Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác sau cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới. (Nguồn: Getty Images)

Đó là nhận định trong một báo cáo mới nhất của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế (CSIS) – viện nghiên cứu chính sách độc lập có trụ sở tại Washington về tương lai của hai đồng minh thân thiết Mỹ-Anh sau cuộc chạy đua vào chiếc ghế quyền lực ngày 5/11.

Phép thử cho tình bạn xuyên Đại Tây Dương

Theo CSIS, từ trước đến nay, mối quan hệ Mỹ-Anh luôn mạnh mẽ và vững chắc dù ai là chủ nhân Nhà Trắng hay số 10 phố Downing. Anh vừa là cường quốc hàng đầu với tầm nhìn chiến lược, vừa là đồng minh thân cận nhất của Mỹ. Việc thiết lập một chương trình nghị sự chung với London nên là ưu tiên trong 100 ngày cầm quyền đầu tiên của bà Kamala Harris hoặc ông Donald Trump.

Kết quả của cuộc bầu cử Mỹ có thể có tác động đáng kể đến mối quan hệ đặc biệt Mỹ-Anh. London không chỉ là đồng minh gần gũi của Washington, mà còn là thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và G7, nắm giữ vũ khí hạt nhân, có lực lượng quân sự, hệ thống internet và khoa học tiên tiến.

Anh là một thành viên chủ chốt trong sáng kiến AUKUS. (Nguồn: APA)

Theo nghiên cứu của CSIS, từ năm 2014, Anh đã huấn luyện hàng nghìn binh sĩ cho Ukraine. Đặc biệt, kể từ sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt, Anh vẫn luôn dẫn đầu châu Âu trong viện trợ cho Ukraine, bao gồm cung cấp xe tăng chiến đấu chủ lực và tên lửa tầm xa cho Kiev. Bên cạnh đó, London cũng phối hợp với Mỹ để đáp trả các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Biển Đỏ, tham gia sáng kiến AUKUS, cung cấp tàu ngầm hạt nhân cho Australia và phát triển nhiều công nghệ tiên tiến.

Báo cáo của CSIS chỉ rõ, mối quan hệ truyền thống Mỹ-Anh vẫn luôn mạnh mẽ bất kể ai lên nắm quyền, như cựu Thủ tướng Anh Tony Blair đã từng duy trì quan hệ tốt đẹp với cả Tổng thống Bill Clinton và George W. Bush. Tuy nhiên, kết quả của cuộc bầu cử tới có thể mở ra hai hướng đi rất khác biệt cho mối thâm giao này.

Nếu cựu Tổng thống Donald Trump thắng cử, Mỹ và Anh sẽ có hai nhà lãnh đạo thuộc hai cực chính trị khác nhau. Điều này dẫn đến một cục diện rất khác so với nhiệm kỳ đầu của ông Trump, khi Anh có những lãnh đạo bảo thủ ủng hộ Brexit, vốn là điều mà cựu Tổng thống Mỹ đặc biệt tán thành. Ngoài ra, Thủ tướng Boris Johnson và phong cách chính trị dân túy của ông giúp London duy trì mối quan hệ gần gũi với Washington hơn so với nhiều đồng minh châu Âu khác.

CSIS cũng khẳng định, dưới sự lãnh đạo của tân Thủ tướng Keir Starmer, Anh sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực từ trong và ngoài nước. Một mặt, chính sách đối ngoại của London phải luôn duy trì mối quan hệ đặc biệt với Mỹ. Tân Ngoại trưởng Anh David Lammy khẳng định, London “không thể quên Mỹ luôn là đồng minh quan trọng nhất, dù ai là người nắm quyền tại Nhà Trắng”. Tuy nhiên, ông Trump vẫn không được ưa chuộng rộng rãi tại Anh, đặc biệt là trong giới ủng hộ đảng Lao động.

Nước Anh đang phải đối mặt với nhiều áp lực từ trong và ngoài nước dưới thời Thủ tướng Keir Starmer. (Nguồn: Reuters)

Nếu phó Tổng thống Kamala Harris thắng cử, mối quan hệ đặc biệt này sẽ có cơ hội được tái thiết. Hậu Brexit, Washington không còn quá đánh giá cao quan hệ Mỹ-Anh, đặc biệt khi ảnh hưởng của London ở châu Âu đang suy giảm. Nhưng với việc ông Starmer và bà Harris có cùng nền tảng chính trị, hai nước có thể có cơ hội để khôi phục lại vai trò và sự gần gũi cho mối giao hảo này.

Chính sách đối ngoại của Anh dưới thời đảng Lao động cầm quyền như Nước Anh tái kết nối (Britain Reconnected) và Chủ nghĩa hiện thực tiến bộ (Progressive Realism), dường như phù hợp với chính quyền bà Harris. Đảng Lao động cũng đang nỗ lực khôi phục quan hệ với Liên minh châu Âu (EU), vốn là điều mà bà Harris ủng hộ mạnh mẽ.

Tái thiết hay rạn nứt?

Theo CSIS, chủ nhân mới của Nhà Trắng, dù thuộc bất kỳ đảng phái nào, cũng nên ủng hộ mối quan hệ mạnh mẽ hơn giữa Anh và châu Âu. Động thái này sẽ củng cố hơn nữa chính sách đối ngoại của Mỹ trong cạnh tranh với Trung Quốc, cũng như thúc đẩy lập trường thống nhất của châu Âu về Bắc Kinh.

Một hiệp ước an ninh Anh-EU cũng sẽ thắt chặt hơn hợp tác an ninh và công nghiệp quốc phòng, tạo nên “trụ cột châu Âu” trong NATO nhằm chống lại Nga và giảm sự phụ thuộc quân sự của châu Âu vào Mỹ. Thêm vào đó, Washington đã mất đi cầu nối truyền thống với châu Âu hậu Brexit, do đó việc Thủ tướng Starmer khôi phục quan hệ tốt đẹp với châu Âu từ bên ngoài khối EU sẽ là lợi thế cho cả hai ứng cử viên Tổng thống.

Các chủ nhân của Nhà Trắng, dù thuộc bất kỳ đảng phái nào, cũng thường ủng hộ mối quan hệ giữa Anh và châu Âu. (Nguồn: AP)

Bên cạnh đó, Anh không đạt được tiến triển khi đàm phán hiệp định thương mại tự do mới trong nhiệm kỳ đầu của cựu Tổng thống Donald Trump. Hơn nữa, chính quyền Tổng thống đương nhiệm Joe Biden cũng không nỗ lực để đàm phán một hiệp định thương mại mới, khi cả chính phủ lẫn Quốc hội đều hoài nghi về các hiệp định thương mại với London.

Không rõ liệu chính quyền bà Harris có áp dụng cách tiếp cận tương tự hay không, tuy nhiên, một chính phủ Lao động mới có thể là đối tác lý tưởng để đàm phán hiệp định thương mại mới tập trung vào nền kinh tế xanh. Nếu Mỹ không thể đạt được thỏa thuận thương mại với Anh, Washington sẽ khó có thể đạt được thoả thuận với bất kỳ quốc gia nào khác.

Ngoài ra, trong lĩnh vực khí hậu và năng lượng xanh, chương trình nghị sự mà hai ứng cử viên Kamala Harris và Donald Trump đưa ra có sự khác biệt đáng kể. CSIS cho rằng, Bà Harris ít nhất nên “tuyển dụng” Anh làm đồng minh chủ chốt trong quá trình chuyển đổi xanh, vì Liên minh năng lượng sạch của London sẽ đưa đến cho Washington những hình thức mới để theo đuổi một đường lối ngoại giao khí hậu tiên tiến.

Quan hệ Mỹ-Anh vốn là một trụ cột vững chắc trong chính sách đối ngoại của cả hai nước. (Nguồn: ABC)

Quan hệ Mỹ-Anh có thể đủ mạnh để vượt qua bất kỳ cơn cuồng phong nào.Tuy nhiên, chính quyền do bà Harris lãnh đạo có thể mở ra những chuyến hành trình thuận lợi hơn nhiều cho mối quan hệ đặc biệt này so với chính quyền của cựu Tổng thống Trump.

Tựu trung, dù ai trở thành chủ nhân mới của Nhà Trắng, quan hệ Mỹ-Anh sẽ vẫn là một trụ cột vững chắc trong chính sách đối ngoại của cả hai nước. Nhưng lần này, sự khác biệt trong định hướng chính trị của nhà hai lãnh đạo có thể dẫn đến những lối đi riêng biệt. Chính quyền của bà Harris được kỳ vọng tái xây dựng mối liên kết chặt chẽ hơn, không chỉ với London mà còn với toàn bộ châu Âu, từ đó củng cố một liên minh phương Tây mạnh mẽ hơn trước các thách thức toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc và Nga.

Ngược lại, nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể đưa quan hệ giữa Washington và London vào một lộ trình mới, tập trung vào những vấn đề song phương hơn là quan hệ đa phương. Dù ở hướng nào, hai đồng minh thân thiết này này vẫn cần sự linh hoạt và sáng tạo để điều chỉnh và phát huy sức mạnh của mối giao tình truyền thống, tiếp tục trở thành đối tác chiến lược đáng tin cậy lẫn nhau trong bối cảnh thế giới biến động không ngừng.