Hạn chế cộng điểm ưu tiên để công bằng khi vào đại học

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cho biết nhiều bất cập sẽ được thay đổi

Với những điểm mới trong Dự thảo thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của quy chế tuyển sinh đại học, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cho biết nhiều bất cập sẽ được thay đổi

Phóng viên: Dự kiến mùa tuyển sinh ĐH 2025 sẽ có nhiều thay đổi quan trọng. Thứ trưởng có thể cho biết rõ hơn về những thay đổi này?

– Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo HOÀNG MINH SƠN: Dự thảo thông tư sửa đổi tập trung vào 2 điểm quan trọng đã được trao đổi và thống nhất tại Hội nghị Giáo dục ĐH tháng 8-2024. Thứ nhất, khắc phục những bất cập khi cơ sở đào tạo sử dụng nhiều phương thức, tổ hợp môn xét tuyển đối với cùng một chương trình, ngành đào tạo. Trong đó có việc một số cơ sở đào tạo dành quá nhiều chỉ tiêu cho xét tuyển sớm hay việc quy định điểm cộng quá lớn cho các chứng chỉ ngoại ngữ.

Thứ hai, đáp ứng yêu cầu của những đổi mới trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tác động tích cực tới việc dạy và học ở cấp THPT.

Những nội dung sửa đổi, bổ sung khác chủ yếu mang tính kỹ thuật, tạo thuận lợi cho quá trình tổ chức đăng ký và xét tuyển.

Một nội dung được đặc biệt quan tâm là điểm xét, điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp môn sử dụng để xét tuyển phải được quy đổi tương đương về một thang điểm chung, thống nhất đối với từng chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo. Vì sao lại có quy định này?

– Có 2 cách để xét tuyển chương trình, ngành hoặc nhóm ngành đào tạo sử dụng nhiều phương thức, tổ hợp môn xét tuyển.

Cách thứ nhất là phân bổ chỉ tiêu riêng cho từng phương thức xét tuyển, thậm chí cho từng tổ hợp môn xét tuyển. Từ đó, áp dụng các tiêu chí xét tuyển để tính điểm xét của thí sinh; xác định điểm trúng tuyển từ cao xuống thấp cho tới hết chỉ tiêu của từng phương thức, tổ hợp môn xét tuyển.

Cách thứ hai là quy đổi tương đương điểm xét của các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển về một thang điểm chung, thống nhất đối với mỗi chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo. Trên cơ sở đó, xác định điểm trúng tuyển từ cao xuống thấp cho hết chỉ tiêu của chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo.

Những năm vừa qua, hầu hết cơ sở đào tạo lựa chọn cách thứ nhất, chủ yếu vì lý do muốn thực hiện xét tuyển sớm để chủ động hoàn thành kế hoạch tuyển sinh. Tuy nhiên, vấn đề là khó có cơ sở khoa học hay thực tiễn cho việc phân bổ chỉ tiêu giữa các phương thức hay tổ hợp xét tuyển của một ngành đào tạo. Việc này dẫn tới nhiều vấn đề xuất hiện, như chênh lệch điểm trúng tuyển một cách bất hợp lý giữa các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển.

Do vậy, dự thảo sửa đổi quy chế lần này quy định cơ bản thống nhất áp dụng cách thứ hai, trừ trường hợp xét tuyển thẳng, xét tuyển sớm các thí sinh có năng lực, thành tích vượt trội.

Một nội dung cũng đáng chú ý trong dự thảo là quy định về yêu cầu trong cách thức quy đổi tương đương điểm xét. Đó là phải bảo đảm cơ hội cho mọi thí sinh có thể đạt mức điểm tối đa của thang điểm chung, đồng thời không có thí sinh nào có điểm xét vượt mức điểm tối đa này.

Nội dung này được xây dựng từ kinh nghiệm điều chỉnh quy định điểm ưu tiên theo khu vực và đối tượng trong Quy chế tuyển sinh năm 2022. Theo đó, các cơ sở đào tạo sẽ phải nghiên cứu để quy định lại việc cộng điểm các chứng chỉ ngoại ngữ và các điểm cộng ưu tiên khác. Qua đó, hạn chế việc lạm dụng, gây mất công bằng giữa các thí sinh có điều kiện đầu tư cho học tập khác nhau.

Với việc các phương thức, tổ hợp đều quy về một thang điểm, quá trình tuyển sinh của các trường có thay đổi?

– Tác động lớn nhất của quy định mới này là việc xét tuyển sớm của các trường sẽ tự động bị hạn chế. Do vậy, dự thảo sửa đổi cũng đã hướng dẫn xác định chỉ tiêu xét tuyển sớm phải bảo đảm điểm trúng tuyển (quy đổi tương đương) của các phương thức xét tuyển sớm không được thấp hơn điểm trúng tuyển của đợt xét tuyển theo kế hoạch chung.

Khi đó, tất cả thí sinh dự tuyển vào một ngành đào tạo sẽ được xét tuyển một cách công bằng dựa trên một thang điểm chung và một điểm chuẩn trúng tuyển chung. Cơ hội trúng tuyển của những thí sinh có năng lực thực sự sẽ tăng lên và chất lượng đầu vào của các trường cũng tăng theo. Các trường vẫn có cơ hội xét tuyển sớm để chủ động cạnh tranh, tuyển được những thí sinh giỏi nhất. Các em có năng lực tốt nhất cũng vẫn có cơ hội trúng tuyển sớm để chủ động quyết định lựa chọn con đường học tập phù hợp nhất.

Bên cạnh đó, khi việc xét tuyển sớm bị hạn chế, một số vấn đề bất cập khác cũng sẽ được khắc phục. Chẳng hạn, việc các trường phải dành quá nhiều thời gian và nguồn lực cho khâu xét tuyển sớm (mà lợi ích mang lại thực sự chỉ là tâm lý chủ động và yên tâm hơn khi có những kết quả sớm), hay việc nhiều học sinh lớp 12 lơ là học tập khi đã biết kết quả trúng tuyển (không chỉ ảnh hưởng tới kết quả học tập của bản thân mà còn ảnh hưởng tiêu cực tới việc dạy và học trong lớp, trong trường).

Việc xét tuyển bằng học bạ dự báo sẽ được siết lại khi phải dùng kết quả học tập cả năm lớp 12. Nhiều ý kiến cho rằng những năm qua, phương thức xét tuyển này chưa bảo đảm công bằng, thưa ông?

– Dự thảo quy định xét tuyển bằng kết quả học tập cấp THPT phải dùng kết quả cả năm lớp 12 không nhằm mục đích siết lại hay hạn chế việc xét tuyển bằng học bạ. Đây là một biện pháp bổ sung để tạo tác động tích cực tới việc dạy và học ở lớp 12.

Từ 2 năm nay, Bộ GD-ĐT đã cung cấp đầy đủ dữ liệu về kết quả học tập THPT phục vụ mục đích xét tuyển trên hệ thống cơ sở dữ liệu ngành. Vì vậy, các cơ sở đào tạo có thể sử dụng một cách thuận tiện trong đợt xét tuyển theo kế hoạch chung.

Với quy định mới về quy đổi tương đương điểm xét, điểm trúng tuyển và quy mô xét tuyển sớm, các cơ sở đào tạo sẽ phải nghiên cứu, cân nhắc việc sử dụng học bạ một cách phù hợp để tăng tính công bằng và hiệu quả của công tác tuyển sinh. Khi đề thi tốt nghiệp THPT được đổi mới, khả năng đánh giá năng lực và tính phân loại được cải thiện, thì kết quả kỳ thi này chắc chắn sẽ được sử dụng nhiều hơn.