Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, thời gian qua, các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ để nghiên cứu, rà soát, tiếp thu ý kiến các cơ quan, tổ chức, chuyên gia; qua đó, chất lượng dự thảo Luật đã từng bước được nâng lên.
Tiếp thu ý kiến đại biểu tại kỳ họp trước, một số nội dung của Luật Đất đai (sửa đổi) chỉ còn 1 phương án trình Quốc hội xem xét. Trong đó có các nội dung về thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; về điều kiện về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng liên quan; các trường hợp cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần và hằng năm; đối tượng được sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế.
Một số nội dung Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình từ 2 phương án trở lên để Quốc hội xem xét, cho ý kiến. Trong đó, về quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh tế, đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng đất thuê trả tiền hằng năm:
Phương án 1 – đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê trả tiền hằng năm thì không được quyền bán, quyền thế chấp, góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê. Mặc dù là tài sản do đơn vị sự nghiệp công lập tạo lập, nhưng do pháp luật dân sự quy định việc xử lý tài sản trên đất và đất phải thực hiện đồng bộ nên Phương án này giúp bảo toàn đất có nguồn gốc là đất do Nhà nước giao cho đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng (nay chuyển sang hình thức thuê đất).
Phương án 2 – đơn vị sự nghiệp công lập khi lựa chọn hình thức thuê trả tiền hằng năm thì được quyền bán, quyền thế chấp, góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê.
Đa số ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với phương án 1.
Dự thảo Luật thiết kế 3 phương án liên quan đến điều kiện đối với cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi nhận chuyển nhượng đất trồng lúa như sau: Phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa trong mọi trường hợp: Không giới hạn về điều kiện; Phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa khi cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp nhận chuyển nhượng đất trồng lúa quá hạn mức theo quy định.
Về nguyên tắc lập và phê duyệt quy hoạch sử dụng đất các cấp có 3 phương án, trong đó đa số thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với phương án cho phép các quy hoạch sử dụng đất được lập đồng thời nhưng quy hoạch cấp cao hơn phải được phê duyệt, quyết định trước quy hoạch thấp hơn.
Khi kết thúc thời kỳ quy hoạch sử dụng đất mà quy hoạch thời kỳ mới chưa được cấp có thẩm quyền quyết định, phê duyệt thì tiếp tục thực hiện các chỉ tiêu chưa thực hiện hết đến khi quy hoạch sử dụng đất thời kỳ tiếp theo được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.
Quy định về chỉ tiêu sử dụng đất được xác định trong nội dung quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh và cấp huyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với phương án các địa phương xác định chỉ tiêu các loại đất tại quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đã được phân bổ trong quy hoạch sử dụng đất quốc gia và chỉ tiêu các loại đất theo nhu cầu sử dụng đất cấp tỉnh; xác định chỉ tiêu các loại đất tại quy hoạch sử dụng đất cấp huyện theo nhu cầu sử dụng đất của cấp huyện và cấp xã.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với phương án quy định về “Chính phủ ban hành nguyên tắc phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất cấp tỉnh, chỉ tiêu sử dụng đất cấp huyện”; khẳng định nguyên tắc khoa học, hợp lý trong phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất các cấp, tránh tùy tiện trong quá trình tổ chức thực hiện.
Về thực hiện dự án nhà ở thương mại, dự án hỗn hợp nhà ở và kinh doanh thương mại, dịch vụ, dự thảo Luật thiết kế 2 phương án: Phương án 1 – dự án nhà ở thương mại, dự án hỗn hợp nhà ở và kinh doanh thương mại, dịch vụ thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất.
Phương án 2 – theo hướng quy định dự án nhà ở thương mại, dự án hỗn hợp nhà ở và kinh doanh thương mại, dịch vụ gắn với tiêu chí, điều kiện cụ thể thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề xuất bỏ quy định về dự án sử dụng quỹ đất do Nhà nước tạo lập do không rõ nội hàm “dự án tạo quỹ đất”; bỏ quy định về Quỹ phát triển đất
