Tiên phong trong kỷ nguyên vươn mình

Vai trò, trách nhiệm của Thành phố Hà Nội trong triển khai thi hành Luật trong năm “về đích” 2025 có ý nghĩa quan trọng.

1. Trong quá trình xây dựng và phát triển những năm qua, “chiếc áo cơ chế” dành cho Hà Nội đã chật chội, cần được nới rộng để Thủ đô đủ sức vươn tầm. Trong các cuộc làm việc với Trung ương, lãnh đạo thành phố nhiều lần đề xuất Hà Nội phải được “cởi trói” về cơ chế. Và khi Luật Thủ đô 2024 với nhiều cơ chế vượt trội được thông qua, những băn khoăn trên dường như đã được giải tỏa.

Luật Thủ đô (sửa đổi) chính là công cụ pháp lý đặc thù và không thể thiếu để hiện thực hóa Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, cũng như Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Luật Thủ đô 2024 cho phép Hà Nội thực hiện cơ chế phân cấp đặc thù trong các lĩnh vực quy hoạch, đầu tư công, thu ngân sách và quản lý tài sản công. Đây là cơ sở giúp Hà Nội chủ động hơn trong lựa chọn, quyết định và đầu tư. Quyền tự quyết lớn hơn giúp Hà Nội phê duyệt các dự án phát triển hạ tầng, xây dựng các khu công nghiệp, đô thị vệ tinh nhanh chóng hơn so với trước.

Không chỉ vậy, Luật cho phép hình thành các cơ chế ưu tiên đầu tư, thu hút các nguồn lực nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô. Trong đó, trường hợp ngân sách trung ương tăng thu so với dự toán các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương với ngân sách thành phố Hà Nội, ngân sách trung ương sẽ trích 30% của số tăng thu để thưởng cho ngân sách thành phố.

Luật còn cho phép Hà Nội đầu tư phát triển đường sắt đô thị được ưu tiên áp dụng mô hình TOD – mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng đang là xu hướng của các đô thị hiện đại, được chứng minh tính ưu việt ở các nước phát triển.

Luật Thủ đô 2024 còn tháo gỡ một trong những cơ chế quan trọng nhất để thúc đẩy tiến độ các dự án giao thông lớn, đó là cho phép “tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công” (Điều 43). Bên cạnh đó, Luật cũng quy định tập trung nguồn lực, ưu tiên tổ chức thực hiện quy hoạch phân khu sông Hồng và sông Đuống, tạo điều kiện chỉnh trang đô thị và khai thác quỹ đất rộng lớn ở khu vực bãi sông… Với Luật Thủ đô 2024, Hà Nội còn rộng đường thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Theo TS Trần Anh Tuấn (Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ), trong các chính sách đột phá, vượt trội để phát triển thành phố Hà Nội nói trên, thì các quy định về mô hình tổ chức chính quyền Thủ đô theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động hiệu lực, hiệu quả cùng với chế độ công vụ, công chức; thu hút, trọng dụng người có tài năng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền là những điểm nhấn chính sách quan trọng bậc nhất…

2. Hà Nội đã thể hiện sự chủ động và khẩn trương trong triển khai thi hành Luật Thủ đô (sửa đổi) thông qua việc ban hành kế hoạch thực hiện ngay sau khi Luật có hiệu lực. Thành phố đã tập trung vào các nhiệm vụ trọng điểm như lập quy hoạch đô thị toàn diện, xây dựng cơ chế tài chính đặc thù và triển khai các dự án hạ tầng chiến lược, tiêu biểu như đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô và phát triển các dự án phục vụ hình thành các đô thị vệ tinh; đẩy mạnh các chương trình cải cách hành chính và chuyển đổi số…

Tuy nhiên, công việc cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024 đặt ra trong năm 2025 còn rất lớn. Thành phố phải tiếp tục ban hành các nghị quyết, quyết định của HĐND và UBND thành phố để cụ thể hóa các quy định của Luật, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Đồng thời, Thành phố phải rà soát, điều chỉnh, bổ sung các văn bản hiện hành cho phù hợp với các quy định của Luật như các văn bản quy định về quản lý đô thị, đầu tư, xây dựng, môi trường… Trên cơ sở đó, hình thành hệ thống các cơ chế, chính sách cụ thể để thúc đẩy đầu tư phát triển như cơ chế quản lý đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD); phát triển đô thị thông minh; cơ chế thu hút đầu tư, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, đặc biệt là trong các lĩnh vực ưu tiên phát triển theo Luật; cơ chế tài chính phù hợp để đảm bảo nguồn lực cho việc thực hiện các nhiệm vụ của Luật.

Dù đã có những bước đi đúng đắn và tích cực, nhưng để Luật Thủ đô thực sự mang lại “sức bật mới” cho Hà Nội, Thành phố cần duy trì tinh thần khẩn trương, linh hoạt, đồng thời chú trọng giải quyết các thách thức dài hạn, đảm bảo sự phát triển bền vững và toàn diện.

TS Đoàn Thị Tố Uyên, Trưởng khoa Pháp luật Hành chính – Nhà nước, Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng: “Nếu văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Thủ đô 2024 không được ban hành kịp thời, sẽ có những quy định trong các luật, pháp lệnh rơi vào tình trạng không thể thực hiện được mặc dù Luật đã có hiệu lực trên thực tế”.

3. Các chuyên gia khuyến nghị, để nhanh chóng phát huy vai trò của Luật Thủ đô 2024, ngoài việc khẩn trương thực thi các cơ chế đặc thù nêu trên, Hà Nội cần tiếp tục tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ số để đơn giản hóa thủ tục đầu tư, cấp phép xây dựng, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút nguồn vốn trong và ngoài nước; tăng cường công khai, minh bạch để nâng cao niềm tin từ doanh nghiệp và người dân.

Bên cạnh đó, Thành phố cần đẩy mạnh đầu tư xây dựng phát triển, nhất là các dự án trọng điểm về hạ tầng giao thông, xử lý ô nhiễm, cải thiện môi trường; triển khai đầu tư các khu đô thị vệ tinh; phát triển công nghiệp văn hóa với các dự án bảo tồn tôn tạo lớn như Hoàng thành Thăng Long, Khu di tích Cổ Loa, làng cổ Đường Lâm…

Thành phố cũng cần huy động sự tham gia của người dân và doanh nghiệp. Trong đó, cần khuyến khích người dân đóng góp ý kiến trong quy hoạch, bảo vệ môi trường sống, giữ gìn cảnh quan và di sản văn hóa; chấp hành nghiêm các quy định mới về quản lý đất đai, giao thông và xây dựng, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các dự án lớn của thành phố; tăng cường sử dụng các dịch vụ số trong hành chính công, góp phần cải cách hành chính và xây dựng nền quản trị hiện đại.

Các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu, nắm bắt các chính sách ưu đãi trong Luật Thủ đô 2024 để mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực như công nghệ cao, hạ tầng, và dịch vụ du lịch. Song song, tăng cường hợp tác chặt chẽ với chính quyền trong thực hiện các dự án trọng điểm, tuân thủ nghiêm các quy định về bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên hiệu quả; tích cực đổi mới sáng tạo và áp dụng công nghệ số trong sản xuất, kinh doanh, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đóng góp vào sự phát triển bền vững của Hà Nội.

Có thể nói, Luật Thủ đô 2024 không chỉ cần thiết mà còn là điều kiện tiên quyết để Hà Nội trở thành ngọn cờ tiên phong, đi đầu cả nước trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.