Chấm lượng tử hiện được sử dụng để tạo ra màu sắc trong màn hình phẳng, điốt phát sáng (LED) và thiết bị chiếu sáng mô ung thư cho bác sĩ phẫu thuật.
Viện Hàn Lâm Hoàng gia Thuỵ Điển cho biết các nhà khoa học đã “thêm màu sắc cho công nghệ nano” – khi vật chất được sử dụng ở cấp độ nguyên tử hoặc phân tử trong sản xuất – và phát hiện của họ có tiềm năng lớn trong nhiều lĩnh vực.
Ông Hans Ellegren (ngồi giữa), Thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, công bố những người đoạt giải Nobel Hóa học năm 2023 trong cuộc họp báo tại Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển ở Stockholm, Thụy Điển, ngày 4 tháng 10, 2023. Ảnh: Reuters
Giải thưởng có tuổi đời hơn một thế kỷ này do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao tặng và trị giá 1 triệu USD.
Khi được hỏi trong một cuộc họp báo rằng cảm thấy thế nào khi biết tin về giải thưởng của mình, ông Bawendi nói qua điện thoại từ Mỹ: “Rất ngạc nhiên, sốc, bất ngờ và rất vinh dự”.
Ông Johan Aqvist, Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học cho biết: “Một trong những “đặc tính hấp dẫn và khác thường” của chấm lượng tử là chúng tạo ra các ánh sáng màu khác nhau, tùy thuộc vào kích thước hạt, trong khi vẫn giữ cấu trúc nguyên tử không thay đổi”.
Ông Bawendi nói trong một cuộc họp báo: “Có rất nhiều công việc vẫn đang được nghiên cứu kỹ lưỡng về các ứng dụng tiềm năng khác, bao gồm xúc tác và các loại hiệu ứng lượng tử. Đó là một lĩnh vực nghiên cứu rất thú vị. Tôi chắc chắn rằng điều gì đó thực sự thú vị sẽ xuất hiện trong lĩnh vực này”.
Vào đầu những năm 1980, ông Ekimov phát hiện ra rằng màu sắc của thủy tinh thay đổi theo kích thước của các phân tử clorua đồng chứa trong nó và các lực hạ nguyên tử đang tác động.
Vài năm sau, ông Brus phát hiện ra những khám phá mang tính đột phá tương tự về màu sắc của chất lỏng.
Năm 1993, ông Bawendi đã cách mạng hóa việc sản xuất các chấm lượng tử, được tạo thành từ các cụm từ vài trăm đến vài nghìn nguyên tử.
Bawendi là giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Brus là giáo sư danh dự tại Đại học Columbia và Ekimov làm việc cho Nanocrystals Technology Inc.
Ông Brus được AT&T Bell Labs thuê vào năm 1972, nơi ông đã làm việc 23 năm và dành phần lớn thời gian để nghiên cứu các tinh thể nano.
Ông Bawendi sinh ra ở Paris và lớn lên ở Pháp, Tunisia và Mỹ. Bawendi thực hiện nghiên cứu sau tiến sĩ dưới sự hướng dẫn của Brus sau đó gia nhập MIT vào năm 1990 và trở thành giáo sư vào năm 1996.
Ông Ekimov sinh ra ở Liên Xô làm việc cho Viện Quang học bang Vavilov trước khi chuyển đến Mỹ. Năm 1999, Ekimov được bổ nhiệm làm nhà khoa học trưởng tại Nanocrystals Technology Inc.
Là giải thưởng thứ ba trong năm nay, giải Nobel hóa học tiếp nối các giải thưởng về y học và vật lý được công bố hồi đầu tuần này.
Mai Anh (theo Reuters)
