Nâng tầm hội nhập du lịch sen quảng bá hình ảnh, danh tiếng Đồng Tháp

Cập nhật ngày: 29/01/2025 05:06:17

ĐTO – Với hàng ngàn hecta sen, Đồng Tháp được biết đến là xứ sở sen nổi tiếng của Việt Nam. Trong kho tàng ca dao dân ca của dân tộc, những câu ca đề cập một miền quê sen thì nhiều nhất cũng là gắn liền với Đồng Tháp. Địa danh Tháp Mười còn đặc biệt nổi tiếng qua câu thơ của Bảo Định Giang trở nên quen thuộc như ca dao với người dân Việt Nam hơn ¾ thế kỷ nay: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Có thể thấy, Đồng Tháp có nhiều lợi thế để xây dựng du lịch sen độc đáo, giàu sức cạnh tranh so với các địa phương cả nước.

Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm du lịch hoa của các nước thành công trên thế giới (xứ sở hoa anh đào Nhật Bản, xứ sở hoa tulip Hà Lan, thành phố hoa đỗ quyên ở Valdosta – Hoa Kỳ, hoa oải hương ở Provence – Pháp; thủ phủ hoa mẫu đơn ở Lạc Dương – Trung Quốc…), cần suy ngẫm chiến lược phát huy giá trị văn hóa, nâng tầm hội nhập của du lịch sen Đồng Tháp, góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh, danh tiếng địa phương.

Du lịch đồng sen Tháp Mười (Ảnh: Ngô Quang Tuyên)

Mở rộng không gian sen, làm nên thương hiệu, danh tiếng địa phương

Dù Đồng Tháp nổi danh là “Đất Sen hồng”, vẫn cần xây dựng một công viên chủ đề sen quy mô lớn, một khu sưu tập các giống loài đa dạng của hoa sen, hoa súng cùng các loài hoa cỏ thủy sinh của xứ sở nhiệt đới. Công viên chủ đề không chỉ mang lại trải nghiệm hấp dẫn hơn cho du khách mà còn đóng vai trò vườn thực nghiệm, trung tâm nghiên cứu và trở thành điểm du lịch học tập.

Đồng Tháp vốn phong phú các hình thức sinh kế dựa vào sen của cư dân đồng bằng. Các tour sen có thể đem đến cho du khách những trải nghiệm đa dạng ở các điểm trồng sen thâm canh, điểm trồng sen và nuôi cá, điểm xen canh lúa và sen. Vườn Quốc gia Tràm Chim – khu Ramsa của thế giới (điểm hẹn của sen – sếu cùng lúa trời, ruộng cỏ năng, rừng tràm) ở huyện Tam Nông cũng như khu Gáo Giồng – vườn cò lớn nhất Đồng Tháp Mười (điểm hẹn của sen và các loài chim nước…) ở huyện Cao Lãnh cũng nên đưa về du lịch sen.

Thế giới sen không chỉ thể hiện quan hệ thích ứng với thiên nhiên mà còn gắn bó cùng nhiều phương diện trong đời sống tinh thần của cư dân. Với tour Sen Tâm linh, du khách có cơ hội tìm hiểu nét văn hóa tôn giáo tín ngưỡng địa phương qua chuyến thăm chùa Phước Kiến hơn trăm tuổi ở huyện Châu Thành, ngắm loài sen vua lá to khổng lồ trong gương hồ vốn là hố bom và nghe kể chuyện rùa, hạc quy y. Với tour Sen Di sản, du khách ngắm những đầm sen lớn bên Khu di tích Quốc gia đặc biệt Gò Tháp (huyện Tháp Mười), tham quan những di tích cổ xưa của nền văn minh Óc Eo. Sen được chạm khắc trên trụ giới (seima) trong các đền thờ Hindu giáo, trên diềm mái các công trình kiến trúc, được chạm khắc trên các lá vàng cũng như các đồ gốm gia dụng. Sen đã đồng hành cùng con người suốt lịch sử lâu dài. Với tour Sen Chiến khu, những chàng trai, cô gái trong trang phục quân giải phóng, du kích năm xưa đưa du khách trở về Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia đồng thời là khu bảo tồn thiên nhiên Xẻo Quít (huyện Cao Lãnh), nơi sen, súng, điên điển, nam sâm, nhãn lồng, phèn đen… từng san sẻ cuộc sống những người lính, vừa là rau, là thuốc vừa là bạn bè bên những hầm tránh bom, những công sự chiến đấu…

Trong so sánh với “địa đạo” (căn cứ địa trong lòng đất) Củ Chi ở TP Hồ Chí Minh, “sơn đạo” (căn cứ địa trên đồi núi) Tức Dụp ở An Giang, Xẻo Quít là “thủy đạo thép” (căn cứ địa vùng bưng biền, kênh rạch) hết sức đặc thù của Đồng Tháp. Với tour Sen Nhớ Người, du khách về TP Cao Lãnh viếng Di tích cấp Quốc gia – khu lưu niệm Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, thân sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đồng Tháp là nơi Cụ Nguyễn Sinh Sắc từng sống, hoạt động trong thời gian 1927 – 1929. Ngôi mộ của nhà chí sĩ yêu nước bên đầm sen cùng khu nhà sàn Bác Hồ, điểm đến này có ý nghĩa kết nối hình tượng hoa sen Đồng Tháp với hình tượng Bác Hồ – người Việt Nam đẹp nhất.

Quy tụ quanh hình ảnh trung tâm của hoa sen, với điểm nhấn của công viên chủ đề sen, các tour sinh thái – văn hóa đa dạng (Sen Bưng biền, Sen Tâm linh, Sen Di sản, Sen Chiến khu, Sen Nhớ Người…) có thể tận dụng các tài nguyên tự nhiên và nhân văn của Đồng Tháp, mở rộng không gian sen, kết nối hầu hết các điểm đến tiêu biểu nhất của du lịch địa phương (ở nhiều địa bàn phong phú chứ không chỉ dồn đọng vào một huyện Tháp Mười), giới thiệu cuộc sống muôn màu muôn vẻ của cư dân, đồng thời tập trung khắc họa những giá trị, đặc trưng, bản sắc làm nên thương hiệu, danh tiếng địa phương.

Kéo dài mùa hoa qua du lịch chậm, trải nghiệm chuỗi giá trị sen 

Khác với nhiều loài hoa chỉ cho hương sắc và du lịch hoa trong trường hợp đó là chỉ dựa vào thời khắc nở hoa, sen là loài cây mà hầu như tất cả các bộ phận đều hữu ích, đều đẹp. Hiện nay, Đồng Tháp có đến 50 sản phẩm OCOP có nguồn gốc từ sen. Các tour sen có thể đưa du khách tới trải nghiệm quy trình sản xuất, thưởng thức và mua sản phẩm ở các cơ sở chế biến trà sen, sữa sen, rượu sen… Sen có giá trị quý về rất nhiều mặt, song có vẻ du lịch Đồng Tháp mới chỉ khai thác chủ yếu phương diện ẩm thực (đạt kỷ lục về 200 món ăn thức uống từ sen). Đồng Tháp cần quan tâm hơn nữa để phát triển giá trị sen trong y dược, mỹ phẩm, các lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật khác. 

Hoạt động của du khách tại các điểm đến hiện nay hầu như mới chỉ dừng ở mức giải trí thụ động (passive recreation) dựa trên nhìn ngắm, thưởng thức cảnh đẹp, trò giải trí được cung cấp. Du khách sẽ hứng thú, có ấn tượng mạnh mẽ hơn nếu có cơ hội giải trí xúc cảm (emotional recreation), khơi dậy những rung động cá nhân; giải trí tích cực (active recreation)khi trực tiếp tham gia hoạt động và cao nhất là giải trí sáng tạo (creative recreation), thể hiện sự sáng tạo qua các hoạt động nghệ thuật, nghề thủ công… Khách có thể được tự tay hái gương sen trong đầm, được trải nghiệm các công đoạn chế biến trà sen từ khi hái bông hoa lúc sáng sớm đến rót trà vào giữa đài hoa gói lại, hoặc ngắt từng cánh sen, cắt từng đài sen, lá sen, tua sen, phơi khô, rang…  Khách cũng có thể được học cách làm nên hoa sen bất tử (hoa sen khô), làm nón lá sen,… Những hình thức phù hợp trong quá trình chế biến sâu và các hoạt động sáng tạo trong chương trình tour sẽ làm tăng sức hấp dẫn cũng như kéo dài thời gian của du lịch sen.

Nâng cao biểu tượng sen

Thương hiệu sen Đồng Tháp đã được nhận diện với sự tư vấn của chuyên gia, rất cần được làm đầy đặn thêm nhờ phát huy giá trị của biểu tượng sen trong văn hóa truyền thống cũng như trong đời sống thường nhật. Biểu tượng sen cần trở thành linh hồn của điểm đến, trên cơ sở tích hợp cả cảnh quan tự nhiên lẫn cảnh quan nhân tạo trong một tổng thể đậm sâu ý nghĩa Chân – Thiện – Mỹ. Hình tượng gần gũi mà thanh cao của hoa sen cần trở thành ý tưởng chủ đạo cho thiết kế Chương trình tour du lịch hoa. Đặc biệt, hình tượng hoa sen phải trở thành ý tưởng chủ đạo cho thiết kế lễ hội, bởi vì lễ hội là sự kiện trung tâm, tập trung sự chú ý của du khách về một hướng, trong nhiều ngày liên tiếp, thể hiện rạng rỡ bản sắc của địa phương nói riêng, đất nước nói chung.

Ở Đồng Tháp, Chương trình Lễ hội Sen đã phong phú hơn nhiều từ lần tổ chức thứ nhất (năm 2022) tới lần tổ chức thứ hai (năm 2024). Tuy nhiên, chúng ta có thể nhận thấy một sự tách biệt không gian thời gian giữa du lịch tại các điểm ngắm sen (tập trung ở huyện Tháp Mười) với các hoạt động lễ hội chủ yếu ở khu Văn Miếu (TP Cao Lãnh). Hầu hết các hoạt động lễ hội mang màu sắc văn hóa đại chúng hiện đại, ít âm hưởng truyền thống sâu xa và khách tham dự về cơ bản chỉ đóng vai trò khán giả, ít cơ hội trải nghiệm, sáng tạo. Trong lễ hội đâu đâu cũng thấy hoa sen, tuy nhiên, chưa thật sự làm nổi bật các lớp ý nghĩa sâu xa của biểu tượng sen.

Để phát huy hiệu quả hơn nữa giá trị văn hóa của du lịch sen góp phần xây dựng và quảng bá hình ảnh, danh tiếng Đồng Tháp, cần quan tâm mở rộng không gian văn hóa sen, trải dài thời gian văn hóa sen, nâng tầm biểu tượng văn hóa sen. Quá trình này cần được triển khai từ trên xuống với chủ trương và quyết tâm của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ của đội ngũ chuyên gia tư vấn; đồng thời, từ dưới lên, phát huy “vốn văn hóa” của cộng đồng dân cư, phát huy vai trò sáng tạo của du khách qua văn hóa tham gia.

Phan Thị Thu Hiền

(Giáo sư, Tiến sĩ, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh)