Tính đến năm 2023, toàn tỉnh có 63 dự án có chuyển mục đích sử dụng rừng được chấp thuận chủ trương nộp tiền trồng rừng thay thế, với tổng diện tích xin chuyển đổi gần 674ha và diện tích phải trồng rừng thay thế gần 844ha. Trong đó, chủ yếu các dự án thủy điện chiếm gần 374ha; dự án công cộng (điện, đường, trường…) gần 216ha.
Ðể đảm bảo chất lượng rừng trồng thay thế, tỉnh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các đơn vị trồng rừng thay thế thực hiện trồng, chăm sóc, bảo vệ đảm bảo các quy định về quản lý công trình lâm sinh. Ðồng thời, cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện và đảm bảo diện tích rừng trồng thay thế đủ tiêu chí thành rừng đến hết thời gian đầu tư. Nếu diện tích rừng trồng đến thời điểm nghiệm thu, bàn giao không đảm bảo các tiêu chí thành rừng theo quy định, mà nguyên nhân được xác định là do chủ quan (không phải do thiên tai và các điều kiện bất khả kháng) thì đơn vị thực hiện phải chịu trách nhiệm bồi hoàn lại kinh phí trồng rừng cho Nhà nước.
Ðến nay, tổng diện tích rừng thay thế trên địa bàn tỉnh đã trồng đạt gần 884ha; trong đó có gần 300ha hết giai đoạn đầu tư chăm sóc đã thành rừng, còn lại là diện tích đang thực hiện đầu tư chăm sóc. Riêng năm 2023, toàn tỉnh thực hiện trồng mới hơn 38ha rừng thay thế.
Năm 2023, huyện Ðiện Biên được giao chỉ tiêu trồng mới 5,26ha do Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện triển khai thực hiện. Nhằm hoàn thành chỉ tiêu giao, Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện đã tích cực tuyên tuyền, vận động người dân tham gia, nhờ đó đến thời điểm tháng 6/2023, huyện đã hoàn thành chỉ tiêu. Ðể tỷ lệ cây sống được duy trì và đạt cao hơn, Ban Quản lý vận động người dân làm rào chắn để tránh sự phá hoại của gia súc, thường xuyên thăm, kiểm tra quá trình phát triển của cây. Ðến nay, tỷ lệ cây sống đạt trên 90%.
Cùng với công tác trồng rừng, việc giám sát, kiểm tra kết quả trồng rừng thay thế cũng được cơ quan chức năng thực hiện thường xuyên, nhằm đảm bảo cho chủ dự án sử dụng kinh phí đúng mục đích. Qua kiểm tra cho thấy, các vị trí, diện tích rừng trồng cơ bản đảm bảo theo hồ sơ thiết kế được phê duyệt; mật độ cây trồng đạt 90% so với mật độ thiết kế; cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt. Tổng diện tích rừng trồng cơ bản đã thực hiện các biện pháp kỹ thuật chăm sóc theo quyết định được phê duyệt; diện tích rừng trồng đang phát triển tương đối tốt, không bị cháy, chặt phá…
Ðối với diện tích trồng rừng chưa đúng quy định (trồng mới năm đầu) và những diện tích trồng năm thứ tư chưa thành rừng, cơ quan chức năng yêu cầu các chủ đầu tư tăng cường việc trồng giặm để có thể đảm bảo 100% diện tích trồng thành rừng. Bên cạnh đó, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh tổ chức kiểm tra, đánh giá chất lượng rừng trồng thay thế trước khi chuyển kinh phí theo từng giai đoạn theo thiết kế, dự toán được phê duyệt.
Hiện nay diện tích trồng rừng thay thế chủ yếu tập trung trên địa bàn các huyện: Mường Chà, Ðiện Biên, Tuần Giáo và Mường Ảng. Trong khi đó một số địa phương chưa chủ động đăng ký trồng rừng thay thế; trách nhiệm đối với công tác trồng rừng thay thế của một số chủ đầu tư chưa cao. Ðịa điểm trồng rừng thay thế đa phần ở những nơi có địa hình, giao thông đi lại rất khó khăn đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn. Ảnh hưởng của việc chăn nuôi gia súc thả rông của người dân (đa số các diện tích rừng trồng thay thế không đảm bảo chất lượng đều do trâu, bò, dê phá hoại). Nhận thức của một số hộ gia đình nhận khoán thực hiện trồng rừng thay thế chưa tốt nên chưa thực hiện đúng quy trình kỹ thuật theo hướng dẫn của các chủ đầu tư.
Theo bà Ðậu Thị Giang, Phó phòng Sử dụng và Phát triển rừng (Chi cục Kiểm lâm tỉnh), thời gian tới đơn vị tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để kịp thời chỉ đạo các chủ đầu tư khắc phục những hạn chế trong quá trình thực hiện, khắc phục những diện tích rừng không đảm bảo chất lượng. Giám sát việc sử dụng cây giống có tiêu chuẩn (đường kính, chiều cao) cao hơn cây giống trồng rừng thông thường để hạn chế sự phá hoại của gia súc. Ðồng thời, với các chủ đầu tư không thể khắc phục diện tích rừng trồng chưa đảm bảo chất lượng, sẽ phải bồi hoàn lại kinh phí đã được đầu tư để bố trí cho đơn vị khác thực hiện.
