Ðồng hành với văn học nghệ thuật Đồng Nai

Ngày 14-1, trong không khí rộn ràng đón Xuân Ất Tỵ 2025, văn nghệ sĩ, các nhà nghiên cứu ở Đồng Nai phấn khởi được vinh danh và trao tặng Giải thưởng văn học nghệ thuật (VHNT) năm 2024. Giải thưởng nhằm tôn vinh, ghi nhận sự nỗ lực sáng tạo, đóng góp của đội ngũ những người sáng tác VHNT trong năm qua.

Tập phê bình và tiểu luận Người xưa… Người nay của nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy.

Một trong những gương mặt tiêu biểu lĩnh vực lý luận phê bình được vinh danh phải kể đến nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy với tác phẩm Người xưa…Người nay (Nhà xuất bản Đồng Nai, 2024). Bằng tài năng, tâm huyết, ông đã góp phần khẳng định vai trò quan trọng của lý luận phê bình trong sự phát triển chung của VHNT Đồng Nai và cả nước.

Đồng Nai – mảnh đất nuôi dưỡng văn học nghệ thuật

Nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy cho biết, tập phê bình và tiểu luận Người xưa… Người nay là công trình được ông tập hợp từ các bài viết trong suốt nhiều năm qua. Đây là những bài viết chưa được in trong bất cứ cuốn sách nào. Tác phẩm được chia làm 3 phần: Người xưa, người nay và dọc đường thơ. Cuốn sách được xem như là sự bổ sung cho công trình Văn học Đồng Nai: Lịch sử và diện mạo (Nhà xuất bản Đồng Nai, 2011) – viết về 300 năm của văn học Đồng Nai. Cuốn sách này đã đoạt Giải thưởng VHNT Trịnh Hoài Đức lần thứ 4, giải đoạn 2011-2015.

“Người xưa viết về các nhân vật đã mất, trong đó có Thâm Tâm, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Tri Niên, Hoàng Phủ Ngọc Tường… và cả những bài viết về các nhà văn, nhà thơ lớn của Đồng Nai như Huỳnh Văn Nghệ, Lý Văn Sâm. Người nay viết về các nhà văn, nhà thơ hiện đang sống và sáng tác khắp cả nước như: Hoàng Thoại Châu, Nguyễn Nhật Ánh, Đỗ Minh Dương, Lê Thanh Xuân, Nguyễn Một, Nguyễn Trí, Trung Trung Đỉnh…” – ông Bùi Quang Huy chia sẻ.

Bên cạnh tác phẩm Người xưa… Người nay, nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy còn có hàng trăm bài viết và hàng chục công trình nghiên cứu lý luận phê bình liên quan đến VHNT của Đồng Nai nói riêng và cả nước nói chung. Ông đặc biệt quan tâm đến văn học Đồng Nai bởi với ông đây là vùng đất có truyền thống văn hóa đa dạng, có đời sống văn học sôi động, nhiều hiện tượng đáng được quan tâm. Đồng Nai có nhiều nhà văn, nhà thơ thành danh, tạo dựng được tên tuổi trên văn đàn. Đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của lý luận phê bình VHNT.

“Sự phát triển sôi động của VHNT Đồng Nai chính là nguồn cảm hứng lớn lao cho công tác lý luận phê bình. Điều này không chỉ giúp các nhà nghiên cứu có thêm tư liệu mà còn mở ra nhiều hướng đi mới, làm phong phú đời sống VHNT” – ông Bùi Quang Huy cho hay.

Nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy cũng thừa nhận rằng những người viết lý luận phê bình ở Đồng Nai hiện nay còn khá mỏng, số lượng người viết ngày càng ít đi, bởi vậy chưa hình thành đội ngũ để “tiếp sức” cho các tác giả trong quá trình sáng tác. Bên cạnh những người đang công tác tại các viện nghiên cứu, các trường đại học, hầu hết người hoạt động lý luận phê bình ở Đồng Nai và ở cả nước mang tính không chuyên. Nhưng bằng tình yêu và đam mê, họ đã không ngừng nỗ lực trong việc nghiên cứu, phân tích, bình luận các vấn đề, đóng góp vào sự phát triển chung của nền VHNT Việt Nam.

Giải thưởng VHNT Đồng Nai năm 2024 vinh danh 44 tác giả có tác phẩm xuất sắc trên các lĩnh vực. Trong đó, ở lĩnh vực lý luận phê bình, nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy đoạt giải B (không có giải A) với tập phê bình và tiểu luận Người xưa… Người nay.

Góp phần phát triển, chấn hưng văn hóa

Năm 2025 là năm có ý nghĩa quan trọng đối với nền VHNT Việt Nam, đánh dấu 50 năm sau ngày đất nước thống nhất. Trong nửa thế kỷ qua, VHNT nước nhà nói chung, lý luận phê bình nói riêng đã không ngừng phát triển, để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng. So với các tỉnh, thành phố lớn của cả nước, lĩnh vực lý luận phê bình ở Đồng Nai có vẻ ít sôi động hơn.

Nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy. Ảnh: Nguyễn Đình Toàn

Tuy nhiên, trong những thành tựu chung của đời sống VHNT nước nhà không thể không nhắc tới đội ngũ nghiên cứu ở Đồng Nai. Nhiều gương mặt như: Huỳnh Văn Tới, Bùi Quang Huy, Bùi Công Thuấn… với nhiều công trình nghiên cứu, phê bình đã được giới chuyên môn cũng như dư luận đánh giá cao, đã và đang dự phần bằng những cách khác nhau hòa vào dòng chảy đời sống VHNT nước nhà. Qua đó góp phần chấn hưng văn hóa, xây dựng con người Đồng Nai phát triển toàn diện.

Để xây dựng đội ngũ nghiên cứu khỏe về sức viết và bền về ý chí sáng tạo ở Đồng Nai, nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy cho rằng, cần có sự đầu tư toàn diện và bài bản. Theo ông, điều quan trọng nhất là cần đào tạo và phát triển đội ngũ những người làm công tác lý luận phê bình, từ đó tạo ra một lực lượng vững chắc, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của lĩnh vực này.

Ông Bùi Quang Huy nhấn mạnh: “Người viết lý luận phê bình VHNT vừa là người nghiên cứu khoa học vừa là người phải am hiểu nghệ thuật. Do vậy, bản thân mỗi tác giả trên lĩnh vực này phải không ngừng học tập, trau dồi kiến thức, nâng cao kỹ năng, thay đổi hệ hình tư duy và luôn coi đó là nhu cầu tự thân của mỗi người trong quá trình hòa nhập, giao lưu với bên ngoài. Việc khuyến khích, vun đắp và nâng đỡ các cây bút có triển vọng cũng là cách để tiếp lửa cho những thăng hoa trong sáng tạo và nghiên cứu”.

Ông tin rằng, với sự đầu tư đúng mức và sự đồng lòng của các nhà nghiên cứu, Đồng Nai sẽ ngày càng khẳng định vị thế trong nền VHNT Việt Nam. Đồng thời, lý luận phê bình sẽ tiếp tục giữ vai trò đồng hành và thúc đẩy các sáng tạo VHNT phát triển mạnh mẽ hơn, phục vụ cho đời sống tinh thần của xã hội tốt hơn trong thời gian tới.

My Ny