Tục xin lửa tại Lễ hội Văn Nội (quận Hà Đông)

Đình làng Văn Nội (phường Phú Lương, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội) thờ Đức Thành hoàng “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá”, một vị tướng tài giỏi, văn võ song toàn thời Hai Bà Trưng.

Đức Thành hoàng thờ tại đình Văn Nội trong sử có ghi quê ở Phú Thịnh Trang, quận Cửu Chân. Ngài là một võ tướng tài ba xuất chúng, đã cùng ba quân tướng sĩ đánh giặc Đông Hán, thu nhiều thắng lợi. Trên đường về hội quân và tham gia hội thề ở Hát Môn, Ngài đã nghỉ chân ở khu làng Văn Nội. Do có tài thao lược, Ngài đã cùng Hai Bà Trưng giải phóng 65 tòa thành trì, thu giang sơn quy về một mối.

Sau chiến thắng, Ngài được Hai Bà phong tước “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân”. Khi Mã Viện thua trận, nhà Đông Hán dùng nhiều quỷ kế, tăng viện binh, điều lương thảo vây đánh quân ta ở Lãng Bạc, Cẩm Khê. Hai Bà thất thủ, Ngài rút quân lui về hạ trại tại Văn Nội Trang trong ít ngày để mai táng thi hài các tướng sĩ tử trận, rồi tiếp tục hành quân ra trận.

Tục xin lửa tại Lễ hội Văn Nội trở thành nét văn hóa độc đáo của địa phương. Ảnh: Hiếu Nguyễn

Đến tháng 10 năm Kiến Vũ thứ 19, Hán Mã Viện lại đem quân vây căn cứ Dư Phát và một trận quyết chiến đã xảy ra ở khu vực núi Trịnh (Thiệu Hóa). Do quân địch quá đông, quân ta mỏng nên Ngài đã cho quân rút về ngàn rừng phía Tây và đóng đồn ở Thắng Lãm Trang, Văn Nội Khu, tiếp tục chiến đấu đến cùng.

Đến ngày mùng 10 tháng 10 âm lịch, lực lượng còn lại quá mỏng không thể chống cự được, Ngài đã tạ thế tại khu làng Văn Nội (nay vẫn còn giữ nguyên vết tích mộ), từ đó dân làng Văn Nội tôn thờ Ngài làm Thành hoàng.

Vua các triều đại phong kiến đã phong tặng Thành hoàng làng 33 đạo sắc, hiện còn nguyên vẹn nét chữ, dấu ấn trên nền giấy gió để ghi nhớ công đức của Ngài. Năm 1986 đình, chùa Văn Nội đã được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia. Lăng mộ “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá” được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia năm 2019.

Hằng năm, vào ngày 11, 12 tháng Giêng, làng Văn Nội mở hội, có tổ chức các nghi thức truyền thống như: Lễ phụng nghênh nhà Thánh; lễ rước kiệu; lễ giã đám; lễ hóa mã tại lăng mộ tướng quân Chu Bá.

Những năm phong đăng hòa cốc, dân làng Văn Nội tổ chức đại đám, rước kiệu bát cống, kiệu hoa, kiệu long đình, hương án và các đồ khí tự, đón Quan anh Thanh Lãm, phường Phú Lãm từ đình xuống lăng mộ “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá” tế hội đồng, thể hiện tình đoàn kết giữa hai Thành hoàng làng của hai dân, xưa đã kết giao huynh đệ; phụng nghênh Đức Thượng Đẳng từ lăng mộ “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá” về đình (thể hiện lễ xuất quân của tướng sĩ đi đánh giặc). Sau buổi lễ giã đám, dân làng và du khách thập phương háo hức thưởng thức miếng trầu, ly rượu “khao quân”.

Cuối ngày lễ hội 12 tháng Giêng hằng năm kết thúc, có tục lệ rước mã thờ và lửa thiêng từ đình làng xuống lăng mộ “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá” để hóa mã, thu hút hàng nghìn người dân Văn Nội và khách thập phương tham dự. Mỗi người đều tìm mọi cách như dùng mồi lửa, đèn dầu, hương, nến… để xin lừa ở đình làng hoặc tại lăng mộ thờ vị tướng quân Chu Bá về nhà lấy may trong năm mới. Đây là một nét đẹp văn hóa của người dân Văn Nội từ nhiều năm nay, mang ý nghĩa cầu mong một năm mới bình an, ấm no, hạnh phúc./.

Ngọc Trâm