Thăm nơi ‘vàng’ mọc trên cây

Nhìn bề ngoài, Tân Hội ở Giang Môn thuộc tỉnh Quảng Đông chỉ là một khu vực bình lặng điển hình của một thị trấn nhỏ ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, mỗi năm, vào những tháng thu và đông, các con phố ở đây lại ngập tràn một mùi hương đặc biệt gợi nhớ về lịch sử lâu dài của nơi này và một tương lai sáng sủa: vỏ quýt đang được phơi khô, hay còn gọi là trần bì. Đối với cư dân nơi đây, đó là mùi của vàng.

Thực tế, từ “quýt” trong tiếng Quảng Đông được phát âm giống hệt với từ “gam” nghĩa là vàng. Và giống như kim loại quý giá này, một số vỏ quýt đó có thể có giá trị rất lớn.

Thành công của thị trấn Tân Hội phần lớn là nhờ sản phẩm vỏ quýt. Mặc dù quýt có thể được trồng ở các khu vực khác, nhưng chỉ có vỏ quýt thu hoạch từ Tân Hội mới được coi là đắt như vàng.

Lợi ích sức khỏe của vỏ quýt già, một loại thảo dược trong y học Trung Quốc, đã được ghi chép từ thời Nam Tống (1127 – 1279).

Tân Hội nằm ở ngã ba của sông Tây Giang và sông Đàm Giang, ngay trung tâm vùng Đồng bằng Châu Giang (thuộc tỉnh Quảng Đông).

Thành phần đất và nước ở đây đã tạo điều kiện lý tưởng để trồng quýt. Vì vậy, người ta tin rằng vỏ quýt ở đây có giá trị hơn và chứa nhiều vi chất dinh dưỡng hơn các loại khác.

Vỏ quýt chỉ có thể được gọi là “trần bì” (vỏ quýt đã già, tên khoa học là Citri Reticulatae Pericarpium) nếu đã được phơi nắng vào mỗi mùa thu và mùa đông, liên tục trong ít nhất ba năm. Trong suốt thời gian còn lại trong năm, vỏ quýt được cất giữ cẩn thận.

Có bốn loại vỏ quýt chính: vỏ quýt xanh (thu hoạch khi quả chưa chín); vỏ quýt đỏ nhạt (thu hoạch vào tháng 11); vỏ quýt đỏ đậm (chín hoàn toàn vào tháng 12); vỏ quýt đỏ sẫm sau mùa đông (thu hoạch sau mùa đông khi quýt có nhiều đường hơn).

Trần bì đã được sử dụng trong các món ăn phục vụ cho các hoàng đế và hoàng hậu sống trong Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh. Ngày nay, nguyên liệu này chủ yếu có trong các đơn thuốc y học cổ truyền và công thức nấu ăn hàng ngày, đặc biệt là ở miền Nam Trung Quốc.

Mỗi loại và độ tuổi khác nhau của trần bì có những công dụng y học riêng, nhưng trong y học cổ truyền Trung Quốc, người ta tin rằng trần bì có thể tăng cường lá lách, hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện hệ hô hấp.

Nghiên cứu hiện đại cho thấy trần bì có chứa chất chống oxy hóa và flavonoid (một thành phần chống ung thư) và có tiềm năng ổn định huyết áp cũng như ngăn ngừa béo phì. Và giống như rượu vang ngon, trần bì càng lâu năm thì càng quý giá.

Trước đây, buôn bán trần bì từng bị coi là một ngành lạc hậu. Nhưng một số người đã nhận ra tiềm năng của loại nguyên liệu này. Trong hai thập kỷ qua, ngành sản xuất trần bì đã phát triển mạnh mẽ.

Vào năm 2023, một kilogram vỏ quýt đã được phơi khô từ năm 1968 đã được đấu giá tại Hong Kong với giá 9.646 USD. Cùng năm đó, Tân Hội trở thành khu vực đầu tiên và duy nhất của Giang Môn đạt doanh thu 13,8 tỷ USD, chiếm khoảng 1/4 GDP của thành phố này. Ngành trần bì có giá trị 3,2 tỷ USD vào năm 2024. Hiện tại, 500 gram trần bì 50 năm tuổi có giá khoảng 9.650 USD.

Thành phố này đã phát triển rất nhiều nhờ vào vỏ quýt. Tại một trang trại quýt tại Thôn Song Thuỷ Trấn, một huyện thuộc Tân Hội, các công nhân đang đưa hàng trăm quả quýt non vào trong nhà sau nhiều giờ phơi dưới ánh nắng thu nhẹ nhàng. Một số người khác phân loại vỏ quýt thành các loại khác nhau. Những quả quýt này, vốn tạo ra trần bì có giá trị tốt, vẫn còn xanh.

Hiện nay có nhiều doanh nhân trẻ đang khám phá các cơ hội kinh doanh sáng tạo để đẩy mạnh sản xuất và đa dạng hóa phát triển sản phẩm từ vỏ quýt.

Tân Hội có thể chưa phải là một địa phương du lịch phát triển rộng rãi, nhưng du khách có thể tận hưởng các điểm tham quan như thôn Trà Khanh lịch sử, vốn là “quê hương của trần bì”. Từ mùa thu trở đi, hàng nghìn vỏ quýt trắng và vàng trải đầy quảng trường.

Cách làng Trà Khanh không xa là thôn Trần Bì, một địa điểm văn hóa và giải trí tương đối mới, sẽ đáp ứng mọi nhu cầu về quýt của du khách. Quán cà phê bán kem quýt và cà phê phủ bột vỏ quýt mặn ngọt. Ngoài ra, còn có các cửa hàng bán nhiều loại vỏ quýt cùng các món quà vặt liên quan. Các nhà hàng phục vụ món vịt quay nổi tiếng của Tân Hội được phủ một loại sốt vỏ quýt bí mật khi nướng trên lửa.