Độc đáo những ngôi nhà hình vuông, làm bằng đất ở Lào Cai
Thứ tư, ngày 16/10/2024 09:19 AM (GMT+7)
Trải qua nhiều thời gian, những ngôi nhà trình tường vuông vức, được làm bằng đất của đồng bào dân tộc Hà Nhì ở xã Trịnh Tường, xã Y Tý (huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai) vẫn giữ được nét kiến trúc bản địa vô cùng độc đáo.
Tại thôn Lao Chải, xã Trịnh Tường vẫn còn một số ngôi nhà trình tường, mái lợp bằng rơm, vẫn được bà con dân tộc Hà Nhì lưu giữ từ nhiều năm nay.
Đến với xã vùng cao Trịnh Tường, chúng tôi không chỉ được cảm nhận khí hậu mát mẻ, cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ mà ở đó chúng tôi còn được chiêm ngưỡng những căn nhà trình tường bằng đất với mái cỏ gianh hoặc rơm rạ, phủ đầy rêu phong.
Móng nhà trình tường được làm bằng đá chắc chắn để tránh chân tường bị ẩm ướt, tạo độ bền cao, không bị sụt lún theo năm tháng.
Đang phơi những hạt đỗ trước hiên nhà, bà Ly Xe Gù, thôn Lao Chải, xã Trịnh Tường cho biết, đây là ngôi nhà trình tường truyền thống của gia đình tôi, mái nhà được lợp bằng cỏ gianh từ nhiều năm nay, mỗi lần du khách thập phương đi qua đều ghé thăm. Nhà trình tường của đồng bào Hà Nhì chỉ có duy nhất một cửa chính đi vào và một cửa sổ nhỏ. Phía bên trong căn nhà có 2 gian chính, gian đầu tiên từ cửa chính vào là gian được ví như phòng khách, trên trần nhà là gác để những bao ngô, bao thóc… Còn gian phía trong cùng là bếp nấu ăn, ngủ nghỉ các các thành viên trong gia đình.
Ông Nguyễn Văn Lực, Chủ tịch UBND xã Trịnh Tường, huyện Bát Xát (Lào Cai) cho biết, đồng bào Hà Nhì ở xã Trịnh Tường chiếm khoảng 25%. Hiện nay, còn rất ít những ngôi nhà trình tường lợp bằng cỏ gianh phủ rêu xanh. Mặc dù đồng bào Hà Nhì đã thay đổi mái bằng tấm lợp fibro xi măng, hoặc lợp bằng tôn nhưng kiến trúc ngôi nhà trình tường vẫn không thay đổi.
Nhiều ngôi nhà trình tường tại xã Trịnh Tường, huyện Bát Xát (Lào Cai) đã được thay mái bằng tấm lợp fibro xi măng…
Tại xã Y Tý, huyện Bát Xát (Lào Cai) những ngôi nhà mới được xây dựng theo kiến trúc nhà trình tường mọc lên như nấm, với màu sắc khác nhau tạo nên khung cảnh độc đáo.
Nhà trình tường của đồng bào Hà Nhì đều được làm bằng đất, phù hợp với điều kiện khí hậu khắc nghiệt vùng núi cao, giúp giữ ấm vào mùa đông và mát mẻ vào mùa hè. Kiến trúc nhà trình tường của người Hà Nhì có phần đặc biệt hơn là được làm dạng hình hộp, vuông vức.
Một ngôi nhà trình tường được sử dụng làm Homestay dành cho du khách đến thăm quan, trải nghiệm tại xã vùng Cao Y Tý, huyện Bát Xát (Lào Cai).
Nhiều hộ dân thôn Choản Thèn, xã Y Tý, huyện Bát Xát (Lào Cai) mở Homestay nhà trình tường đón khách du lịch lưu trú. Theo người dân Hà Nhì, bà con thường làm nhà vào mùa nông nhàn từ tháng 9 đến tháng 12 âm lịch, đây cũng là thời điểm ít mưa thuận lợi cho việc đào đất để trình tường. Sau khi tìm được địa điểm và mẫu đất ưng ý, người Hà Nhì bắt đầu làm móng nhà. Móng nhà được đào sâu xuống nền đất khoảng 1m và được xếp bằng những viên đá cao cho đến khi nền đá hơn mặt đất khoảng 50 cm.
Để trình được bức tường dày hình nấm độc đáo, vững chắc rất kỳ công, tốn nhiều công sức, thời gian kéo dài hàng tháng trời; cần sự khéo léo và sức mạnh đôi bàn tay của những người thanh niên khỏe mạnh, giã đất thật nhuyễn, kết dính với nhau như bê tông. Nhà trình tường khi đã trình xong tường xung quanh, lấy gỗ rừng làm khung nhà bên trong tường đất và lợp mái. Nếu như trước đây, đồng bào thường lợp bằng cỏ gianh hoặc rơm rạ. Thì nay vật liệu lợp mái đã được thay thế bằng Fibro xi măng hoặc tôn. Ảnh: Mùa Xuân.
Mái nhà dốc ngắn, các ngôi nhà nằm san sát nhau, nhìn xa như những chiếc nấm khổng lồ mọc bên sườn núi, ẩn hiện trong sương mây tạo nên khung cảnh thơ mộng.
Ông Sẩn Cấu Vù, Trưởng thôn Choản Thèn, xã Y Tý, huyện Bát Xát, cho biết: Thôn Choản Thèn hiện có 62 hộ, với hơn 300 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc Hà Nhì. Hiện nay, bà con trong thôn đang bảo tồn những ngôi nhà trình tường gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Nhiều hộ trong thôn có điều kiện đã mở Homestay nhà trình tường đón khách du lịch. Qua đó, góp phần nâng cao thu nhập, gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc ở địa phương.
Nhà văn hóa thôn Choản Thèn, xã Y Tý, huyện Bát Xát mang đậm nét văn hóa đồng bào dân tộc Hà Nhì.
Mùa Xuân
Nguồn: https://danviet.vn/doc-dao-nhung-ngoi-nha-hinh-vuong-lam-bang-dat-o-lao-cai-20240929180752777.htm
