Ngày 22/2, ông Nguyễn Thanh Hồng – Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) tỉnh Quảng Nam – cho biết, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL Nguyễn Văn Hùng đã ký quyết định đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia 2 ngành nghề thủ công truyền thống gồm nghề đan võng ngô đồng ở Cù Lao Chàm, xã Tân Hiệp và nghề làm nhà tre, dừa ở xã Cẩm Thanh, đều thuộc thành phố Hội An.
Nghề đan võng ngô đồng đã tồn tại và phát triển ở đảo Cù Lao Chàm trong nhiều thế kỷ. Không chỉ mang giá trị vật chất đơn thuần, chiếc võng ngô đồng còn gắn liền với sự hình thành và phát triển của đảo Cù Lao Chàm; trong đó ẩn chứa nhiều tâm tư, tình cảm của người dân trên đảo.
Nghệ nhân đan võng ngô đồng ở Cù Lao Chàm (Ảnh: Công Bính).
Sản phẩm của nghề là kết quả của quá trình lao động và sáng tạo liên tục của người dân nơi đây. Sản phẩm nghề đan võng ngô đồng truyền thống của người dân Cù Lao Chàm là một dạng thức văn hóa dân gian, góp phần minh chứng cho sự tiếp cận, khai thác khá sớm nguồn tài nguyên rừng, nhằm thích ứng với địa hình biển đảo của cộng đồng cư dân nơi đây.
Nghề đan võng ngô đồng ở đảo Cù Lao Chàm là nghề truyền thống đặc trưng của địa phương nói riêng, của dân tộc nói chung. Những tri thức dân gian trong việc khai thác nguyên liệu và đan võng ngô đồng là cơ sở quan trọng để đảm bảo sự tồn tại của nghề truyền thống này ở Cù Lao Chàm, duy trì bền vững di sản văn hóa của tiền nhân để lại. Do đó, đây là một nghề truyền thống có vai trò rất quan trọng đối với đời sống cộng đồng cư dân Cù Lao Chàm.
Với nghề làm nhà tre, dừa ở Cẩm Thanh, thành phố Hội An phản ánh lịch sử hình thành, phát triển làng xã và các làng nghề, ngành nghề truyền thống ở xã Cẩm Thanh nói riêng và đô thị – thương cảng Hội An nói chung.
Với nguồn vật liệu sẵn có, người dân địa phương đã sáng tạo nên những tri thức liên quan đến việc gia công, lắp dựng nhà tre, dừa phù hợp với điều kiện, môi trường sống.
Phương thức làm nhà tre, dừa mang đặc trưng riêng của vùng đất Hội An không phải nơi nào cũng có được. Từ kiểu dáng hình thức đến kỹ thuật xử lý nguyên liệu, kỹ thuật gia công, lắp dựng đều thể hiện sự sáng tạo, tính cần cù, ham học hỏi của những người thợ làm nghề.
Nghề làm nhà tre, dừa ở Cẩm Thanh, thành phố Hội An đã hình thành nên một hệ thống tri thức dân gian đồ sộ trong quy trình khai thác, chế tác, lắp dựng, tiêu thụ.
Ngoài việc sử dụng các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của nghề trong lao động sản xuất, gìn giữ và phát huy, di sản văn hóa phi vật thể của nghề làm nhà tre, dừa còn được trình diễn tại chỗ để phục vụ cho du khách tham quan, phục vụ trong các hoạt động lễ hội, xúc tiến du lịch, làng nghề truyền thống, triển lãm trưng bày các làng nghề lớn diễn ra tại địa phương và trong cả nước. Qua đó, nghề làm nhà tre, dừa còn góp phần thúc đẩy sự phát triển làng nghề, giới thiệu quảng bá hình ảnh, sản phẩm làng nghề đến nhân dân, du khách trên cả nước.
Cuối năm 2023, UBND tỉnh Quảng Nam đã giao Sở VH-TT&DL cùng UBND thành phố Hội An tổ chức điều tra, xây dựng hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể nghề làm nhà tre, dừa ở Cẩm Thanh và nghề đan võng ngô đồng xã Tân Hiệp.
