Đưa diễn xướng Then phục vụ phát triển du lịch cộng đồng

Các tham luận tại hội thảo tập trung 3 chủ đề lớn: Then Tày Bình Liêu trong dòng chảy văn hóa Việt Nam nói chung, trong không gian văn hóa Then và văn hóa Tày – Thái nói riêng; các giải pháp bảo tồn, trao truyền, quảng bá, phát huy, phát triển các giá trị Then của người Tày huyện Bình Liêu trong bối cảnh hiện nay; các giải pháp khai thác diễn xướng Then phục vụ phát triển du lịch cộng đồng ở huyện Bình Liêu nói riêng, địa bàn có sự cư trú các tộc người nhóm ngôn ngữ Tày – Thái ở Việt Nam nói chung.

Trong những năm qua, huyện Bình Liêu đã thực hiện nhiều hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật hát Then như: Mở các lớp truyền dạy theo hướng đổi mới nội dung hoạt động, nâng cao hiệu quả bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống; thành lập các câu lạc bộ hát Then ở các thôn bản… Đến nay, huyện Bình Liêu đã hoàn thành Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tiêu biểu người Tày gắn với phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. 

Ông Hoàng Ngọc Ngò – Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh cho rằng: “Giải pháp bảo tồn và phát huy di sản diễn xướng Then trong bối cảnh phát triển du lịch cộng đồng là một hoạt động cụ thể của huyện Bình Liêu, thể hiện trách nhiệm và tâm huyết với vốn di sản diễn xướng đặc sắc của cộng đồng dân tộc Tày. Chúng tôi mong muốn được các nhà khoa học giúp định vị diễn xướng Then ở Bình Liêu trong vốn văn hóa chung của Việt Nam, khẳng định giá trị của diễn xướng Then Bình Liêu, cũng như chỉ ra những giải pháp để bảo tồn, để phát huy được giá trị quý báu của di sản”.

Then là hình thức sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng phổ biến đồng bào Tày – Nùng khu vực Đông Bắc. Then có nguồn gốc từ lâu đời, trải qua hàng trăm năm, tín ngưỡng này vẫn tồn tại và phát triển trong đời sống của cộng đồng dân tộc Tày ở Bình Liêu nói riêng và các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam nói chung. 

PGS.TS Vương Toàn – Chủ nhiệm chương trình Thái học, Viện Việt Nam học và khoa học phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: “Then có hai loại, Then cổ là di sản được UNESCO ghi danh. Sau Then cổ thì phát triển ra Then mới, tức là Then văn nghệ. Chúng ta vận dụng những làn điệu rất hay của Then để sáng tác mới, những bài ca ơn Đảng, ơn Bác Hồ, ủng hộ kháng chiến… đi vào phong trào nhân dân và được lòng nhân dân”.

Then không những hiện diện trong tín ngưỡng, trên sân khấu chuyên nghiệp mà đã đi vào phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng với tư cách là một loại hình nghệ thuật truyền thống. Ở nhiều địa phương như tỉnh Lạng Sơn, tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên… hát Then được đưa vào các khu du lịch, các câu lạc bộ, các trường học và các đội văn nghệ quần chúng. 

TS Phạm Đức Anh, Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định: “Thông qua hoạt động du lịch, di sản diễn xướng Then sẽ đến với đông đảo khách tham quan và công chúng. Điều này phù hợp bối cảnh đặt ra là phải bảo tồn, phát huy giá trị của di sản Then đối với phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội của Việt Nam nói chung và huyện Bình Liêu nói riêng”.

Trước đó, tối 9/5, những tiết mục Then Bình Liêu đặc sắc bao gồm cả Then cổ và Then đặt lời mới đã được các nghệ nhân đến từ các Câu lạc bộ hát Then trong huyện Bình Liêu trình diễn trên sân khấu thu hút đông đảo nhân dân và du khách.