Dự án tu bổ Dinh thự Hoàng A Tưởng, công trình độc đáo ở Việt Nam khi kết hợp kiến trúc phương Đông, phương Tây và yếu tố của dân tộc bản địa, đang bước vào những ngày cuối cùng. Đến thời điểm này, việc sơn lại dinh thự đã gần như hoàn thành với màu sơn trắng chủ đạo, xen với màu đỏ làm điểm nhấn cho công trình.
Mặt ngoài của Dinh Hoàng A Tưởng sau khi trùng tu. Ảnh: Tuấn Anh
Nằm ở vùng núi cao của thị trấn Bắc Hà (Lào Cai), dinh thự của “vua Mèo” – Hoàng A Tưởng “hoành tráng” với khuôn viên rộng lớn hơn 1.000 m2 và có tới 36 phòng với tường thành bao quanh rất kiên cố.
Dinh Hoàng A Tưởng được xây dựng từ năm 1914, hoàn thành năm 1921. Người có công xây dựng là ông Hoàng Yến Chao, dân tộc Tày, bố đẻ của ông Hoàng A Tưởng. Trong suốt những năm 1905-1950, thổ ty Hoàng Yến Chao chiếm nhiều vùng đất màu mỡ, độc quyền kinh doanh. Hai cha con Hoàng Yến Chao và Hoàng A Tưởng là người dân tộc Tày, thời đó cai trị một vùng có đến 70% là dân tộc H’Mông nên vẫn thường được người dân ở đây gọi là “vua Mèo”.
Dinh Hoàng A Tường tuy đã được trùng tu một lần nhưng bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp. Ảnh: Q.Liên
Dựa vào tiềm lực kinh tế, Hoàng Yến Chao đã xây dựng một dinh thự bề thế để thể hiện sự giàu có và uy quyền của mình. Sau này, ông Hoàng A Tưởng lớn lên, sống cùng các bà vợ trong dinh thự, và người ta gọi đây là dinh thự của Vua Mèo hoặc dinh thự Hoàng A Tưởng.
Khoảng những năm 1950, toàn bộ gia đình của ông Hoàng A Tưởng vào Lâm Đồng sinh sống, để lại dinh thự tại thị trấn Bắc Hà. Từ đó, UBND huyện Bắc Hà tiếp quản và biến nơi này thành địa điểm du lịch.
Việc lựa chọn địa điểm xây dinh thự Hoàng A Tưởng do một ông thầy phong thủy người Trung Quốc quyết định. Dinh nằm trên một quả đồi ở trung tâm thị trấn Bắc Hà, phía sau, hai bên đều có núi, phía trước là một dòng suối uốn lượn và một quả núi hình mẹ bồng con – một khung cảnh rất “sơn thủy hữu tình”. Hai bên tả hữu là hai dãy nhà có bố cục giống nhau. Mỗi dãy đều hai tầng và thấp hơn gian nhà chính, mỗi tầng gồm 3 gian với tổng diện tích 300m2. Đây là nơi sinh hoạt của 3 bà vợ ông Hoàng Yến Chao và 2 bà vợ của ông Hoàng A Tưởng.
Sau khi tôn tạo, đây sẽ là điểm check in ưa thích của giới trẻ. Ảnh: Q.Liên
Năm 1999, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) quyết định công nhận dinh thự cổ Hoàng A Tưởng là di tích cấp quốc gia. Đây cũng là một địa điểm du lịch hấp dẫn mỗi khi du khách đến tham quan, du lịch tại cao nguyên đá Bắc Hà.
Dinh thự Hoàng A Tưởng đã từng được tu sửa lại nhưng sắc màu không còn được vẻ ban đầu và có dấu hiệu xuống cấp. Vì vậy, UBND tỉnh Lào Cai quyết định lập dự án trùng tu di tích dinh thự cổ Hoàng A Tưởng với kinh phí gần 12 tỷ đồng từ ngân sách của Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2025.
Dự án được khởi công tháng 12/2023, đến nay đã hoàn thành hơn 90% khối lượng công việc và dự kiến đầu tháng 11 sẽ hoàn tất các hạng mục. Ngoài hạng mục sơn toàn bộ bên ngoài và bên trong tòa dịnh thự, dự án còn có các hạng mục như: chống thấm toàn bộ các vị trí bị thấm, rêu mốc; lát lại mới sân trước dinh thự bằng đá tự nhiên, thay cho gạch lá nem; lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng bên ngoài; xây sửa bậc lên xuống của tòa nhà, sửa chữa các trụ rào, song sắt đã bị hư hỏng; thay toàn bộ mái ngói âm dương của nhà chính; xây nhà vệ sinh; bổ sung hệ thống nước chữa cháy…
Các công đoạn sửa chữa đang bước vào giai đoạn cuối. Ảnh: Tuấn Anh
Về việc lựa chọn sơn màu trắng, theo ý kiến của những người cao niên sinh sống tại đây và từng có thời gian tiếp xúc với gia đình họ Hoàng, cho biết, trước kia dinh thự có màu sơn vàng trắng là chủ đạo, trong khuôn viên được trồng nhiều cây xanh, hàng rào được làm bằng nứa, một số kiến trúc trong tòa nhà đã bị mất, cần khôi phục lại.
Sau khi hoàn thành việc tu bổ, tôn tạo, dinh sẽ là điểm đến tham quan hấp dẫn của du khách về giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc độc đáo… Có ý kiến cho rằng, sau khi tôn tạo di tích, Bắc Hà nên tổ chức hoạt động văn hóa nghệ thuật tại đây nhằm gia tăng giá trị của công trình, như tái hiện đời sống của gia đình “vua Mèo”.
Khu vực hành lang đã được hoàn thiện. Ảnh: Tuấn Anh
Theo dự kiến, khi dự án tu bổ hoàn thành, Sở Du lịch tình Lào Cai và UBND huyên Bắc Hà sẽ phối hợp tổ chức Festival Cao nguyên trắng Bắc Hà mùa đông 2024. Đây sẽ là dịp để du khách bốn phương đến đây hòa mình vào không gian của lễ hội, khám phá vẻ đẹp mới của Dinh Hoàng A Tưởng, tham quan Chợ phiên Bắc Hà vào chủ nhật hàng tuần và các vườn hoa mận Tam hoa, hoa lê, hoa mận Tả Van, thưởng thức các món ăn địa phương và nếu may mắn, du khách có thể “săn mây” trên vùng đất cao nguyên này…/.
Bài: Q.Liên
