Gỡ “điểm nghẽn” giải ngân vốn đầu tư công: Kỳ cuối – Nỗ lực vượt thách thức

11:54, 28/02/2025

BHG – Với việc ban hành nhiều văn bản, thông báo kết luận đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thi công và giải ngân các nguồn vốn ngân sách nhà nước ngay từ đầu năm, nhất là gắn trách nhiệm người đứng đầu các cấp, ngành, địa phương nên những “nút thắt” giải ngân vốn đầu tư công (ĐTC) dần được tháo gỡ, để lại nhiều kinh nghiệm quý cho tỉnh trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Chỉ rõ nguyên nhân

Với quan điểm không né tránh khuyết điểm, nhìn rõ hạn chế để khắc phục, tỉnh ta đã chỉ ra nguyên nhân việc giải ngân vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài chậm do hầu hết các hoạt động đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát, thống nhất với nhà tài trợ đối với từng hoạt động và kế hoạch của dự án. Bên cạnh đó, nhiều dự án phải thực hiện điều chỉnh hiệp định vay, mặc dù dự án đã có khối lượng hoàn thành nhưng không thể giải ngân; nhiều dự án gặp vướng mắc về thủ tục kiểm soát chi, giải ngân, rút vốn; vẫn còn tình trạng hồ sơ rút vốn sai, thiếu thủ tục, thời gian xử lý hồ sơ kéo dài; việc chuyển nguồn, hạch toán ghi thu – ghi chi, tạm ứng còn chậm…

Các hạng mục Dự án Đập dâng nước tạo cảnh quan thành phố Hà Giang đang được đẩy nhanh tiến độ.

Mặt khác, việc thiếu hụt vật liệu xây dựng, thép do giá cả tăng cao khiến nhiều công trình chậm tiến độ. Tâm lý nhà thầu cũng bị ảnh hưởng khi ký hợp đồng trọn gói, giá nguyên vật liệu tăng khiến khó tìm nguồn cung và ảnh hưởng đến phương án tài chính. Việc hình thành nhiều quy trình, thủ tục mới dẫn tới các sở, ban, ngành, đơn vị, UBND các huyện, thành phố khó nắm vững và thực hiện thống nhất các quy định của luật. Nhiều cơ quan, địa phương lúng túng, mất nhiều thời gian hoàn thiện thủ tục do hồ sơ dự án phải thông qua nhiều cấp, nhiều cơ quan từ trung ương đến địa phương, thủ tục hành chính phức tạp, phân cấp trách nhiệm chưa triệt để.

Theo đánh giá của cơ quan chức năng: Ngoài tác động của những yếu tố khách quan thì nguyên nhân chính đó là sự phối hợp giữa các cấp và ngành trong triển khai dự án còn nhiều bất cập. Trình độ cán bộ một số nơi trong công tác quản lý về ĐTC còn nhiều hạn chế, công tác chuẩn bị dự án đầu tư chưa được nghiên cứu kỹ, nhất là khâu tư vấn còn yếu. Ý thức chấp hành pháp luật, tôn trọng kỷ luật, kỷ cương trong ĐTC chưa cao; chưa chủ động, nghiêm túc trong tuân thủ các quy định, tiêu chí, nguyên tắc trong ĐTC, dễ thỏa hiệp khi phê duyệt các dự án chưa đạt yêu cầu về pháp lý, hiệu quả…

Bên cạnh đó, ĐTC có lúc, có nơi chậm đổi mới, thiếu chủ động, sáng tạo, chưa tận dụng hết các lợi thế trong phân cấp, ủy quyền; quyết định dự án còn thiếu liên kết với nhiệm vụ, mục tiêu phát triển KT – XH, chỉ quan tâm đến lợi ích ngắn hạn. Nhiều dự án phải điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư do chi phí giải phóng mặt bằng tăng cao, ảnh hưởng đến việc cân đối và hoàn thành dự án theo tiến độ. Công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện có lúc, có nơi chưa kịp thời, còn lúng túng, bị động, thiếu quyết liệt, chưa nắm chắc tình hình. Năng lực trong triển khai thực hiện còn yếu, chưa quyết liệt, chưa hiệu quả; vai trò, trách nhiệm người đứng đầu chưa được thể hiện rõ; phân bổ vốn ĐTC còn thiếu trọng tâm, trọng điểm; trách nhiệm trong phối hợp xử lý công việc và tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách chưa chặt chẽ, còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Năng lực lập kế hoạch, tổ chức triển khai thực hiện còn nhiều bất cập, nhất là năng lực về thẩm định, kiểm tra, giám sát, thi công… dẫn tới tình trạng nhiều dự án chậm tiến độ, chậm giải ngân, chậm quyết toán.

Qua triển khai các dự án, nhất là các dự án trọng điểm cho thấy công tác tuyên truyền đến người dân về chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng chưa đầy đủ, thiếu minh bạch, thiếu công bằng; một số chủ đầu tư chưa tích cực thực hiện các thủ tục thanh toán, quyết toán; năng lực chuyên môn của một số cán bộ quản lý dự án, tư vấn giám sát, nhà thầu chưa đáp ứng yêu cầu; công tác đôn đốc nhà thầu triển khai thi công chưa quyết liệt và hiệu quả.

Vượt khó bằng kinh nghiệm quý

Theo cơ quan chức năng, tổng kế hoạch vốn ĐTC giai đoạn 2021 – 2025 của tỉnh là 24.659,7 tỷ đồng; trong đó, vốn trong nước 22.199 tỷ đồng; vốn nước ngoài 2.460,7 tỷ đồng. Tổng số dự án đầu tư trung hạn giai đoạn 2021-2025 do cấp tỉnh quản lý là 716 dự án; phạm vi, quy mô, tổng mức đầu tư của từng dự án được kiểm soát chặt chẽ theo đúng mục tiêu, lĩnh vực và quy định của pháp luật.

Thi công tuyến đường giao thông ra xã biên giới Nghĩa Thuận (Quản Bạ).

Trong quá trình thực hiện giải ngân vốn ĐTC trung hạn giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh ta nhận thấy kinh nghiệm đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún; phải đúng mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ phát triển KT – XH; đề ra các dự án lớn về giao thông có sức xoay chuyển, tác động đến sự phát triển KT – XH của tỉnh, tập trung nguồn lực cao độ để đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền đi đôi với tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra. Đồng thời, nghiêm túc thực hiện các quy định pháp luật về ĐTC, đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định; không né tránh, đùn đẩy trách nhiệm. Nâng cao năng lực phân tích, lập kế hoạch, làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án.

Để tạo sự thống nhất “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt” thì công tác chỉ đạo, điều hành xuyên suốt, hiệu quả, kịp thời của Tỉnh ủy – HĐND – UBND tỉnh và sự vào cuộc của người đứng đầu các sở, ban ngành, đơn vị, UBND các huyện, thành phố, kịp thời, quyết liệt xử lý có hiệu quả các vấn đề, khó khăn vướng mắc phát sinh là yếu tố quyết định. Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, giám sát; khen thưởng, kỷ luật kịp thời, nghiêm minh. Song song với việc thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ phải thay thế kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý ĐTC. Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ĐTC, phát huy vai trò dẫn dắt, lan tỏa, là “vốn mồi” để huy động đầu tư của khu vực ngoài nhà nước, tạo không gian, động lực mới thúc đẩy phát triển KT – XH bền vững.

Để ĐTC thực sự giữ vai trò dẫn dắt, tạo động lực thúc đẩy phát triển KT – XH, tỉnh ta luôn xác định giải ngân vốn ĐTC là nhiệm vụ trọng tâm và triển khai đồng bộ các giải pháp, kịp thời tháo gỡ “rào cản” cho các chủ đầu tư. Đổi mới công tác chỉ đạo, điều hành, UBND tỉnh thành lập tổ công tác giải quyết tồn đọng quyết toán các dự án vốn ĐTC. Thường xuyên đôn đốc, hướng dẫn, triển khai thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các chủ đầu tư đẩy nhanh quyết toán các dự án ĐTC hoàn thành. Tập trung thứ tự ưu tiên đối với từng nhóm dự án. Do đó, hầu hết các đơn vị tích cực, chủ động, tập trung nhân lực khẩn trương hoàn thiện các thủ tục pháp lý đảm bảo theo quy định.

Đồng chí Nguyễn Song Tứ, Phó Giám đốc Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình tỉnh cho biết: Từ sự chỉ đạo, đôn đốc đã tạo sức ép giải ngân để các chủ đầu tư, nhà thầu thi công nỗ lực khắc phục khó khăn, triển khai các giải pháp huy động nhân lực, máy móc, xây dựng biểu đồ và cam kết khối lượng thực hiện cụ thể. Nhiều nhà thầu đã quyết tâm đẩy nhanh tiến độ thi công dự án theo quan điểm “vượt nắng, thắng mưa”, thi công “3 ca, 4 kíp” để có thể bảo đảm tiến độ theo kế hoạch và thực hiện các thủ tục thanh, quyết toán khối lượng hoàn thành.

Với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, bằng những giải pháp đồng bộ, hiệu quả trong giải ngân vốn ĐTC, tỉnh ta đang tập trung chỉ đạo các chủ đầu tư thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đẩy nhanh tiến độ phân bổ và giải ngân vốn ĐTC. Chỉ đạo, hướng dẫn các chủ đầu tư hoàn thiện hồ sơ để phê duyệt quyết toán các dự án chưa hoàn thành, chưa quyết toán. Tập trung chỉ đạo chủ đầu tư chủ động phối hợp với UBND các huyện, thành phố và các đơn vị liên quan rà soát, xử lý dứt điểm các vướng mắc về giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ di dời công trình hạ tầng kỹ thuật để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công các dự án trọng điểm… quyết tâm tạo đột phá trong giải ngân vốn ĐTC, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm “nước rút” 2025.

Bài, ảnh:  HẢI ĐĂNG