Cảnh báo chiêu thức lừa đảo công nghệ cao trong tiêu dùng, viễn thông

Lừa đảo trực tuyến, nhất là các hình thức lừa đảo sử dụng công nghệ cao trên không gian mạng là vấn đề nóng đã và đang nhận được sự quan tâm của toàn xã hội.

Hoạt động tập huấn về bảo đảm an toàn thông tin, cảnh báo các chiêu thức lừa đảo trên không gian mạng trong chuỗi sự kiện hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số quốc gia (10-10) năm 2024 tại huyện Định Quán. Ảnh: L. Phương

Các đối tượng xấu lợi dụng bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin để thực hiện nhiều vụ lừa đảo trực tuyến, chiếm đoạt tài sản có giá trị cao, đặc biệt là trong lĩnh vực tiêu dùng, viễn thông.

Nhiều chiêu thức lừa đảo mới, biến tướng

Thời gian qua, phương thức, thủ đoạn của tội phạm luôn thay đổi, tinh vi hơn. Các đối tượng sử dụng các tài khoản “ảo”, sim điện thoại, tài khoản ngân hàng không chính chủ, liên lạc qua các ứng dụng OTT có tính năng mã hóa đầu cuối (Telegram, Viber, Wechat, Facebook, Messenger…) để đối phó với cơ quan chức năng. Ngoài ra, còn có các chiêu trò tạo lập các ứng dụng, website giả mạo, chứa mã độc, sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để giả mạo hình ảnh, giọng nói… nhằm tương tác với nạn nhân và thu thập thông tin, chiếm đoạt tài sản…

Vừa qua, một số ngân hàng thông báo đến các khách hàng cảnh giác những rủi ro phát sinh khi thực hiện thanh toán qua mã QR. Theo đó, đối tượng lừa đảo sẽ tạo mã QR giả mạo, lợi dụng sơ hở để dán đè hoặc đặt biển có mã QR của tài khoản giả mạo tại điểm thanh toán mã QR để lừa đảo khách hàng và chiếm đoạt tiền chuyển khoản. Kẻ gian còn tạo mã QR giả mạo lên hóa đơn, tờ rơi giả mạo nhà hàng, quán ăn, shop online uy tín, quen thuộc… nhằm dụ dỗ, lấy lòng tin người dùng thực hiện quét mã thanh toán.

Theo một số chuyên gia, thời gian gần đây các loại tiền ảo, tiền mã hóa như Pi đang tạo cơn sốt. Bên cạnh những nguy cơ về pháp lý khi tại Việt Nam, tiền mã hóa chưa có tính pháp lý, không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp theo quy định của pháp luật, còn tồn tại không ít rủi ro về bảo mật, mất an toàn thông tin khác. Thời gian qua đã xuất hiện là những website “ăn theo” Pi, các app giả mạo Pi Network có nguy cơ chứa mã độc hoặc virus có thể đánh cắp thông tin hoặc chiếm quyền điều khiển thiết bị điện tử của người dùng, tiềm ẩn nguy cơ lừa đảo, chiếm đoạt tài sản…

Bên cạnh đó, nhiều ngân hàng cũng cảnh báo chiêu thức thực hiện cuộc gọi tư vấn như nâng điểm tín nhiệm để mở thẻ, hỗ trợ kích hoạt thẻ, dịch vụ tăng hạn mức, hủy thẻ… hoặc chào mời các ưu đãi hoàn phí thường niên, rút tiền từ thẻ, hỗ trợ thanh toán/mua hàng với mức giảm giá, sau đó yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin bảo mật gồm số thẻ, số CVV, mã OTP để thực hiện giao dịch gian lận, giả mạo.

Vào tháng 11-2024, Tổng công ty Bưu diện Việt Nam đã phát hiện website giả mạo tại địa chỉ: https://postvntracking.com/pages/index, mạo danh Bưu điện Việt Nam để đánh cắp thông tin cá nhân và thực hiện lừa đảo tinh vi.

Theo đó, Bưu điện Việt Nam cảnh báo đến khách hàng phương thức lừa đảo của website giả mạo này như sau: khi khách hàng nhập mã vận đơn để tra cứu đơn hàng, website giả mạo sẽ thông báo gói hàng bị hải quan giữ lại và yêu cầu khách hàng: trả thêm phí thông quan qua hình thức chuyển khoản; cung cấp các thông tin để giao hàng, bao gồm địa chỉ, số tài khoản và các thông tin cá nhân khác…

Bưu điện Việt Nam khuyến cáo khách hàng tuyệt đối không truy cập hoặc giao dịch qua các đường link không rõ nguồn gốc; không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, hoặc mật khẩu trên các trang web không chính thống; không thực hiện chuyển khoản theo bất kỳ yêu cầu nào từ các nguồn nghi vấn.

Phó chủ tịch Chi hội Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (VNISA) phía Nam Võ Văn Khang lưu ý, có thể chia ra 3 hình thức lừa đảo chủ yếu tại Việt Nam gồm: dụ dỗ tìm kiếm việc làm trong tình hình khó khăn về kinh tế, nhu cầu tìm kiếm việc làm tăng cao; dụ dỗ đầu tư tài chính – đưa ra các hình thức đầu tư có lợi nhuận cao và sẵn sàng chi trả trong thời gian đầu để đưa nạn nhân vào sâu hơn với tổn thất nặng nề; giả mạo các cơ quan, tổ chức để đe dọa chiếm đoạt tài sản như giả danh công an, thuế vụ, đơn vị điện lực, viễn thông…

Theo Cục An toàn thông tin, thời gian gần đây, các chiêu trò lừa đảo như: giả mạo công ty du lịch uy tín, sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) ghép mặt giả mạo người thân, tạo lập các “lò” luyện thi đánh giá năng lực trực tuyến đã khiến nhiều người “sập bẫy”…

Gần đây, nhiều người nhận được các cuộc gọi lạ giả danh, cuộc gọi không nói gì, không có âm thanh… gây phiền hà. Thậm chí, một số trường hợp rơi vào bẫy lừa đảo. Theo Cục An toàn thông tin, nguyên nhân của thực trạng này có thể do lỗi kỹ thuật hoặc kẻ gian cố tình thực hiện cuộc gọi không lời nhằm khơi gợi sự tò mò, khiến khách hàng gọi lại.

Khi đó, khách hàng có thể bị tính phí viễn thông cao bất thường. Tình trạng này được gọi là “cuộc gọi mồi”, những cuộc gọi trong tích tắc rồi tắt máy, để người dùng thấy cuộc gọi nhỡ và gọi lại, kết quả sẽ tốn rất nhiều tiền trong vài giây ngắn ngủi mà không nghe đối phương nói gì.

Phòng ngừa, ngăn chặn lừa đảo trực tuyến

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, mạng xã hội, các hình thức lừa đảo trên không gian mạng được các đối tượng lừa đảo thực hiện bằng nhiều hình thức và ngày càng tinh vi, trong đó nhắm vào nhiều nhóm người dùng khác nhau. Mỗi nhóm người dùng ở độ tuổi khác nhau, kẻ xấu thực hiện những hình thức dẫn dụ khác nhau, nhằm lấy lòng tin, đánh cắp thông tin cá nhân, sau đó chiếm đoạt tài sản.

Người dân thực hiện xác thực sinh trắc học để nâng cao tính bảo mật, an toàn thông tin cá nhân trong việc thanh toán, giao dịch ngân hàng trực tuyến.

Chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ người tiêu dùng Đồng Nai Phạm Gia Hải chia sẻ, trong bối cảnh thương mại điện tử, tiêu dùng số ngày càng phát triển, bên cạnh nhiều tiện ích dành cho người tiêu dùng còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về lừa đảo trực tuyến để chiếm đoạt tài sản, rủi ro khi mua phải hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng… Để tiêu dùng an toàn trên môi trường số, người tiêu dùng cần lựa chọn những thương hiệu, địa chỉ mua sắm từ những địa chỉ website, sàn thương mại điện tử uy tín, tin cậy, có chính sách bán hàng, trả hàng, bảo hành, khiếu nại, đầy đủ thông tin liên hệ.

Trong công văn vừa được ban hành mới đây về việc tăng cường phòng ngừa xử lý hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản sử dụng công nghệ cao, trên không gian mạng, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh tập trung các giải pháp nhằm bảo đảm chủ động phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả đối với các loại tội phạm, hành vi phạm tội, trong đó có tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng.

Trong đó, lãnh đạo tỉnh yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương trong tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, nhất là các lĩnh vực dễ nảy sinh hoặc có sơ hở để tội phạm lợi dụng hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng như viễn thông, internet, thương mại điện tử, tài chính, ngân hàng…

Lam Phương