Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa

Tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, tạo chuyển biến tích cực trong phát triển văn hóa nông thôn, xây dựng nông thôn mới (NTM), xây dựng nếp sống văn minh đô thị, vừa qua, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 54 (ngày 7/10/2024) Quy định chi tiết tiêu chuẩn, cách thức đánh giá, bình xét danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” trên địa bàn tỉnh Hà Nam (Quyết định 54).

Với nhiều quy định chi tiết, phù hợp tình hình thực tế, Quyết định 54 sẽ giúp nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả các danh hiệu văn hóa của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” trên địa bàn tỉnh.

Theo Quyết định 54 của UBND tỉnh, đối với quy định bình xét danh hiệu “Gia đình văn hóa” có 3 tiêu chuẩn với 15 khung tiêu chuẩn và nhiều chi tiết tiêu chuẩn cụ thể. Trong khung tiêu chí của tiêu chuẩn I quy định các thành viên trong gia đình chấp hành tốt chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật, yêu cầu 100% thành viên trong gia đình chấp hành các quy định của pháp luật, không bị xử lý kỷ luật tại nơi làm việc và học tập từ khiển trách trở lên, không bị xử lý vi phạm hành chính về trật tự công cộng. Khung tiêu chuẩn còn có quy định chi tiết về độ ồn, không làm ảnh hưởng đến cộng đồng theo quy định của pháp luật về môi trường. Trong tiêu chuẩn II về “Tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương”, để đạt danh hiệu văn hóa, các thành viên gia đình có tham gia các câu lạc bộ (CLB) hoạt động văn hóa văn nghệ (VHVN), thể dục thể thao (TDTT), hội họp tại nơi cư trú; tham gia trồng cây xanh, đường hoa, cây cảnh xung quanh nhà và nơi cư trú, các thành viên trong gia đình tham gia BHYT và được chăm sóc sức khỏe. Đồng thời, quy định 100% thành viên trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, có việc làm và thu nhập ổn định. Ở tiêu chuẩn III, các gia đình bình xét đạt danh hiệu văn hóa vẫn quy định sinh đủ 2 con, không phân biệt giới tính bảo đảm cân bằng giới tính khi sinh và thực hiện tốt 5 tiêu chí trong Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình.

Các tiêu chuẩn, chi tiết tiêu chuẩn bình xét công nhận danh hiệu “Gia đình văn hóa” khá cụ thể và đầy đủ, trong đó có bổ sung nhiều chi tiết thiết thực, phù hợp thực tế địa phương, bớt các quy định định tính hơn so với các văn bản trước. Tuy nhiên, để bình xét thông qua hơn 30 chi tiết tiêu chuẩn cùng với việc phải xét thêm nhiều văn bản khác và phải đạt 100% các chi tiết tiêu chuẩn với trên 90% trở lên dân số trong thôn, tổ dân phố đồng ý đề nghị công nhận “Gia đình văn hóa” mới được xét tặng danh hiệu này thì đây là một công việc yêu cầu các thành viên ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cơ sở phải rất sát sao và trách nhiệm. Việc bình xét phải công tâm, khách quan, công khai, minh bạch, không chạy theo thành tích phong trào này sẽ đi vào thực chất, nâng cao giá trị danh hiệu văn hóa, khuyến khích nhân dân đăng ký phấn đấu. Mặc dù là tự nguyện nhưng nên có quy định về số lượng gia đình đăng ký phấn đấu danh hiệu “Gia đình văn hóa” trên tổng số dân của từng thôn, tổ phố sẽ bảo đảm tính công bằng, toàn diện hơn của danh hiệu này. Đồng thời, nên có quy định rõ việc tính tỷ lệ “Gia đình văn hóa” trên tổng số hộ đăng ký hay trên tổng số hộ dân toàn thôn, tổ dân phố.

Trong quy định đạt danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” có 5 tiêu chuẩn nhưng rất nhiều chi tiết tiêu chuẩn, trong đó đặc biệt là tiêu chuẩn II về đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, phong phú. Các chi tiết tiêu chuẩn này quy định các thôn, tổ dân phố thường xuyên duy trì hoạt động VHVN, TDTT quần chúng, tổ chức giao lưu, liên hoan, hội thi, hội diễn văn nghệ, giao hữu thể thao; thành lập, duy trì các CLB văn hóa, thể thao, nhóm sở thích và hoạt động vui chơi cho trẻ em; tối thiểu dành 30% thời gian sử dụng nhà văn hóa, khu thể thao thôn, tổ dân phố trong năm cho hoạt động vui chơi, giải trí, thể thao cho người già, trẻ em; các địa điểm vui chơi công cộng độc lập phải bảo đảm đạt 80% trang thiết bị và bảo đảm cơ sở vật chất văn hóa, thể thao của nhân dân. Trong tiêu chí này còn có quy định chi tiết tiêu chuẩn về bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian truyền thống của địa phương. Cụ thể, các thôn, tổ phố có hoạt động truyền dạy, bảo tồn và phát huy hình thức sinh hoạt văn hóa, thể thao dân gian truyền thống ở địa phương; phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu văn hóa VHVN, TDTT cho thế hệ trẻ. Đây là những quy định hoàn toàn mới nhằm nhấn mạnh vai trò người dân sáng tạo, người dân hưởng thụ và truyền dạy vốn VHVN, những trò chơi, hoạt động thể thao truyền thống ở địa phương cho lớp kế cận; nâng cao vai trò của các CLB, nghệ nhân, cộng tác viên, hướng dẫn viên về VHVN, TDTT ở cơ sở.

Với danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, trong thời gian đầu thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” có danh hiệu xã, phường văn hóa, thị trấn cấp huyện, thành phố và cấp tỉnh, sau này chỉ còn 3 danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”, “Cơ quan văn hóa”. Đến nay, gắn với chương trình xây dựng NTM, UBND tỉnh đã ban hành quy định mới về danh hiệu “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”. Các tiêu chuẩn, khung tiêu chuẩn và chi tiết tiêu chuẩn được xây dựng nhằm cụ thể hơn nữa các tiêu chí, chỉ tiêu của xã nông thôn mới (NTM) nâng cao, NTM kiểu mẫu. Theo đó, để đạt được danh hiệu tiêu biểu, các xã, phường, thị trấn phải thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội; có đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển; có đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, phong phú; có môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp; chấp hành tốt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước. Các tiêu chuẩn về văn hóa cơ bản tương đồng với các tiêu chí xã NTM nhưng thêm yêu cầu phải có hoạt động thư viện phục vụ tài nguyên thông tin cho nhân dân tối thiểu đạt 3.000 lượt/năm trở lên; có mạng wifi miễn phí ở các điểm công cộng, chú trọng đến việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản; có 80% người trở lên được nâng cao mức hưởng thụ và tham gia hoạt động văn hóa, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

Những tiêu chuẩn, chi tiết tiêu chuẩn cụ thể, thực chất, đồng hành cùng chương trình xây dựng NTM sẽ tạo sự tích cực, liên tục và chất lượng hơn cho phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và cuộc vận động “Xây dựng NTM, văn minh đô thị” trong giai đoạn tiếp theo.

Chu Bình