Kiến nghị sửa ngay mức giảm trừ gia cảnh trong năm 2025

“Mọi chi tiêu của hai mẹ con trông cả vào lương. Dè xẻn từng đồng mà tháng nào cũng thiếu trước hụt sau nên dù số tiền thuế phải đóng không nhiều tôi vẫn thấy tiếc”, chị Lan, một nhân viên văn phòng ở quận Đống Đa, Hà Nội nói.

Chị Lan ly hôn một năm trước, một mình nuôi con. Được trả lương 18 triệu đồng, sau khi trừ các loại bảo hiểm và thuế, chị nhận về hơn 17 triệu, chưa đủ cho các khoản chi cố định của gia đình. Nhưng khoản tiền này tiếp tục bị “cấu” thêm 100.000 thuế thu nhập sau khi đã “trừ gia cảnh”.

Mong mỏi lớn nhất của chị Lan là mức giảm trừ gia cảnh tăng lên tương đương mức chi tối thiểu cho con, khoảng 7 triệu đồng.

Dù có thu nhập cao gấp nhiều lần Ngọc Lan nhưng anh Đức Tuấn, kỹ sư IT 31 tuổi tại TP Hồ Chí Minh vẫn thấy cuộc sống chật vật vì chi phí nuôi con và sinh hoạt của gia đình cao gấp nhiều lần mức giảm trừ. “Mấy ai sống nổi với 11 triệu đồng ở thành phố này, chưa kể mức giảm trừ 4,4 triệu đồng cho người phụ thuộc thấp đến mức có cũng như không”, ông bố trẻ nói.

Vợ Tuấn làm cho một doanh nghiệp kiểm soát chất lượng, còn anh làm IT cho một công ty FDI. Mỗi năm anh phải đóng hơn 60 triệu đồng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) chưa kể những khi có thu nhập bất thường.

Hai tháng trước, vợ chồng Tuấn đón con đầu lòng. Chi tiêu của gia đình cũng từ đó nhiều gấp đôi, áp lực ngày càng tăng.

Giảm trừ gia cảnh là khoản được trừ vào thu nhập của cá nhân trước khi tính thuế nhằm bảo đảm nguồn chi cần thiết tối thiểu cho bản thân người nộp thuế và những người có nghĩa vụ nuôi dưỡng.

Qua 16 năm ban hành, mức giảm trừ gia cảnh được điều chỉnh ba lần. Hiện tại, người nộp thuế được giảm trừ 11 triệu đồng/tháng và 4,4 triệu đồng/tháng với mỗi người phụ thuộc.

Nhưng chi tiêu của người dân đã tăng nhiều lần so với tốc độ tăng của giảm trừ gia cảnh. Trong khi mức chi tiêu tối thiểu của mỗi người dân tăng gấp 4-5 lần so với thời điểm 2008, lương tối thiểu tăng 6-7 lần, mức giảm trừ gia cảnh tăng chưa bằng 3 lần.

Tháng 11/2024, trả lời kiến nghị của đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh về “cần tăng mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội hiện nay”, Bộ Tài chính nói “vẫn chưa thể điểu chỉnh khi CPI biến động dưới 20% so với lần thay đổi gần nhất”.

“Mức giảm trừ gia cảnh đang áp dụng hiện nay là phi lý”, luật sư Nguyễn Danh Huế, đoàn Luật sư TP Hà Nội nói.

Ông phân tích đầu tiên mức giảm trừ không phản ánh đúng thực tế chi phí sinh hoạt. Lạm phát gia tăng mạnh sau đại dịch Covid-19, đẩy chi phí sinh hoạt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh tăng đáng kể. Ví dụ, năm 2020, một suất ăn trưa văn phòng khoảng 30.000 – 40.000 đồng, nay lên 50.000 – 70.000 đồng. Giá xăng, điện, nước, nhất là nhà trọ tăng mạnh nhưng mức giảm trừ vẫn giữ nguyên 11 triệu đồng, không đủ để bảo đảm mức sống tối thiểu tại các đô thị lớn.

Mức giảm trừ cho người phụ thuộc 4,4 triệu đồng cũng “rất khác xa thực tế”, theo luật sư Huế. Chi phí học tập cho một học sinh tiểu học trường công tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đã dao động từ 3 – 7 triệu đồng, trường tư có thể lên đến 10 – 15 triệu đồng mỗi tháng. Một cụ già cần chăm sóc tại nhà hoặc viện dưỡng lão cũng ít nhất 8 – 10 triệu đồng một tháng.

Một điểm bất cập khác là chính sách giảm trừ gia cảnh không điều chỉnh theo biến động giá cả hằng năm. Trong khi đó, nhiều quốc gia áp dụng cơ chế tự động điều chỉnh theo tỷ lệ lạm phát, giúp bảo đảm công bằng thuế. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các cá nhân và gia đình, còn tác động tiêu cực đến sức mua của thị trường, từ đó ảnh hưởng đến nền kinh tế chung.

Theo Tổng cục Thuế, số thu từ thuế TNCN năm 2024 đạt 189.000 tỷ đồng, vượt dự toán cả năm khoảng 30.000 tỷ. Số lượng người nộp thuế TNCN không ngừng tăng qua các năm qua, hiện khoảng 26 triệu người.

“Số thu thuế TNCN cao cũng là biểu hiện của gánh nặng thuế ngày càng tăng, người lao động đang chịu nhiều thiệt thòi”, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, nguyên Vụ trưởng Tổng cục Thuế nói.

Điều này phản ánh qua câu chuyện của chị Lan, anh Tuấn. Mục tiêu của thuế TNCN là đánh vào những người có thu nhập cao hơn mức trung bình, người thấp sẽ không phải nộp. Mức thuế dù chỉ vài chục đến vài trăm nghìn vẫn là “bất công với những người thu nhập thấp”. “Luật thuế TNCN đã lạc hậu, trong đó cái lạc hậu nhất là giảm trừ gia cảnh, đòi hỏi phải sửa đổi ngay”, ông Tú nói.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến sửa đổi Luật thuế TNCN dự kiến trình Quốc hội cuối năm 2025, thông qua 2026 và thực thi 2027. Ông Tú kiến nghị có thể sửa ngay mức giảm trừ gia cảnh và thực hiện trong năm nay vì thủ tục đơn giản và không cần sửa luật. Việc này sẽ giúp giảm thuế, tăng thu nhập, thúc đẩy sức mua và đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025.

VN (theo VnExpress)