Hạn hán ở kênh đào Panama đe dọa chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu

Kể từ khi hoàn thành vào năm 1914, tuyến đường thủy nhân tạo này đã định hình lại thương mại toàn cầu bằng cách giảm khoảng cách di chuyển, thời gian và chi phí cho các tàu vận chuyển hàng hóa giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Tuy nhiên, đợt hạn hán kéo dài bắt đầu vào giữa năm 2023 đã khiến hoạt động của kênh đào gặp áp lực, làm gián đoạn dòng chảy bình thường của chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu.

Con kênh dài khoảng 82km sử dụng hệ thống âu thuyền phức tạp để nâng các tàu lớn ở một đầu, đưa chúng qua eo đất Panama và hạ chúng ở đầu kia. Để hệ thống hoạt động, các ổ khóa cần được bơm hàng triệu gallon nước từ các hồ gần đó vào kênh. Sau khi trải qua một trong những đợt hạn hán tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây, mực nước đã giảm xuống thấp tới mức nghiêm trọng tại hồ Gatun, nơi có nguồn nước chính chảy vào kênh.

Một góc kênh đào Panama

Để ứng phó tình hình, chính quyền Panama đã thắt chặt các hạn chế quá cảnh và lưu thông tại kênh đào. Số lượt quá cảnh hàng ngày giảm dần vào tháng 11/2023 trước khi cải thiện nhẹ lên 24 lượt từ ngày 16 tháng 1 và gần đây nhất là 27 lượt cho đến cuối tháng 3. Trong điều kiện bình thường, kênh có thể xử lý tới 40 chuyến qua lại mỗi ngày.

Các hạn chế đã dẫn đến thời gian chờ đợi lâu hơn để đi qua kênh, đặc biệt đối với tàu chở dầu – tàu chở sản phẩm dầu mỏ và hàng hóa lỏng khác. Điều này đã làm thay đổi các tuyến vận chuyển toàn cầu. Các chủ tàu đã bắt đầu đi vòng qua kênh đào, lựa chọn những giải pháp thay thế lâu dài và nguy hiểm. Kênh đào Suez ở Ai Cập, nối Địa Trung Hải với Biển Đỏ, là tuyến đường thay thế chính cho các tàu chở dầu LNG vào tháng 11/2023.

Sau khi các cuộc tấn công của Houthi vào các tàu vận tải ở Biển Đỏ tăng cường vào tháng 12/2023, nhiều tàu LNG của Mỹ đến châu Á hơn đã đi con đường dài hơn quanh Mũi Hảo Vọng của châu Phi. Các chuyến đi LNG từ Mỹ đến châu Á qua Kênh đào Panama đã giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái vào cuối năm 2023. Cho đến tháng 3, không có khối lượng LNG nào được chuyển từ Mỹ đến châu Á qua kênh đào Suez hoặc Panama, trong khi việc giao hàng qua kênh đào Suez hoặc Panama vẫn chưa được thực hiện thì lưu lượng qua Mũi Hảo Vọng vẫn ở mức cao.

Những hạn chế về công suất tàu lưu thông tại Kênh đào Panama đang bắt đầu ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng. Các chuyến đi dài hơn đã dẫn đến nguồn cung thắt chặt hơn, chi phí tăng và việc giao hàng bị trì hoãn đối với các mặt hàng từ sản phẩm dầu mỏ tinh chế và LNG đến nông nghiệp. Trong thị trường tàu chở dầu sạch, xuất khẩu sản phẩm đã tinh chế từ Bờ Vịnh của Mỹ đến bờ biển phía tây Nam Mỹ đã giảm 57% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 10/2023.

Các tàu container vẫn chưa thấy tác động do được ưu tiên, mặc dù tình hình đang thay đổi khi các nhà chức trách đang xem xét kỹ lưỡng thứ hạng khi quyết định ai sẽ đi đến kênh đào ở đâu, đặc biệt là khi nào. Nút thắt cổ chai tại kênh đào, cùng với những tác động ngày càng sâu sắc của biến đổi khí hậu và rủi ro chiến tranh ở Biển Đỏ, đặt trọng tâm vào hậu cần vận chuyển và khả năng giá cao hơn cho người tiêu dùng khi cước vận chuyển và các chi phí khác cuối cùng được chuyển sang các sản phẩm đường biển.

Khi ngày càng có nhiều tàu lựa chọn thực hiện các chuyến đi dài hơn, nguồn cung ở từng khu vực có thể ảnh hưởng đến giá cước; càng có nhiều tàu chất đầy và chở hàng trên quãng đường dài thì càng có ít khả năng nhận hàng tại một thời điểm nhất định. Nhu cầu đột ngột xuất khẩu một sản phẩm, chẳng hạn như LNG hoặc các sản phẩm dầu, ra khỏi khu vực trọng điểm bờ biển vùng Vịnh của Mỹ có thể đồng nghĩa với việc nguồn cung tàu vận chuyển các sản phẩm đó có thể bị thắt chặt nhanh chóng, có khả năng tăng giá cước trở lại.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan về hạn hán của Kênh đào Panama và các hạn chế vận chuyển kéo theo đã đặt ra câu hỏi về khả năng tồn tại lâu dài của tuyến đường thủy này như một tuyến đường dẫn của thương mại toàn cầu do đó các giải pháp đang được tính toán nhằm giảm thiểu tác động của hạn hán trong tương lai.