Vươn ra văn đàn cả nước

Tôi đến với Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai chậm ba năm so với những hội viên “khai quốc công thần”, thời hai nhà văn gạo cội Lý Văn Sâm và Hoàng Văn Bổn nhận trách nhiệm xây dựng lực lượng văn nghệ sĩ và phong trào sáng tác địa phương. Từ công ty dược của tỉnh, tôi mạo hiểm chuyển qua Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai để làm một phóng viên của Báo Văn Nghệ Đồng Nai thời ấy.

Văn nghệ sĩ Đồng Nai đi thực tế tại công trình Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Ảnh: Lò Văn Hợp

Đồng thời với việc xây dựng phong trào sáng tác, các lãnh đạo hội cũng đi tìm và đưa về Văn phòng hội những người giúp việc. Cơ hữu của Văn phòng hội từ khi mới thành lập đã có nhà văn Hoàng Kim Chung, anh Hiền An Giang làm thơ, chị Đào Minh viết văn, anh Đào Thanh Chương làm thơ và họa sĩ Đặng Sỹ Nguyên trình bày báo và minh họa. Người ngoài thì đầu tiên là nhà thơ Thanh Dạ từ Sở Giáo dục và đào tạo chuyển qua (sau này, anh chuyển về Bắc dạy học). Kế (theo thứ tự thời gian) là Đàm Chu Văn, Khôi Vũ Nguyễn Thái Hải, Nguyễn Đức Thọ, Cao Xuân Sơn, Nguyễn Thanh Văn, Nguyễn Thị Tư… Bộ sậu này vừa làm công tác phong trào vừa làm báo Văn nghệ ra mỗi tháng một kỳ, khổ lớn, 16 trang, in typo rồi in offset ở Biên Hòa rồi qua Thành phố Hồ Chí Minh. Nguồn cộng tác viên phần lớn thuộc ngành giáo dục như: Vũ Xuân Hương, Bùi Quang Tú, Tiêu Thanh Giang, Trần Ngọc Vinh, Trần Trung Phụng, Hoàng Trung Thủy, Lê Quốc Minh… cùng các ban, ngành khác như: Hoàng Vĩnh Phú, Nguyễn Duy Thinh, Xuân Bảo, Gia Minh, Lương Thuyên, Hoàng Anh, Nguyễn Thái Sơn, Minh Chung, Đào Trọng Thử, Lê Đăng Kháng, Phạm Minh Hà, Phạm Hồ Thu, Phạm Thanh Quang, Nguyễn Nhiệt Thành, Phạm Thị Nguyệt Cầm, Lê Thiên Minh Khoa, Thu Trân, Nhật Tú, Tú Quyên, Lê Tuấn Đạt, Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Thị Khánh, Nguyễn Đăng Hà, Phạm Đức Hạnh…

Tính đến năm 1990, khi “sự cố” Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai cùng các Hội Nhà báo, Hội Chữ thập đỏ, Hội Người mù bị cắt ngân sách theo lệnh của Chính phủ xảy ra, thì mười mấy người của Văn phòng hội, trong đó có những anh chị em sáng tác, phấn đấu học hỏi, viết, in sách, phải phiêu tán. Khôi Vũ may mắn là người có sách in đầu tiên vào năm 1986, kế là Nguyễn Đức Thọ. Năm 1990, Khôi Vũ cũng là người trẻ (40 tuổi) đầu tiên của Đồng Nai được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam. Nửa năm sau, lại được nhận giải thưởng hàng năm của Hội Nhà văn Việt Nam với tiểu thuyết Lời nguyền hai trăm năm.

Sau “sự cố”, Văn phòng hội hầu như giải tán, mạnh ai nấy tìm đường “tự cứu”. Nhà văn Hoàng Văn Bổn qua làm Giám đốc Nhà xuất bản Đồng Nai, Nguyễn Đức Thọ được cử ở lại. Đàm Chu Văn qua Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy. Cao Xuân Sơn, Nguyễn Thanh Văn dạt lên Thành phố Hồ Chí Minh. Khôi Vũ thất nghiệp một thời gian thì trở về với nghề dược…

Ba năm sau, các hội bị cắt ngân sách được nhận lại, phục hồi hoạt động với số biên chế là 3 người. Lúc này, Khôi Vũ lại bỏ nghề dược về làm báo Lao động Đồng Nai mới có giấy phép, trực thuộc Liên đoàn Lao động tỉnh đến năm 2000.  

Tính tới thời điểm ấy ngoài hai nhà văn Lý Văn Sâm, Hoàng Văn Bổn, thì Đồng Nai mới có một số lượng khiêm tốn hội viên Hội Nhà văn Việt Nam là: Khôi Vũ, Nguyễn Đức Thọ, Đàm Chu Văn, Trần Ngọc Tuấn… 

***

Thời kỳ sau năm 2000 đến nay (2025), Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai dần lớn mạnh với các hoạt động phong phú hơn. Báo trở thành tạp chí ra 2 tháng/số, rồi mỗi tháng/số, hiện nay số lượng in đã là trên 4 ngàn bản/tháng. Mảng nghệ thuật được đầu tư để ngang ngửa với mảng văn học. Nhiều cây bút xuất hiện từ thời kỳ đầu đã bắt nhịp, sung sức và trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam như: Lê Đăng Kháng, Đỗ Minh Dương, Lê Thanh Xuân, Bùi Công Thuấn, Phạm Thanh Quang, Hoàng Ngọc Điệp, Bùi Quang Tú… Đáng tiếc là tác giả Trần Thúc Hà, một cây bút tốt của Đồng Nai, lại chưa kịp trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam thì đã qua đời.

Một số có nguồn từ phong trào sáng tác địa phương như: Trần Thu Hằng, Nguyễn Một, Nguyễn Trí, Minh Hạ, Dương Đức Khánh, Nguyễn Đức Phước, Đào Sỹ Quang, Trần Thị Bảo Thư… Một vài “người cũ” từ Đồng Nai lên Thành phố Hồ Chí Minh làm việc như: Cao Xuân Sơn, Thu Trân, Vũ Xuân Hương, Lương Định, Tạ Nghi Lễ… cũng trở thành hội viên Hội Nhà văn…

Đến nay, lực lượng hội viên Ban Văn học của Đồng Nai vẫn có những cái tên đáng nể trong khu vưc như: Hạnh Vân, Nguyễn Duy Đồng, Nguyễn Hoài Nhơn, Nguyễn Minh Đức, Trâm Oanh, Dương Thu Hường, Huyền Quy, Mỹ Hường…

***

Những nhà văn và các bạn văn của mấy thời kỳ qua đã viết được những gì đáng nhớ? Có lẽ cũng nên thử kê các giải thưởng văn chương lớn mà họ đã đạt được. Có ba nhà văn ở Đồng Nai được nhận giải của Hội Nhà văn đến hai lần, gồm Giải hàng năm và Giải tiểu thuyết. Đó là Nguyễn Trí, Nguyễn Một và Khôi Vũ. Năm 2024, Nguyễn Một còn được nhận Giải thưởng Văn học ASEAN tại Thái Lan. Với bút danh Nguyễn Thái Hải, Khôi Vũ còn được nhận các giải văn học thiếu nhi của Thành phố Hồ Chí Minh, Quỹ Hỗ trợ sáng tác văn học thiếu nhi Việt Nam – Đan Mạch. Nhiều nhà văn đoạt Giải thưởng Văn học nghệ thuật Trịnh Hoài Đức của tỉnh Đồng Nai trao 5 năm/lần, đến nay là lần thứ 5. Ấn tượng nhất về việc đoạt giải Cuộc thi Tiểu thuyết và truyện ngắn của Báo Lao động của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam, là nhà văn Nguyễn Trí, giải nhất tiểu thuyết (Giải thưởng 300 triệu đồng) và Trâm Oanh giải nhì truyện ngắn (100 triệu đồng).

Tất nhiên, những tác phẩm đoạt giải nào còn tồn tại lâu dài thì phải chờ thời gian và bạn đọc thẩm định.

***

Theo suy nghĩ chủ quan của tôi, thì sự đánh dấu đỉnh điểm của mỗi nhà văn ở Đồng Nai trong thời gian 50 năm qua, nay trẻ nhất cũng đã 50 tuổi, không còn mấy cơ hội. Những năm tháng tới là cuộc dấn thân của một thế hệ viết văn, làm thơ mới hơn, trong đó có nhiều bạn trẻ đang miệt mài sáng tác. Tôi ghi nhận một số bút danh “cứng” như Hạnh Vân, Trâm Oanh, Nguyễn Duy Đồng. Lê Liên, Lê Cẩm Lynh…; một số còn trẻ tuổi như: Lý Thăng Long, Lê Phan Hiếu Anh, Lã Hoài Mai, Tống Thanh Tâm, Huỳnh Lê Tuyết Cương, Hoàng Thị Quỳnh Trang… Những cây bút trẻ này còn đủ thời gian để khẳng định mình vì họ còn dưới tuổi 35, so với mốc tuổi trẻ nhất của thời kỳ trước tạm ghi nhận là 40.

Hết một nhiệm kỳ 5 năm của Ban Chấp hành Hội khóa VI (2019-2024), nhìn về phía trước thì xa vời vợi, nhưng nhìn lại phía sau thì nhanh như cái chớp mắt. Những người viết văn Đồng Nai đã làm được những gì thì khá rõ, sẽ làm được những gì thì còn phải chờ. Vừa tin tưởng vừa hy vọng!

Khôi Vũ