Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử

Hoạt động thương mại điện tử (TMĐT), kinh tế số ngày càng phát triển mạnh mẽ, trở thành xu hướng mua sắm phổ biến của người tiêu dùng. Bên cạnh những mặt tích cực, phương thức mua sắm này cũng đang tạo cơ hội cho các đối tượng kinh doanh thực hiện các hành vi gian lận thương mại. Trước thực tế này, các ngành chức năng của tỉnh đang đẩy mạnh kiểm tra, giám sát việc chấp hành những quy định của pháp luật, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động TMĐT trên địa bàn.

Năm 2024, chỉ số TMĐT của tỉnh tăng 6 bậc so với năm 2023, vươn lên vị trí thứ 18/58 tỉnh, thành phố tham gia đánh giá xếp hạng. Số người dân mua sắm trực tuyến so với những người sử dụng internet trên địa bàn đạt tỷ lệ khoảng 80%. Điều này cho thấy, hoạt động TMĐT trên địa bàn tỉnh diễn ra ngày càng sôi động.

Lợi dụng các tiện ích mà TMĐT mang lại, các chủ thể kinh doanh đã và đang thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật, trong đó phổ biến là lợi dụng việc khai báo hải quan điện tử để buôn lậu, trốn thuế; trà trộn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng để bán hàng trên website, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội như zalo, facebook, tiktok… Từ đó, làm ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, làm tổn hại kinh tế, sức khỏe người tiêu dùng và gây thất thu cho ngân sách nhà nước. Nghiêm trọng nữa là thông qua hoạt động TMĐT, nhiều đối tượng đã đánh cắp thông tin, dữ liệu, tài khoản ngân hàng của khách hàng và sử dụng các chiêu thức lừa đảo tinh vi để chiếm đoạt tài sản.

 Triển khai công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT trên địa bàn, thời gian qua, các ngành chức năng của tỉnh, nhất là Cục Quản lý thị trường (QLTT) tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về TMĐT, về các hành vi, thủ đoạn buôn lậu, gian lận thương mại, kinh doanh hàng giả trong hoạt động TMĐT nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân; tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định pháp luật của các thương nhân, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động TMĐT trên địa bàn; rà soát, phân loại các website, ứng dụng TMĐT, nhóm mặt hàng và hành vi vi phạm phổ biến để đánh giá đúng thực trạng; phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ thông tin cập nhật đầy đủ các thông tin của tổ chức, cá nhân hoạt động TMĐT; tăng cường công tác quản lý thuế đối với loại hình kinh doanh TMĐT…

 Để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại trong hoạt động TMĐT, Cục QLTT tỉnh đã thành lập Tổ công tác về TMĐT; cử cán bộ tham gia đầy đủ các chương trình, hội nghị tập huấn về kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động TMĐT do Bộ Công thương, Tổng Cục QLTT, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tổ chức. Cùng với đó, chú trọng công tác thẩm tra, xác minh, thu thập thông tin các đối tượng hoạt động kinh doanh qua mạng xã hội; đẩy mạnh kiểm tra, giám sát các đơn vị chuyển phát, vận chuyển hàng hoá; chủ động, phối hợp với các lực lượng chức năng có liên quan kịp thời phát hiện, xây dựng phương án để tiến hành kiểm tra, ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các hành vi lợi dụng hoạt động TMĐT để kinh doanh hàng lậu, hàng giả, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên địa bàn…

Chỉ tính riêng trong năm 2024, Cục QLTT tỉnh đã chỉ đạo Tổ công tác về TMĐT thực hiện rà soát thông tin 10 địa chỉ facebook và website có dấu hiệu vi phạm trên môi trường TMĐT. Trên cơ sở đó, đã chỉ đạo đội QLTT trực thuộc các huyện, thị xã, thành phố kiểm tra, xử lý 5 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước số tiền 61,8 triệu đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu là buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu, buôn bán hàng giả trên môi trường internet; kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; không thông báo website TMĐT bán hàng với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định trước khi bán hàng. Điển hình là vụ việc do Đội QLTT số 2 tiến hành kiểm tra đối với hộ kinh doanh tại thôn Quan Phố, xã Chuyên Ngoại (thị xã Duy Tiên) – chuyên kinh doanh mặt hàng thời trang trên mạng xã hội facebook và đã xử lý vi phạm hành chính đối với hộ kinh doanh này về 2 hành vi vi phạm là buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu (gồm dép, quần áo giả mạo nhãn hiệu adidas) và buôn bán hàng giả trên môi trường internet với tổng tiền phạt 21 triệu đồng.

Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận, số vụ vi phạm trong hoạt động TMĐT được phát hiện, xử lý trong những năm qua còn rất hạn chế, chưa phản ánh đúng thực trạng vi phạm trên thực tế. Lĩnh vực này đang đặt ra nhiều thách thức đối với các ngành chức năng. Ông Nguyễn Anh Năng, Phó Cục trưởng Cục QLTT tỉnh khẳng định: TMĐT là xu thế tất yếu của thời đại công nghệ số, chuyển đổi số nhưng lại là thách thức lớn đối với lực lượng chức năng trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Đối với các website có tên miền quốc tế với các đuôi như “.com”, “.us”, “.net”, lực lượng chức năng gặp khó khăn trong quá trình xác định thông tin về chủ sở hữu để làm căn cứ xử lý vi phạm do các tên miền ẩn hoàn toàn nội dung chủ sở hữu  khi tra cứu. Hoạt động kinh doanh trên các trang mạng xã hội và các ứng dụng di động cũng rất khó chứng minh vi phạm và không xác thực được đối tượng vi phạm, bởi phần lớn đối tượng bán hàng online không có kho hàng, không có địa điểm kinh doanh cụ thể. Các đối tượng thường sử dụng thông tin giả để tạo nhiều tài khoản bán hàng khác nhau, sử dụng hình ảnh được lấy từ chính hãng để lừa dối người tiêu dùng.

 Cục QLTT tỉnh xác định, một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025 là đẩy mạnh công tác đấu tranh chống hàng gian, hàng giả trên môi trường mạng, kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm, thường xuyên, liên tục các chủ thể, chủ sàn giao dịch TMĐT, các tài khoản kinh doanh trên mạng xã hội. Theo đó, Cục sẽ chỉ đạo các Đội QLTT trực thuộc tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy định pháp luật về hoạt động vận chuyển hàng hóa của các thương nhân, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động TMĐT; tổng hợp, đánh giá, phân loại đối tượng, mặt hàng, nhận diện các hành vi, phương thức, thủ đoạn để có kế hoạch đấu tranh, giải pháp công nghệ, kỹ thuật phù hợp với quy định của pháp luật, bảo đảm phát hiện, xử lý kịp thời các đối tượng lợi dụng hoạt động TMĐT để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả…

Nguyễn Oanh