Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam là lễ hội truyền thống tiêu biểu của TP.Vũng Tàu và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, chứa đựng nhiều giá trị lịch sử và văn hóa đặc trưng của địa phương.
Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam là lễ hội truyền thống lâu nay, mang ý nghĩa như một lễ Kỳ Yên, đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa dân gian của ngư dân thành phố biển. Lễ hội nhằm thể hiện tấm lòng tri ân, uống nước nhớ nguồn, biết ơn đến vị thần hộ mệnh – cá Ông.
Thông qua lễ hội, ngư dân cầu cho biển lặng sóng yên, mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no, nghiệp biển thuận lợi, bình an trong mỗi chuyến ra khơi và là chỗ dựa tâm linh cho cộng đồng ngư dân làm nghề trên biển.
Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam còn có ý nghĩa nhân văn cao cả, nhằm giáo dục con người tôn trọng gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa, giá trị lịch sử truyền thống trong đời sống đương đại.
Ngôi lăng Ông Thắng Tam xây dựng vào năm Giáp Thân (năm 1824) đời Minh Mạng, cùng lúc với giai đoạn xây dựng đình Thắng Tam, được vua Thiệu Trị, vua Tự Đức sắc phong 3 đạo sắc vào các năm 1845, 1846 và 1850 với tước vị Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân Chi Thần.
Trong Lăng hiện tôn tri 180 bộ ngọc cốt cá ông, bộ lớn nhất dài 18m. Qua quá trình lễ hội, năm 2000, lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu được Tổng cục Du lịch chọn là một trong 15 lễ hội lớn của cả nước.
Lễ hội được tổ chức trùng với ngày vía của cá Ông, bao gồm phần lễ và phần hội. Trong đó, phần lễ diễn ra nghi thức lễ: Lễ cúng Ông, Lễ Nghinh Ông trên biển, rước Ông, cúng giỗ tiền hiền, hậu hiền và các Anh hùng liệt sĩ, thỉnh sắc thần, cúng tế Ông Nam Hải, lễ xây chầu đại bội.
Phần hội diễn ra với các hoạt động diễn tuồng cổ, trò chơi dân gian kéo co, câu cá, đẩy cây, bi sắt trên bãi biển, đan lưới…
Hằng năm, Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam đã trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, tạo cho du khách sự ngạc nhiên và thú vị về Vũng Tàu.
Việc Lễ hội truyền thống Nghinh Ông Thắng Tam được Bộ VH-TT&DL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia sẽ là nguồn động lực lớn trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của Bà Rịa – Vũng Tàu nói chung và các địa phương nói riêng.
Ông Hoàng Vũ Thảnh, Chủ tịch UBND TP.Vũng Tàu cho biết việc Bộ VH-TT&DL quyết định đưa Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là niềm vinh dự, tự hào; đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm lớn lao cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.
TP.Vũng Tàu sẽ chung sức, đồng lòng, thực hiện hiệu quả Quyết định số 1230/QĐ-TTg ngày 15.7.2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Bảo tồn và phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa Việt Nam, giai đoạn 2021 – 2025; bảo tồn và phát huy giá trị di sản Lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu nói riêng và các di sản văn hóa nói chung theo phương châm “lấy người dân là trung tâm, là chủ thể của các hoạt động”, “biến di sản thành tài sản” phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của mỗi địa phương, với các giải pháp cụ thể, vừa trước mắt, vừa lâu dài để tạo sức sống mới cho di sản.
“Với sự đồng lòng và nỗ lực của toàn thể người dân TP.Vũng Tàu, chúng tôi tin rằng lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu sẽ ngày càng phát triển, trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng của thành phố và đất nước. UBND TP.Vũng Tàu sẽ xây dựng kế hoạch cụ thể để quản lý, bảo tồn, giữ gìn và phát huy giá trị của lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu, để lễ hội này trở thành một điểm nhấn quan trọng trong các hoạt động văn hóa đặc sắc của địa phương. Gắn kết lễ hội Nghinh Ông Thắng Tam Vũng Tàu với các hoạt động phát triển du lịch của thành phố, nhằm tiếp tục nâng tầm đưa Vũng Tàu trở thành thành phố với nhiều sự kiện thường niên, một điểm thu hút và nổi bật trong bản đồ du lịch của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và Việt Nam”, ông Hoàng Vũ Thảnh chia sẻ.