Trăn trở chất lượng dinh dưỡng của người Việt

Một buổi chiều cuối đông, khi mưa phùn lất phất rơi trên cánh đồng xanh mướt của vùng quê Hải Dương, anh Nguyễn Ngọc Sơn – đại biểu Quốc hội và là một nhà nghiên cứu tâm huyết về nông nghiệp – ngồi trong căn nhà nhỏ bên bếp lửa cùng những người nông dân địa phương. Trên bàn là những món ăn quen thuộc: cơm trắng, bát canh rau ngót, vài con cá đồng kho.

Nhìn mâm cơm, anh Sơn không khỏi cảm thấy trăn trở. Anh cầm một chén cơm, nhẹ nhàng nói với bà con:

“Nhìn thì đầy đủ đấy, nhưng thực ra bữa ăn của chúng ta còn thiếu nhiều chất dinh dưỡng. Dinh dưỡng không chỉ là no bụng, mà còn là khỏe mạnh, là giúp con cháu mình học hành thông minh, người lớn lao động bền bỉ”.

Lần khác, anh Sơn đến thăm một gia đình ở miền núi phía Bắc. Trong bữa ăn chỉ có cơm trắng, chút rau rừng luộc và bát nước mắm pha loãng. Anh hỏi người mẹ trong nhà: “Nhà mình có ăn trứng hay uống sữa không cô?”

Người phụ nữ lắc đầu: “Không có tiền mua đâu anh ạ. Trứng thì thỉnh thoảng lắm mới có, còn sữa thì chỉ dành cho đứa bé nhất nhà”.

Câu trả lời ấy khiến anh Sơn nghĩ đến những giải pháp để đưa thực phẩm giàu dinh dưỡng đến gần hơn với người dân: phát triển mô hình chăn nuôi quy mô nhỏ tại hộ gia đình; cải thiện chất lượng rau củ thông qua giống mới; ứng dụng khoa học, kỹ thuật để chế biến và bảo quản thực phẩm…

Sinh ra và lớn lên ở Hải Dương, vùng đất của những cánh đồng lúa bát ngát, anh Sơn sớm hiểu được giá trị của nông nghiệp và nỗi vất vả của người nông dân. Nhưng anh cũng nhận ra một nghịch lý: dù Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, song chất lượng dinh dưỡng trong bữa ăn của nhiều gia đình Việt còn hạn chế.

Tôi vẫn nhớ, trên diễn đàn Quốc hội, anh Sơn từng phát biểu: “Chúng ta tự hào là một quốc gia nông nghiệp, nhưng tại sao vẫn còn nhiều trẻ em suy dinh dưỡng, người lớn mắc các bệnh vì thiếu vi chất? Lúa gạo, rau củ, thực phẩm chúng ta làm ra có đủ chất lượng không? Làm thế nào để người dân vừa ăn đủ, vừa ăn đúng?”

Trong nhiều cuộc họp, anh Sơn luôn nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong cải thiện chất lượng nông sản và dinh dưỡng. Anh nói với đồng nghiệp, ngày nay trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) có thể giúp chúng ta dự đoán nhu cầu dinh dưỡng và hỗ trợ phân tích chế độ ăn của người dân từng vùng, còn Internet vạn vật (IoT) thì giám sát chất lượng cây trồng, vật nuôi ngay trên đồng ruộng…

Anh Sơn đề xuất các chương trình hỗ trợ người nông dân sản xuất thực phẩm sạch, bổ dưỡng hơn:

(i) Tăng cường các dự án nông nghiệp hữu cơ để giảm hóa chất độc hại trong thực phẩm;

(ii) Xây dựng mô hình “bếp ăn dinh dưỡng” tại các trường học, bệnh viện, cung cấp bữa ăn đạt tiêu chuẩn;

(iii) Hỗ trợ đào tạo người dân về cách chế biến thực phẩm để giữ lại nhiều vi chất, thay vì chỉ nấu ăn theo cách truyền thống.

Những trăn trở và đề xuất của đại biểu Quốc hội Nguyễn Ngọc Sơn, cũng là trăn trở của nhiều người khác trong đó có những người làm nông nghiệp chúng tôi.

Chiến lược Quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn 2021 – 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 nêu quan điểm là mọi người dân đều có quyền tiếp cận công bằng với dinh dưỡng và thực phẩm để đạt được tình trạng dinh dưỡng tối ưu, góp phần nâng cao sức khỏe. Chúng ta cũng đề ra mục tiêu thực hiện dinh dưỡng hợp lý để cải thiện tình trạng dinh dưỡng phù hợp với từng đối tượng, địa phương, vùng, miền, dân tộc, góp phần giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao tầm vóc, thể lực và trí tuệ của người Việt Nam.

Đến nay chúng ta đã đạt nhiều thành tựu, kết quả đáng ghi nhận trong việc thực hiện Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng, tuy nhiên chặng đường vừa qua cũng như giai đoạn sắp tới đã và sẽ có nhiều khó khăn, thách thức. Việc thực hiện chiến lược này đòi hỏi triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó cải thiện dinh dưỡng bữa ăn của người Việt đóng vai trò quan trọng. Đây là trách nhiệm của tất cả chúng ta, của cả xã hội chứ không riêng bộ, ngành nào.

Trên hành trình cải thiện chất lượng dinh dưỡng của người Việt, mỗi bữa ăn đủ đầy hôm nay – đủ đầy không chỉ ở tinh bột, chất đạm, chất béo mà cả vi chất – chính là góp phần xây đắp nền móng vững chắc cho tương lai rạng rỡ của cả dân tộc.

LÊ MINH HOAN