Hà Giang với cao nguyên đá Đồng Văn đã trở thành điểm đến của bất cứ ai ưa thích thú “xê dịch” trên khắp mọi miền tổ quốc. Đến đây, du khách không chỉ ngỡ ngàng với khung cảnh hùng vĩ của tầng tầng lớp lớp núi đá trên một diện tích rộng lớn, được công nhận là Công viên Địa chất toàn cầu mà còn được trải nghiệm cuộc sống của các đồng bào dân tộc nơi địa đầu Tổ quốc. Hình ảnh đó mang đến cho chúng ta một khoảng lặng tuyệt đẹp giữa vùng Cao nguyên đá…
Vượt qua cung đường đèo hiểm trở, không khỏi thót tim với những đoạn cua tay áo khúc khuỷu, cao nguyên đá Đồng Văn hiện ra với bao cảm xúc. Choáng ngợp vì bức tranh phong cảnh hoang sơ được vẽ bằng núi đá, điểm tô bằng những áng mây vắt hờ hững như những dải lụa mềm.
Nao lòng bởi những gì mà con người nơi đây đã kiên cường tạo nên, từ những thửa ruộng bậc thang trải dài theo dốc núi hay những ngôi nhà trình tường làm bằng đất, những bờ rào đá và đặc biệt là tập quán canh tác trên nương đá tai mèo của đồng bào các dân tộc thiểu số.
Nằm trên một diện tích rộng lớn, xấp xỉ 2.356km2, cao nguyên đá Đồng Văn là vùng núi đá cao trên 1.000m. Theo đánh giá của Hội đồng tư vấn Mạng lưới Công viên Địa chất toàn cầu (UNESCO), cao nguyên đá Đồng Văn là một trong những vùng núi đá vôi đặc biệt, là kho tàng lịch sử về sự phát triển địa chất phức tạp và lâu dài của vỏ trái đất. Cao nguyên đá Đồng Văn có tới hàng trăm biểu hiện di sản địa chất, địa hình, địa mạo… được đánh giá là đa dạng và bảo tồn tốt trong điều kiện tự nhiên của khu vực.
Không chỉ mang giá trị to lớn về khoa học, công viên địa chất còn có sức hút đặc biệt với ngành du lịch bởi cảnh quan của nó. Như lạc vào cõi đá, chỉ trừ con đường trước mặt còn quay sang trái, sang phải đều là những dải núi đá tai mèo sắc nhọn, những vách núi dựng đứng hiên ngang cùng những vực sâu hun hút. Giữa mênh mông núi đá, con người dường như trở nên nhỏ bé lạ thường.
Người dân ở đây sống chung với đá, cùng đá tạo dựng cuộc sống kiên cường khi chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Màu xám của đá núi đã không còn u ám bởi từ các hốc đá, cây vẫn vươn lên một màu xanh thành những nương cải, ngô, đậu, lúa. Tri thức canh tác hốc đá của cư dân cao nguyên đá Hà Giang đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đối với đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, tri thức canh tác hốc đá đơn thuần là những kinh nghiệm, kỹ năng làm nông nghiệp thích nghi với điều kiện tự nhiên mà họ được truyền đạt, đúc kết qua nhiều thế hệ để phục vụ cuộc sống.
Nhưng theo thời gian, được bồi đắp qua nhiều thế hệ, những giá trị văn hóa được hình thành cùng với tập quán canh tác này như tín ngưỡng nông nghiệp, những tập tục trong đời sống đã trở thành bản sắc riêng có. Hình ảnh những nương ngô xanh mướt, những nương cải trổ hoa vàng rực cùng lác đác dáng người lom khom trên nương hay những người phụ nữ cần mẫn gùi đất sẽ là những minh chứng nhân văn cho tinh thần vươn lên của con người trong gian khó.
Càng đi càng cảm phục. Không ai đến cao nguyên đá mà lại không thán phục ý chí và quyết tâm của con người khi xây dựng tuyến đường nối liền 4 huyện nằm trọn trong phạm vi Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn là Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc. Con đường Hạnh Phúc dài hơn 180km được xây dựng trong suốt 6 năm từ công sức và cả xương máu của hàng vạn thanh niên xung phong, trong đó có nhiều con em các dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc.
Con đường mang tên Hạnh Phúc dài hơn 180km sẽ đưa du khách vượt qua những con đèo cao vút, nơi tưởng chừng như với tay là chạm tới mây trời. Và đặc biệt là vượt qua một trong “tứ đại đỉnh đèo” ở phía Bắc là đèo Mã Pì Lèng. Tại đỉnh đèo cũng là điểm nhiều du khách dừng chân ngắm cảnh, cả một vùng giang sơn hiện ra trước mắt với núi non trùng điệp, mây trời huyền ảo. Dưới xa, dòng Nho Quế xanh thắm lững lờ trôi bình yên như ngàn năm thiên nhiên hoang sơ nơi đây vẫn là thế. Phong cảnh tại chính vị trí này được đánh giá là đẹp nhất trên suốt hành trình đến với cao nguyên đá Đồng Văn.
Tạp chí Heritage
