Ngành Hải quan đã chủ động triển khai nhiều giải pháp ngăn chặn, đấu tranh trấn áp, kiềm chế loại tội phạm nguy hiểm này.
Tình hình vi phạm diễn biến ngày càng phức tạp
Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, 8 tháng năm 2023, ngành Hải quan phát hiện, bắt giữ và xử lý 11.329 vụ việc vi phạm pháp luật hải quan. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 4.435 tỷ đồng. Riêng đấu tranh phòng, chống ma túy, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp với Công an, Bộ đội biên phòng phát hiện, bắt giữ 182 vụ, 194 đối tượng (cơ quan hải quan chủ trì 83 vụ). Tang vật thu được trên 1,4 tấn ma túy các loại.
Thực tế cho thấy, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại diễn biến phức tạp, tập trung vào một số hành vi như: Không khai báo, khai hải quan không đúng với thực tế hàng hóa; che giấu nguồn gốc, tuyến đường của lô hàng nhằm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng cấm, động vật hoang dã… Đáng chú ý, tình hình hoạt động của tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy ngày càng tinh vi. Các đối tượng lợi dụng loại hình hàng nhập khẩu khác để vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy qua biên giới về Việt Nam và chuyển tiếp đi các nước khác tiêu thụ. Chúng thường ngụy trang ma túy trong các gói kẹo, thực phẩm chức năng, thức ăn động vật, mỹ phẩm…
Hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy tổng hợp có chiều hướng chuyển dịch tập trung nhiều tại sân bay quốc tế Nội Bài, đặc biệt là các chuyến bay từ Mỹ, các nước thuộc khối Liên minh châu Âu. Các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn vừa thông qua cất giấu, ngụy trang ma túy thành hàng hóa, hành lý ký gửi thông thường, thậm chí nhiều đối tượng liều lĩnh mang theo hành lý xách tay.
Điển hình là tháng 6-2023, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an thành phố Hà Nội phối hợp với Cục Hải quan thành phố Hà Nội, Công an một số tỉnh, thành phố triệt phá đường dây mua bán, vận chuyển ma túy từ châu Âu về Việt Nam qua cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài. Ban chuyên án đã bắt giữ 4 đối tượng, thu giữ hơn 62kg ma túy tổng hợp các loại được ngụy trang trong bưu kiện đồ gia dụng và lon bia.
Tiếp đó, tại Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy (Cục Hải quan thành phố Hà Nội) chủ trì, phối hợp với Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội, các đơn vị của Công an thành phố Hà Nội kiểm tra và phát hiện hơn 19kg nghi ketamin giấu trong 2 thùng hàng. Số tang vật trên được các đối tượng ngụy trang tinh vi dưới đáy của các hộp ca cao, sau đó phủ bột ca cao lên trên, đóng gói và trà trộn với bánh, kẹo cùng các mặt hàng tiêu dùng khác.
Tăng cường kiểm tra, kiểm soát hàng hóa
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, thủ đoạn của các đối tượng ngày càng tinh vi khiến công tác phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép ma túy gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp, đặc biệt là phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng là rất cần thiết.
Theo Tổng cục Hải quan, thời gian tới, lực lượng hải quan tập trung kiểm soát, ngăn chặn vi phạm trên tuyến hàng không; tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh hàng miễn thuế đối với các cửa hàng, kho chứa hàng hóa miễn thuế; hành lý ký gửi, hành lý của hành khách xuất, nhập cảnh qua các cảng hàng không quốc tế. Đặc biệt, lực lượng kiểm soát hải quan sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, tăng cường soi chiếu, phân tích hình ảnh.
Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan yêu cầu cục hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát đối với hàng hóa gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh nhằm ngăn chặn hiện tượng lợi dụng hình thức vận chuyển này để gian lận thương mại. Đặc biệt, cơ quan hải quan không làm thủ tục hải quan đối với các tờ khai nhập khẩu trị giá thấp, thông tin người nhận không đầy đủ, rõ ràng.
Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) Vũ Quang Toàn cho biết, lực lượng chống buôn lậu sẽ tập trung điều tra cơ bản cũng như đánh giá, xác định những tuyến hàng, tuyến đường, những mặt hàng trọng điểm. Từ đó đưa vào quản lý rủi ro, đồng thời chia sẻ thông tin với các cơ quan chức năng trong và ngoài nước nhằm kịp thời phát hiện vi phạm.
Mới đây, Hải quan Việt Nam đã cử đoàn công tác sang thăm và làm việc với Hải quan Hồng Kông (Trung Quốc). Hai bên đã thống nhất các hoạt động hợp tác nghiệp vụ cụ thể, xác định những định hướng trọng tâm hợp tác trong thời gian tới; trong đó đặc biệt tập trung nâng cao hiệu quả hợp tác phòng, chống ma túy thông quan, cụ thể hóa trong các trao đổi thông tin về đối tượng, tuyến đường, lô hàng… có dấu hiệu nghi vấn; thông tin về các vụ việc bắt giữ. Qua đó, hai bên cùng hỗ trợ lẫn nhau trong điều tra để kịp thời phát hiện từ xa và từ sớm hoạt động tội phạm ma túy có tổ chức, xuyên quốc gia…
Trước sự phức tạp về buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép ma túy hiện nay, rõ ràng rất cần sự chủ động phòng, chống từ phía ngành Hải quan cũng như các ngành liên quan. Chỉ có như vậy mới hy vọng kéo giảm số vụ buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép ma túy trong thời gian tới.
