Em bé Hà Nội do đạo diễn Hải Ninh thực hiện, khởi quay mùa hè năm 1973, nửa năm sau trận Điện Biên Phủ trên không, nửa năm sau ngày máy bay B52 của Mỹ ném bom ác liệt oanh tạc phố phường Hà Nội.
Phim công chiếu năm 1974, kể câu chuyện về em bé Ngọc Hà (NSND Lan Hương đóng) bị lạc gia đình sau một trận dội bom. Ngọc Hà đi tìm bố mẹ giữa khung cảnh hoang tàn của thành phố, được đoàn tụ em gái nhưng mẹ đã mãi mãi ra đi.
Em bé Hà Nội tái hiện sự tàn khốc của chiến tranh, đồng thời cho thấy tình người nồng hậu, đoàn kết giữa khó khăn. Bộ phim trở thành một trong những tác phẩm điện ảnh cách mạng kinh điển, tái hiện thành công nhất, xúc động nhất hình ảnh Thủ đô Hà Nội sau cuộc chiến 12 ngày đêm lịch sử.
Em bé Hà Nội nhận giải thưởng Bông sen vàng cho “Phim hay nhất” tại Liên hoan phim (LHP) Việt Nam lần ba năm 1975, giải đặc biệt của ban giám khảo LHP quốc tế Moskva cùng năm.
Sự thể hiện chân thực của dàn diễn viên góp phần tạo nên sức sống cho tác phẩm. 50 năm sau, họ đều bước vào tuổi lục tuần, tuổi lão, cuộc sống có những ngã rẽ và đổi thay khác biệt.
NSND Lan Hương
Thời điểm vào vai Ngọc Hà, NSND Lan Hương mới 10 tuổi. Nét diễn trong trẻo, giàu cảm xúc của bà đã ghi dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả, để rồi sau 5 thập kỷ, công chúng vẫn mãi nhớ và gọi nữ nghệ sĩ là “em bé Hà Nội”.
Trước khi đóng phim, Lan Hương là cô bé nhút nhát. Thời điểm bà mới 3-4 tuổi, trong một lần đi qua khu Hoàng Hoa Thám, đạo diễn Hải Ninh đã bắt gặp bà và ấn tượng bởi đôi mắt đặc biệt.
Khi làm dự án Em bé Hà Nội, ông tìm kiếm nhiều diễn viên nhí, cuối cùng bỗng nhớ đến cô bé có đôi mắt ấn tượng năm nào. Ông đến khu tập thể Kim Liên nơi Lan Hương sống cùng bố mẹ và thuyết phục bà nhận vai.
Chia sẻ với phóng viên Dân trí, NSND Lan Hương nói rằng, bà còn vẹn nguyên mọi ký ức khi tham gia dự án. Bà cho biết bản thân diễn bằng tất cả sự sợ hãi vốn có. “Có những cảnh đã vận vào đời tôi sau này. Ví dụ như cảnh em bé Ngọc Hà đứng trước cửa hàng thực phẩm và nói với cô cửa hàng: “Cô đừng gạch tên mẹ cháu, em cháu”.
Nhiều người khen cảnh ấy tôi diễn tốt nhưng thực sự, tôi chỉ diễn theo lời bác Hải Ninh thôi, tôi chẳng hiểu gì. Tôi còn quá nhỏ để hiểu hết. Tôi không ngờ, câu chuyện ấy đã vận vào cuộc đời tôi sau này”.
Nói về lý do, nữ diễn viên sinh năm 1963 bộc bạch: “Khi con gái tôi 5 tuổi, vợ chồng tôi ly thân (cuộc hôn nhân đầu tiên – PV), con gái ra nước ngoài sống với bố, vì cuộc sống của tôi khi ấy quá nghèo khổ, vất vả. Thời gian đó, chuyện hộ khẩu quản lý rất chặt. Tôi đã phải nỗ lực, cố gắng rất nhiều để tên con gái tôi vẫn có trong hộ khẩu gia đình đến tận bây giờ.
Chỉ là cái tên trong cuốn sổ hộ khẩu, nhưng tôi có cảm giác, khi tên con gái còn ở đó, nghĩa là cháu chỉ đi xa đâu đó thôi, và cháu sắp về. Lúc ấy, ngồi xem lại Em bé Hà Nội, tôi mới thấm thía cảnh Ngọc Hà khóc và nói với cô cửa hàng thực phẩm: “Cô đừng gạch tên mẹ cháu, em cháu…”.
Sau Em bé Hà Nội và một số dự án khác, diễn viên dành toàn bộ tâm huyết cho sân khấu kịch. Từ năm 2002, bà theo học ngành đạo diễn sân khấu. Lan Hương cũng là một trong số ít diễn viên gắn bó với kịch hình thể, từng là Trưởng đoàn kịch hình thể của Nhà hát Tuổi trẻ. Năm 2017, bà trở lại màn ảnh nhỏ với vai diễn trong Sống chung với mẹ chồng.
Về đời tư, NSND Lan Hương sớm kết hôn ở tuổi 18 và chia tay khi mới ngoài 20. Sau đó, nữ nghệ sĩ tái hôn với đạo diễn Tất Bình, người hơn bà 14 tuổi.
Kể về lý do nên duyên, “mỹ nhân màn ảnh” một thời nói: “Tôi đến với anh Tất Bình ban đầu vì nhìn anh ấy bên ngoài có vẻ đáo để nhưng thật ra lại rất nhút nhát, tốt bụng và nói chuyện thì hài hước lắm. Khi tôi xem các phim anh ấy đóng lại càng thích hơn.
Tôi nghĩ, phụ nữ ai cũng thích trai đẹp và bị hấp dẫn bởi một người đàn ông lãng tử, ga lăng. Nhưng sau vẻ đẹp trai ấy là người thông minh và sau thông minh, phải là một người sống tử tế. Cái tử tế đó vẫn là điều mình lựa chọn nhiều nhất, là người mình cần.
Nói thế không có nghĩa chồng cũ của tôi không tử tế. Ông ấy tài giỏi, thông minh, đẹp trai nhưng tính gia trưởng quá và ghen tuông mất kiểm soát khiến tôi thấy sợ hãi. Tôi là người yêu gia đình, không dễ rời bỏ”.
Thời điểm yêu và chung sống cùng đạo diễn Tất Bình, cặp đôi bị nhiều dèm pha, nói “không biết sống với nhau được bao lâu”. Bỏ ngoài tai dư luận, họ đã đi cùng nhau hơn 30 năm, nhường nhịn và vun đắp cho tổ ấm.
Ở tuổi hưu, NSND Lan Hương cho biết vẫn giảng dạy tại khoa Đạo diễn, trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội. Ngẫm lại cuộc đời, Lan Hương nói không còn nuối tiếc điều gì, chỉ mong được làm một phim điện ảnh nữa.
NSND Trà Giang
Trong Em bé Hà Nội, NSND Trà Giang đảm nhận vai mẹ của Ngọc Hà – cô giáo Thu – đã hi sinh khi cố gắng bảo vệ những đứa trẻ khỏi bom đạn. Sinh thời, đạo diễn Hải Ninh từng kể khi đọc kịch bản, NSND Trà Giang đã không ngần ngại nhận lời giúp ông dù thù lao hạn hẹp.
Thời điểm tham gia phim, Trà Giang đã là tên tuổi nổi tiếng với các dự án như: Chị Tư Hậu và Vỹ tuyến 17 ngày và đêm. Bà là nữ diễn viên đầu tiên được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND và Hội Điện ảnh Việt Nam tôn vinh với giải Thành tựu trọn đời.
Sau Em bé Hà Nội, bà tiếp tục cùng Lan Hương đóng phim Mối tình đầu. Năm 1989, sau khi hoàn thành dự án Dòng sông hoa trắng, nữ nghệ sĩ gần như ngưng hẳn nghiệp diễn bởi không tìm được kịch bản hay.
Không còn đóng phim, NSND Trà Giang về trường Điện ảnh dạy diễn xuất. Từ khi nghỉ hưu năm 1998, bà lại có thêm niềm đam mê hội họa. Đến nay, nghệ sĩ đã thực hiện hàng trăm bức tranh đủ thể loại, lấy cảm hứng từ phụ nữ, điện ảnh và những nơi mình từng đi qua. Bà cũng tổ chức 10 triển lãm nhóm và 4 triển lãm cá nhân.
Hồi tháng 9, bà quyết định đấu giá bức tranh quý nhất có tên Hồn quê để ủng hộ đồng bào miền Bắc chịu ảnh hưởng bởi bão Yagi.
Chia sẻ với phóng viên Dân trí, nghệ sĩ gạo cội nói: “Hội họa đối với tôi cũng là một cách thiền. Và tôi nhìn cuộc đời như đứa trẻ lần đầu nhìn thấy, hội họa có cái bản năng nguyên khôi như tranh trẻ thơ chơi đùa với sắc màu…
Tôi vẽ giống như hơi thở, như sự vận động không ngưng nghỉ để khám phá bản chất của tâm thức, loại trừ tạp chất còn tồn đọng. Và đấy cũng là một phương pháp tu tập”.
Nhiều năm qua, NSND Trà Giang sống một mình trong căn hộ chung cư trên đường Phạm Ngọc Thạch (Quận 3, TPHCM). Nơi ở của bà không quá lớn nhưng đủ không gian để sinh hoạt, vẽ tranh. Con gái duy nhất của “chị Tư Hậu” – nghệ sĩ piano Bích Trà – hiện sống và làm việc tại Nga – nhưng luôn đồng hành các hoạt động của mẹ.
Ở tuổi 82, nghệ sĩ cảm thấy may mắn vì còn minh mẫn và có sức khỏe tốt hơn nhiều người. Song nhiều năm qua bà luôn nhớ nghề. “Tôi cũng rất nhớ màn ảnh, nhớ những người đồng nghiệp đã cùng làm những bộ phim cùng mình và rất yêu những nghệ sĩ trẻ bây giờ”, bà bộc bạch.
NSND Thế Anh
Tham gia Em bé Hà Nội, NSND Thế Anh vào vai một chiến sĩ pháo binh, tình cờ gặp gỡ và tạo điều kiện cho bé Ngọc Hà tìm lại gia đình. Trước đó, ông đã nổi tiếng với loạt nhân vật phản diện trong các phim: Nổi gió, Trở lại Sam Sao.
Năm 1977, ông cùng Trà Giang, Lan Hương đóng Mối tình đầu. Những năm sau này, nghệ sĩ tham gia Gánh xiếc rong, Điện Biên Phủ, Đêm hội Long Trì… Năm 2001, ông được phong tặng danh hiệu NSND. 2 năm sau, ở tuổi 65, nghệ sĩ góp mặt trong phim truyền hình Dốc tình rồi dừng hẳn diễn xuất. Ông tìm niềm vui tuổi già ở việc viết sách và nghiên cứu phim ảnh.
Tháng 9/2019, nam nghệ sĩ gạo cội qua đời sau một cơn nhồi máu cơ tim, hưởng thọ 81 tuổi.
Sự ra đi của ông khiến người thân, đồng nghiệp bàng hoàng. Trong ký ức của NSND Trà Giang, Thế Anh tính tình hiền lành, luôn cởi mở với các đồng nghiệp trên trường quay và sẵn lòng chỉ bảo đàn em. Bà thân thiết với ông hơn khi cùng nhau chuyển công tác vào TP HCM năm 1999. Với bà, cố nghệ sĩ là người anh, người bạn lớn.
Dantri.com.vn
Nguồn:https://dantri.com.vn/giai-tri/dan-dien-vien-em-be-ha-noi-sau-5-thap-ky-gio-ra-sao-20241008021857094.htm
