Trong bối cảnh sự thiếu hụt về nguồn nhân lực có thể trở thành một “điểm nghẽn” trong việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và vi mạch ở Việt Nam, Chính phủ và các bộ, ngành đang khẩn trương giải quyết “điểm nghẽn” này.
Phát biểu tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ hôm 30/9, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương khẳng định chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đến Việt Nam cũng như chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính đến Hoa Kỳ đã mở ra rất nhiều cơ hội, trong đó có cơ hội phát triển khoa học-công nghệ và ngành công nghiệp mới, cụ thể hơn là ngành công nghiệp bán dẫn. Đây là một trong những ngành công nghiệp đang chiếm ưu thế và chúng ta đang đón đầu để cố gắng vươn lên, đi đầu, dẫn trước.
“Ngành công nghiệp chip bán dẫn là ngành hết sức mới ở Việt Nam. Vì mới nên chúng ta phải có sự chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng để đón nhận và phát triển một cách hiệu quả”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.
Ở khía cạnh đào tạo nguồn nhân lực, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng đây là khía cạnh mang tính chất nền tảng để Việt Nam phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Trong thời gian tới, đào tạo nguồn nhân lực có nội dung hết sức mới, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhiệm vụ khẩn trương xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực trong ngành bán dẫn đến năm 2030.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, qua nghiên cứu sơ bộ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất ba trụ cột chính đào tạo nhân lực phục vụ cho công nghiệp bán dẫn. Trụ cột đầu tiên mang tính lâu dài, dài hơi để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao chính là đào tạo đại học.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương nói để đào tạo được các kỹ sư, tiến sĩ, thạc sĩ giỏi về bán dẫn, Nhà nước cần có cơ chế tạo điều kiện cho các trường đại học, các viện đào tạo số lượng sinh viên đủ để phục vụ trong ngành công nghiệp bán dẫn. Hiện nay, chúng ta vẫn còn thiếu hụt lực lượng này. Bên cạnh đó, các viện và các trường đại học, phải có một kế hoạch mang tính dài hơi là mở thêm các khoa, phòng đào tạo, hoặc hợp tác với các trường trên thế giới để có nguồn giáo viên dạy được cho học sinh, sinh viên Việt Nam về công nghiệp bán dẫn. Trên cơ sở đó chúng ta mới có sự hấp dẫn đối với sinh viên đăng ký học các khoa này. Nhóm đối tác hết sức quan trọng nữa là doanh nghiệp trong công nghiệp bán dẫn.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh hai trụ cột hết sức quan trọng khác mà hiện nay chúng ta còn thiếu là đào tạo kỹ sư, người lao động và huy động nhân tài trong lĩnh vực bán dẫn của Việt Nam.
Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng khẳng định Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp, các nhà khoa học cố gắng hoàn thành đề án này theo đúng tiến độ đề ra.
Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo, có ba nhóm chính sách được đề xuất để giải quyết bài toán nguồn nhân lực.
Cụ thể, thứ nhất là nhóm chính sách hỗ trợ, khuyến khích người học để nâng cao số lượng và chất lượng tuyển sinh đầu vào (bao gồm cả tuyển sinh học theo các chương trình đào tạo chuyên sâu, chương trình đào tạo chuyển đổi). Nhóm chính sách này bao gồm các chính sách học bổng, miễn giảm học phí, tín dụng ưu đãi… nhằm thu hút ít nhất 1.000 học viên theo học sau đại học (hiện nay tỉ lệ học sau đại học các ngành này chỉ khoảng 4%).
Thứ hai là nhóm chính sách hỗ trợ, đầu tư đột phá để tăng cường năng lực đào tạo và nghiên cứu, trước hết là năng lực đội ngũ giảng viên, trang thiết bị thí nghiệm, công cụ phần mềm thực hành, thí nghiệm và mô phỏng.
Thứ ba là nhóm chính sách khuyến khích, thúc đẩy hợp tác đại học – viện nghiên cứu – doanh nghiệp trong nước và ngoài nước, nhất là với các trường đại học, doanh nghiệp đối tác (có tiềm năng đầu tư tại Việt Nam).
“Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không thể chỉ là nhiệm vụ của các cơ sở giáo dục đại học hay của các bộ ngành để thành công, cần có sự tham gia, phối hợp của các doanh nghiệp, của địa phương, của các trường phổ thông và của toàn xã hội”, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, cho biết Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chủ trì xây dựng để trình Thủ tướng Chính phủ hai đề án quan trọng.
Thứ nhất là đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công nghệ cao, trong đó đề xuất các chính sách hỗ trợ khuyến khích chung cho phát triển nguồn nhân lực các lĩnh vực STEM và công nghệ cao nói chung, có lĩnh vực điện tử, bán dẫn, vi mạch.
Thứ hai là đề án xây dựng một số trung tâm nghiên cứu, đào tạo xuất sắc về công nghệ 4.0, trong đó sẽ đề xuất các cơ chế, chính sách và dự án đầu tư để chuẩn bị hình thành các nhóm nghiên cứu về công nghệ cao, gắn với đào tạo sau đại học ở các lĩnh vực công nghệ cao./.
Mai Hương
