Năm 1997, tỉnh Đồng Nai đưa ra chủ trương “đóng cửa rừng tự nhiên”, hình thành một vùng bảo tồn thiên nhiên rộng lớn và liền kề với diện tích hơn 150.000 ha rừng tự nhiên liền mạch nằm ở phía Bắc của tỉnh- là nơi phân bố các sinh cảnh rừng tiêu biểu của hạ lưu sông Đồng Nai.
Đặc trưng của vùng Đông Nam Bộ là nơi sinh sống của các loài động vật hoang dã, trong đó có nhiều loài quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng và được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam và Danh mục Đỏ IUCN.
Để tiếp tục bảo vệ những thành quả đã đạt được, Khu Bảo tồn thiên nhiên – văn hóa Đồng Nai được thành lập với chức năng gìn giữ nguyên vẹn diện tích rừng hiện hữu; khôi phục, bảo vệ và tiếp tục làm giàu rừng, đồng thời phát huy giá trị các di tích lịch sử cách mạng, sự đa dạng sinh học, bảo đảm chiến lược phát triển bền vững kinh tế và bảo vệ môi trường của Đồng Nai và cả vùng Đông Nam Bộ.
Khu Bảo tồn thiên nhiên – văn hóa Đồng Nai hiện nay được đánh giá là “lá phổi xanh” của vùng Đông Nam Bộ, đóng góp quan trong chiến lược phát triển bền vững kinh tế và bảo vệ môi trường của Đồng Nai nói riêng và cả nước nói chung. Những nỗ lực đó của Khu Bảo tồn đã được các tổ chức trong nước và quốc tế đánh giá cao như là mô hình mẫu trong công tác bảo tồn thiên nhiên – văn hóa. Kết quả trên được đánh dấu bằng sự kiện UNESCO công nhận Khu bảo tồn là Khu dự trữ sinh quyển thứ 580 của thế giới vào ngày 29/6/2011, với tên gọi Khu dự trữ sinh quyển Đồng Nai.
Cuối năm 2023, Khu bảo tồn thiên nhiên – văn hóa Đồng Nai được UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí của Khu Bảo tồn đến năm 2030. Theo Đề án, 37 tuyến du lịch trong và ngoài Khu Bảo tồn được kết nối, 51 dự án đầu tư theo hình thức tự tổ chức, liên doanh liên kết, hoặc cho thuê môi trường rừng để kinh doanh du lịch.
Đến nay đã có 12 nhà đầu tư xin thuê môi trường rừng tại Khu Bảo tồn đạt điểm qua vòng xét chọn hồ sơ dự thầu. Với mục tiêu định hướng phát triển du lịch sinh thái theo hướng bền vững chính là “bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ văn hóa, bảo vệ tương lai”. Vì vậy, Khu Bảo tồn đang từng bước xây dựng du lịch sinh thái theo hướng chuyên nghiệp, đúng qui định của pháp luật.
Ông Võ Văn Phi – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị trong thời gian tới, Khu Bảo tồn thiên nhiên – văn hóa Đồng Nai tiếp tục thực hiện tốt việc bảo vệ, bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển rừng theo hướng ngày càng bền vững. Đồng thời, triển khai thực hiện tốt Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí đến năm 2030 đã được tỉnh này phê duyệt.
