Huyện Long Thành và Nhơn Trạch: Xây dựng mô hình khu thương mại tự do

Để phát huy lợi thế Cảng hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành và Cảng biển Phước An (huyện Nhơn Trạch), Đồng Nai sẽ xây dựng Đề án Xây dựng khu thương mại tự do (Free Trade Zone – FTZ) gắn liền với 2 cực phát triển mới của tỉnh.

Đồng Nai sẽ xây dựng Đề án Xây dựng khu thương mại tự do kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An. Trong ảnh: Dự án Sân bay Long Thành đang được triển khai thi công. Ảnh: P.Tùng

Mô hình FTZ mà tỉnh hướng tới sẽ là mô hình FTZ thế hệ mới nhằm thu hút các nhà đầu tư lớn.  FTZ sẽ nằm trên 2 địa bàn Long Thành và Nhơn Trạch.

Không chỉ giải quyết “bài toán” tốc độ tăng trưởng

Đầu tháng 1-2025, lãnh đạo tỉnh đã tiếp và làm việc với lãnh đạo Công ty TNHH CT Strategies Việt Nam (CTS Việt Nam) để nghe báo cáo ý tưởng đề xuất xúc tiến phát triển FTZ kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An.

Theo Giám đốc CTS Việt Nam Trần Thoang, việc lãnh đạo tỉnh kiến nghị Thủ tướng Chính phủ thành lập FTZ nằm trong khu vực đô thị Sân bay Long Thành và vùng phụ cận để khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế phát triển của sân bay là phù hợp với các xu thế toàn cầu và các mô hình FTZ thành công trên thế giới.

Từ góc độ của một đơn vị tư vấn về các FTZ, CTS Việt Nam cho rằng, FTZ kết nối với Sân bay Long Thành hình thành sẽ mang lại các lợi ích như: thu hút đầu tư chiến lược; tăng cường liên kết chuỗi cung ứng toàn cầu; đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế địa phương. Khi kết nối FTZ Sân bay Long Thành và Cảng Phước An sẽ tạo ra các lợi thế nổi bật như: liên kết đa phương thức; tăng năng lực vận chuyển hàng hóa; giảm chi phí logistics; phát triển thành trung tâm logistics Asean. Đồng thời, kết hợp được lợi thế hệ sinh thái các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh.

“Đồng Nai hội tụ đầy đủ các điều kiện để phát triển FTZ với cấu trúc liên kết giữa Sân bay Long Thành, Cảng Phước An và hệ sinh thái các khu công nghiệp, góp phần đưa Đồng Nai trở thành trung tâm logistics, sản xuất và thương mại hiện đại bậc nhất khu vực” – ông Trần Thoang chia sẻ.

PGS-TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và thành viên Tổ Tư vấn Chính phủ, đánh giá Đồng Nai có vị trí địa lý đắc địa, hiện nay, “tình thế” phát triển hội tụ về địa phương là cực kỳ lớn. Trong đó, Sân bay Long Thành được định hướng phát triển trở thành điểm trung chuyển quốc gia, tỉnh cũng có cả cảng biển trung chuyển. Chính vì vậy, ý tưởng thành lập FTZ gắn với sân bay, cảng biển để kéo các nhà đầu tư lớn hội tụ về địa phương là rất hợp lý. 

Tuy nhiên, theo PGS-TS Trần Đình Thiên, mô hình FTZ mà Đồng Nai hướng đến phải là mô hình FTZ mới, chứ không phải là mô hình cũ, tức mô hình một khu phi thuế quan.

“Bản chất FTZ thế hệ mới là tổ hợp của cả một hệ sinh thái gồm: logistics, công nghiệp, cảng, các dịch vụ…, chứ không phải chỉ là một khu liên quan xuất – nhập khẩu, miễn thuế” – PGS-TS Trần Đình Thiên bày tỏ quan điểm.

Cũng theo PGS-TS Trần Đình Thiên, với mô hình FTZ thế hệ mới sẽ không chỉ giúp Đồng Nai giải quyết được vấn đề về tốc độ tăng trưởng kinh tế, mà còn giúp tỉnh tạo được động lực phát triển mới, tạo sức thu hút các nhà đầu tư lớn.

Trong Thông báo số 12/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ ngày 13-1-2025, kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp triển khai Dự án Đầu tư xây dựng Sân bay Long Thành giai đoạn 1 và các dự án giao thông kết nối với dự án, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã giao UBND tỉnh triển khai xây dựng Đề án Đầu tư FTZ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Xây dựng Đề án FTZ kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An

Theo Giám đốc Sở Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Hữu Nguyên, với đề xuất ý tưởng xây dựng FTZ kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An, Sở Kế hoạch và đầu tư đã có báo cáo UBND tỉnh cho chủ trương thành lập một tổ nghiên cứu và đề xuất xây dựng đề án. Cùng với đó, Sở Kế hoạch và đầu tư cũng đã làm việc với các sở, ngành liên quan và các địa phương để thảo luận trước một bước về những lợi ích mang lại khi có FTZ.

“Cơ hội để Đồng Nai thực hiện xây dựng FTZ ở giai đoạn này là rất “chín”. Do đó, Sở Kế hoạch và đầu tư đề xuất lập tổ nghiên cứu để xúc tiến các bước lập đề án” – ông Nguyên cho biết.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng cho hay, UBND tỉnh sẽ giao Sở Kế hoạch và đầu tư làm việc cụ thể với đơn vị tư vấn để rà soát lại mô hình FTZ phù hợp trước khi thực hiện các thủ tục tiếp theo. Sau khi lựa chọn được mô hình sẽ rà soát để lựa chọn địa điểm. Nếu gắn với Sân bay Long Thành thì lựa chọn địa điểm ở khu vực xung quanh sân bay, nếu gắn với Cảng Phước An thì địa điểm sẽ nằm gần cảng biển này.

Tại buổi làm việc với CTS Việt Nam, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh yêu cầu các cơ quan chức năng của tỉnh thành lập tổ nghiên cứu xây dựng Đề án FTZ kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An với sự tham gia của lãnh đạo tỉnh, các sở, ngành liên quan, đơn vị tư vấn và các chuyên gia để báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét vào đầu quý II-2025. Sau khi đề án được phê duyệt sẽ thực hiện các bước tiếp theo.

“Văn phòng Tỉnh ủy, Văn phòng UBND tỉnh tham mưu văn bản của Ban Thường vụ Tỉnh ủy gửi Ban Cán sự Đảng Chính phủ để xin chủ trương cho Đồng Nai được nghiên cứu đề xuất thành lập FTZ kết nối Sân bay Long Thành và Cảng Phước An” – Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh yêu cầu.       

Phạm Tùng