Dự án cao tốc Bắc – Nam: Kiểm toán sớm để kịp thời kiến nghị, tháo gỡ vướng mắc

16/08/2024 06:58

Một đoạn thuộc dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam đoạn Hàm Nghi – Vũng Áng đi qua huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. (Ảnh: TTXVN)

(PLVN) – Với tính chất quan trọng đặc biệt, dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025 đã được Quốc hội, Chính phủ cho phép áp dụng các cơ chế đặc thù, nhằm tạo thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện. Các Bộ, ngành, trong đó có Kiểm toán Nhà nước, cũng đã vào cuộc sớm để tháo gỡ các vướng mắc trong thực hiện dự án.

Hiệu quả từ cơ chế đặc thù

Tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông được ví như trục “xương sống” giao thông quốc gia. Với tầm quan trọng như vậy nên để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong triển khai dự án, Quốc hội (QH) đã ban hành Nghị quyết số 44/2022/QH15 về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 18/2022/NQ-CP triển khai Nghị quyết số 44 với các cơ chế đặc thù như chỉ định thầu; thực hiện song song, đồng thời các bước; giao mỏ cho nhà thầu khai thác mà không phải thực hiện thủ tục cấp phép…

Tại Tọa đàm “Vượt nắng, thắng mưa” đưa cao tốc Bắc – Nam về đích” do Báo Kiểm toán tổ chức mới đây, ông Nguyễn Thế Minh – Phó Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết, các cơ chế đặc thù đã góp phần tháo gỡ rất nhiều vướng mắc cho triển khai dự án. Trong đó, cơ chế về mỏ vật liệu đã giúp các nhà thầu rút ngắn được thủ tục cấp mỏ, chủ động được nguồn vật liệu, không bị tình trạng khan hiếm vật liệu, đầu cơ, nâng giá, ép giá, ảnh hưởng đến tiến độ thi công, góp phần chủ động và đẩy nhanh được tiến độ. “Có những dự án, chỉ sau 5 tháng từ khi khởi công, các nhà thầu đã được cấp mỏ vật liệu”, ông Minh cho biết.

Các Bộ, ngành cũng đã vào cuộc tích cực để tháo gỡ các vướng mắc trong thực hiện dự án. Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Vũ Duy Bắc – Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước (KTNN) chuyên ngành IV cho biết, xác định vai trò quan trọng của tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông, để kịp thời cung cấp thông tin cho QH, Chính phủ cũng như các cơ quan quản lý, ngay từ năm 2023, KTNN đã đưa vào kế hoạch kiểm toán trung hạn, Kế hoạch kiểm toán năm 2024 nội dung kiểm toán đối với các dự án giao thông trọng điểm, trong đó có tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025.

Tập trung kiểm toán đánh giá tuân thủ pháp luật

Ông Vũ Duy Bắc – Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành IV. (Ảnh: Báo Kiểm toán)

Theo kế hoạch của KTNN, năm 2024, KTNN sẽ thực hiện kiểm toán 11/12 dự án thành phần, năm 2025 sẽ kiểm toán dự án thành phần còn lại. Đồng thời, KTNN cũng tiếp tục xác định những trọng yếu kiểm toán. Trong đó, song song với kiểm toán xác nhận chi phí đầu tư; đánh giá tuân thủ pháp luật, KTNN sẽ tập trung đánh giá về thực hiện cơ chế đặc thù của dự án đã được QH, Chính phủ chấp thuận; những thuận lợi, vướng mắc trong áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù; đánh giá chi tiết tiến độ thực hiện các gói thầu, dự án gắn với những nguyên nhân cụ thể ảnh hưởng đến tiến độ dự án… Từ đó, có những khuyến nghị phù hợp, kịp thời với QH, với Chính phủ, với các Bộ, địa phương có liên quan cũng như các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý vốn, đẩy nhanh tiến độ dự án.

Ông Vũ Duy Bắc cũng cho hay, qua kết quả kiểm toán một số thành phần thuộc cao tốc Bắc – Nam phía Đông cũng như một số dự án cao tốc khác cho thấy, cơ chế đặc thù đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho quá trình tổ chức thực hiện các dự án. Tuy nhiên, việc triển khai tổ chức thực hiện một số nội dung đặt ra trong Nghị quyết của QH, Chính phủ còn có những khó khăn và bất cập, nổi cộm là việc xác định vật liệu đắp, giá vật liệu tại mỏ. “Đến nay, các địa phương chưa xác định được chi phí liên quan đến cấp mỏ cũng như chi phí liên quan đến việc khai thác vật liệu theo cơ chế đặc thù, dẫn đến các ban quản lý dự án chỉ tạm thanh toán theo giá hợp đồng cho nhà thầu và cũng chưa đủ cơ sở để KTNN xác nhận chi phí đầu tư đó”, ông Bắc dẫn chứng.

Từ đó, ông Vũ Duy Bắc mong muốn Bộ GTVT, các Ban quản lý dự án và các đơn vị có liên quan thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị của KTNN để triển khai dự án tốt hơn, tuân thủ các quy định pháp luật; đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm trong quá trình triển khai dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông nói riêng và triển khai các dự án nói chung, bảo đảm nguồn lực đầu tư được sử dụng hiệu quả nhất.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thế Minh cũng mong muốn, qua quá trình kiểm toán, KTNN ngoài việc chỉ ra những sai sót, bất cập trong quá trình triển khai dự án để các đơn vị liên quan rút kinh nghiệm, khắc phục kịp thời còn đồng hành cùng Bộ GTVT kiến nghị với QH, Chính phủ có chỉ đạo tháo gỡ sớm nhất các khó khăn, vướng mắc đã được chỉ ra qua kiểm toán, sớm hoàn thiện các quy định pháp luật để thuận lợi hơn trong việc triển khai các dự án sau này.

KTNN vừa công bố kết quả kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng giai đoạn 1. Từ những tồn tại, hạn chế phát hiện qua kiểm toán, KTNN kiến nghị xử lý tài chính 1,845 tỷ đồng; xử lý khác 45,154 tỷ đồng. KTNN cũng đã kiến nghị kiểm điểm, xác định trách nhiệm tập thể, cá nhân và xem xét xử lý theo quy định đối với một số tồn tại trong việc lựa chọn các tổ chức, cá nhân chưa đủ năng lực theo quy định…