Gazprom “tuyệt tình” với Moldovagaz về khí đốt, Moldova đã lường trước sự việc, có nước đi “cao tay”

Mỗi năm, Nga cung cấp khoảng 2 tỷ m3 khí đốt tự nhiên cho Moldova. (Nguồn: TASS)

Ngày 28/12, tập đoàn Gazprom của Nga thông báo sẽ ngừng cung cấp khí đốt cho Moldova từ ngày 1/1/2025 do tranh chấp nợ.

Theo thông báo của Gazprom, tập đoàn này “sẽ áp đặt hạn chế cung cấp khí đốt tự nhiên cho Moldova xuống 0 m³ mỗi ngày từ ngày 1/1/2025. “Gã khổng lồ” năng lượng Nga cáo buộc Moldova không thanh toán các khoản nợ.

Mỗi năm, Moscow cung cấp khoảng 2 tỷ m³ khí đốt tự nhiên cho Chisinau.

Nhiên liệu được chuyển qua Ukraine đến vùng ly khai Transnistria của Moldova – được Nga hậu thuẫn. Tại đó, nhiên liệu được sử dụng để tạo ra điện giá rẻ, sau đó được bán cho các vùng của đất nước vẫn do chính phủ Moldova kiểm soát.

Moldova phản ứng dữ dội

Trong hàng thập kỷ, Moldova phụ thuộc vào khí đốt Nga.

Thông qua Moldovagaz, nước này nhập khẩu khí đốt Nga với giá 80 USD/1.000 m³. Giá tăng lên 170 USD/1.000 m³ vào năm 2007. Kể từ đó, tiền nợ khí đốt ngày càng tăng và đến nay đã lên tới 709 triệu USD.

Việc Nga cắt nguồn cung cấp khí đốt sẽ khiến Kuciurgan – nhà máy điện lớn nhất của Moldova – ngừng hoạt động.

“Gã khổng lồ” năng lượng Gazprom cho biết, động thái này “liên quan đến việc phía Moldova từ chối điều chỉnh các khoản nợ” và họ sẽ bảo lưu quyền thực hiện các hành động tiếp theo, bao gồm cả việc chấm dứt hợp đồng cung cấp.

Theo tính toán của Nga, khoản nợ là 709 triệu USD nhưng Moldova chỉ đưa ra mức nợ là 8,6 triệu USD.

Sau thông báo của Gazprom, Thủ tướng Moldova Dorin Recean lên án Moscow sử dụng “chiến thuật áp bức” và sau đó cáo buộc Điện Kremlin sử dụng “năng lượng như một vũ khí chính trị”.

Thủ tướng tuyên bố, Moldova sẽ cân nhắc các giải pháp pháp lý, có thể bao gồm cả trọng tài quốc tế.

Chính phủ Moldova đã thành lập một ủy ban để quản lý “những rủi ro sắp xảy ra”.

Khó khăn còn đó, vẫn có lý do để yên tâm

Khó khăn với Moldova chưa dừng lại ở đó. Nước này sẽ bị ảnh hưởng nặng nề khi thỏa thuận trung chuyển khí đốt giữa Nga và Ukraine kết thúc vào ngày 1/1/2025.

Động thái của Gazprom là bước đi báo trước cho việc ngừng hoàn toàn hoạt động xuất khẩu khí đốt của xứ bạch dương sang châu Âu thông qua thỏa thuận trung chuyển với Kiev.

Bất chấp việc Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2/2022, khí đốt vẫn tiếp tục chảy từ Moscow tới các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU), giúp Kiev kiếm được hàng triệu USD tiền phí quá cảnh. Hợp đồng trung chuyển khí đốt Nga-Ukraine là hợp đồng thương mại cuối cùng của hai quốc gia đang xung đột.

Tuy nhiên, Kiev hiện đã từ chối gia hạn thỏa thuận với Moscow.

Khí đốt của Nga chảy qua Ukraine đến Slovakia, Áo, Hungary và Italy. Trong khi đó, khí đốt từ xứ bạch dương đến Moldova thông qua các đường ống riêng biệt chạy qua Ukraine.

Khi chiến dịch quân sự đặc biệt bắt đầu, 2,5 triệu dân của Moldova hoàn toàn phụ thuộc vào Moscow về khí đốt tự nhiên.

Chính quyền ly khai Transnistria và chính phủ Moldova hồi năm 2022 nhất trí rằng tất cả khí đốt Nga mà Moldova nhận sẽ được chuyển đến vùng ly khai. Transnistria thường không phải thanh toán tiền nhiên liệu cho Moscow.

Nếu không có khí đốt từ Nga qua trung chuyển Ukraine, nhà máy điện tại Transnistria có thể sẽ phải ngừng hoạt động, khiến vùng ly khai này và Moldova đối mặt với nguy cơ mất điện kéo dài.

Trên thực tế, Moldova đã chuẩn bị cho kịch bản này kể từ khi Ukraine thông báo sẽ không gia hạn hợp đồng trung chuyển khí đốt với Gazprom. Nước này và vùng ly khai Transnistria đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp trước nguy cơ mất nguồn cung năng lượng từ Nga.

Hôm 27/12, Chisinau thông báo sẽ hạn chế xuất khẩu điện và ban hành các biện pháp nhằm giảm tiêu thụ năng lượng xuống còn ít nhất 1/3 từ ngày 1/1 năm sau.

Không chỉ thế, nước này đã bắt đầu đa dạng nguồn nhập khẩu khí đốt từ Romania, sử dụng năng lực lưu trữ tại Ukraine và Romania.

CEO tạm quyền của Moldovagaz Vadim Ceban đã lên tiếng trấn an người dân và khẳng định, nguồn cung khí đốt từ châu Âu sẽ giúp nước này đủ dùng cho đến tháng 3/2025.