Định hình trang phục đồng bào dân tộc Chứt tại Quảng Bình

Hội thảo khoa học với chủ đề: “Trang phục dân tộc Chứt: Nhu cầu, cách tiếp cận và định hình” nhằm báo cáo kết quả đề tài và tham khảo ý kiến từ các nhà quản lý, nhà khoa học, đơn vị, địa phương liên quan, nhất là sự đồng thuận của đại diện đồng bào dân tộc Chứt về các mẫu trang phục sinh hoạt cộng đồng đã được nhóm nghiên cứu xây dựng từ nhu cầu, ý tưởng, đề xuất của chủ thể văn hóa thông qua các chuyến khảo sát tại huyện Bố Trạch, Minh Hóa và Tuyên Hóa tỉnh Quảng Bình.

Người Chứt là một trong những dân tộc có dân số ít dưới 10.000 người, cư trú chủ yếu tại vùng núi đá vôi ở phía tây tỉnh Quảng Bình và một phần miền núi tỉnh Hà Tĩnh. Người Chứt có 5 tộc người, bao gồm Sách, Mày, Mã Liềng, Rục và A Rem. Giữa các nhóm tộc người địa phương có những nét tương đồng và sự giao thoa văn hóa với các tộc người bên ngoài.

Trang phục truyền thống của người Chứt bao gồm: Áo, khố được làm từ vỏ cây rừng, lá rừng, hoặc một số da động vật. Sau này, người Chứt sử dụng các loại trang phục bằng vải từ các tộc người cận cư. Hiện nay, hầu hết người Chứt mặc trang phục như người Kinh. Trong sinh hoạt cộng đồng, người Chứt còn sử dụng trang phục truyền thống của một số tộc người thiểu số khác. Do đó, người Chứt mong muốn có được một bộ trang phục riêng như bao dân tộc anh em khác.

Trong quá trình sinh tồn, nhiều yếu tố văn hóa của người Chứt đã bị mai một, trong đó có trang phục. Người Chứt là thành phần duy nhất trong 54 dân tộc Việt Nam chưa có trang phục mang bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu đã tham luận, thảo luận làm rõ các nội dung về việc xây dựng bộ y phục mang bản sắc tộc người Chứt; cơ sở khoa học và cách tiếp cận trong định hình trang phục dân tộc Chứt… Các nghiên cứu cho rằng, trước đây, trang phục truyền thống của người Chứt bao gồm áo, khố được làm từ vỏ cây rừng, lá rừng, hoặc một số da động vật.

Trải qua quá trình phát triển, người Chứt sử dụng các loại trang phục dệt vay mượn từ các tộc người cận cư như với nhóm Việt – Mường (thông qua trang phục nhóm Nguồn), nhóm Tày – Thái (thông qua trang phục dân tộc Lào), nhóm Môn – Khơ me (thông qua trang phục nhóm Khùa, Ma Coong)…

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu, thiết kế, sản xuất mẫu” đã giới thiệu chi tiết 3 mẫu trang phục truyền thống của người Chứt dựa trên nhu cầu, nguyện vọng của đồng bào, phù hợp với sắc thái dân tộc, điều kiện thực tế. Những mẫu trang phục này đã được khảo sát và có sự đồng thuận cao của đồng bào dân tộc Chứt sinh sống tại 3 huyện Bố Trạch, Minh Hóa và Tuyên Hóa (Quảng Bình).

Theo các nhà thiết kế, những mẫu thiết kế trang phục này dựa vào 5 màu trang trí, đó là những nét đặc trưng về văn hoá, tập tục, thị hiếu, nét sinh hoạt hằng ngày của đồng bào Chứt. Nhiều đại biểu đại diện người Chứt ở một số địa phương ở Quảng Bình đã trao đổi, góp ý về bộ trang phục truyền thống của Chứt phải đồng bộ, hài hoà, mang tính thẩm mỹ. Bên cạnh đó, toát lên nét đặc trưng vùng miền, thuận tiện trong sinh hoạt cộng đồng…

Được biết, những kết quả đạt được trong quá trình nghiên cứu, thiết kế bộ trang phục của đồng bào dân tộc Chứt tại tỉnh Quảng Bình sẽ góp phần thực hiện chủ trương, định hướng của Nhà nước về quyền bình đẳng văn hóa giữa các dân tộc, về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc nói chung, về “Khôi phục, bảo tồn và phát triển bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số có dân số ít người” nói riêng và nhất là góp phần nâng cao ý thức tự giác tộc người, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc của người Chứt – một dân tộc đang được xem là “yếu thế” trong cộng đồng quốc gia – dân tộc Việt Nam.