Thuốc BVTV là một trong những vật tư không thể thiếu trong sản xuất nông nghiệp, góp phần bảo vệ cây trồng, ngăn chặn dịch hại, từ đó cải thiện năng suất, chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, việc phun thuốc BVTV của người dân chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, nhiều người còn tự ý tăng nồng độ thuốc gấp nhiều lần so với khuyến cáo với mong muốn nhanh chóng diệt được sâu bệnh. Trong đó một bộ phận không nhỏ, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa còn chưa nhận diện được các đối tượng dịch bệnh gây hại, dẫn đến chưa tuân thủ việc sử dụng thuốc và chưa sử dụng đúng loại thuốc.
Theo chia sẻ của ông Mùa Chống Lành, xã Sính Phình (huyện Tủa Chùa), gia đình ông cũng như các hộ dân khác trên địa bàn xã, mỗi khi phát hiện sâu bệnh gây hại trên cây trồng, ông thường đến đại lý, cửa hàng để mua thuốc BVTV về phun phòng trừ sâu bệnh. Mặc dù trước mỗi vụ sản xuất, cán bộ khuyến nông hướng dẫn người dân nhận biết các loại sâu bệnh và thuốc phun phòng trừ, nhưng không thể nhớ hết các tên thuốc. Do đó, khi cây trồng bị sâu bệnh, việc mua thuốc BVTV đều được người dân dựa trên kinh nghiệm sản xuất từ trước đến nay hoặc nhờ đại lý bán hàng tư vấn.
Trong những năm qua, ngành Nông nghiệp đã triển khai các giải pháp nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của việc lạm dụng thuốc BVTV. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chủ quan, xem nhẹ tác hại của thuốc BVTV với sức khỏe con người, thường xuyên lạm dụng trong sản xuất nông nghiệp. Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, riêng lượng thuốc BVTV được cung ứng, sử dụng trên cây lúa vụ đông xuân 2021 – 2022 và vụ mùa 2022 trên địa bàn tỉnh khoảng 120,4 tấn. Trong đó, thuốc trừ cỏ 69 tấn (chiếm 57,3%) lượng thuốc BVTV; thuốc trừ sâu khoảng 15 tấn; thuốc trừ bệnh 15 tấn; thuốc trừ ốc 21 tấn và 0,4 tấn các loại thuốc khác.
Những năm qua, ngành Nông nghiệp cùng chính quyền các địa phương đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo về thuốc BVTV và tập huấn chuyên môn về cách thức sử dụng đúng cách cho hàng nghìn người. Ðồng thời, triển khai thực hiện mô hình nâng cao năng lực của chính quyền cấp xã trong quản lý Nhà nước về thuốc BVTV. Lồng ghép tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật lĩnh vực BVTV qua hoạt động kiểm tra chuyên ngành, kiểm tra, đánh giá điều kiện buôn bán thuốc BVTV đối với 785 tổ chức, cá nhân buôn bán thuốc BVTV, phân bón. Khuyến cáo người dân sử dụng thuốc BVTV cần thực hiện theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng lúc, đúng nồng độ liều lượng và đúng cách). Ðồng thời tổ chức đoàn kiểm tra, xử phạt các cơ sở vi phạm trong kinh doanh thuốc BVTV. Từ năm 2022 đến nay, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh đã tổ chức kiểm tra việc chấp hành các quy định về kinh doanh thuốc BVTV tại một số địa phương (kiểm tra 77 cá nhân), đã phát hiện 7 cá nhân có hành vi vi phạm hành chính trong buôn bán thuốc BVTV. Cơ quan chức năng đã áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả, buộc thu hồi, trả lại nhà sản xuất hoặc nhà phân phối và buộc tiêu hủy loại thuốc không trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam. Ngoài ra, một số huyện, xã đã tổ chức kiểm tra việc chấp hành buôn bán thuốc BVTV đối với 141 cơ sở, phát hiện 4 cơ sở vi phạm các quy định về kinh doanh thuốc BVTV.
Ðể hạn chế tình trạng lạm dụng thuốc BVTV, giải pháp lâu dài là nâng cao nhận thức, hiểu biết và thay đổi tập quán của nông dân; đẩy mạnh chương trình khuyến nông, sản xuất cây trồng an toàn theo quy trình VietGAP, nhân rộng mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng an toàn sinh học. Kiểm soát nghiêm ngặt việc kinh doanh, buôn bán, sản xuất và sử dụng thuốc BVTV. Ðẩy mạnh công tác tập huấn cho cán bộ kỹ thuật cơ sở, đại lý bán thuốc BVTV và người nông dân; nâng cao công tác quản lý Nhà nước cho chính quyền cấp xã. Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ sử dụng các loại thuốc BVTV sinh học, thuốc thảo mộc, thuốc thế hệ mới trong sản xuất nông nghiệp.
