Gần giữa tháng 8, các vườn mắc ca trên địa bàn Tuần Giáo bước vào vụ thu hoạch. Các cây trồng từ năm 2018 trở về trước đã cho thu ổn định, lượng quả nhiều. Các cây trồng năm 2019, 2020 đã bắt đầu ra bói. Với khoảng 1.000ha diện tích mắc ca cho quả, mùa mắc ca năm nay tại Tuần Giáo rộn ràng hơn những năm trước.
Tại điểm tập kết quả của Công ty Cổ phần Macadamia Ðiện Biên, hàng trăm bao mắc ca tươi xếp thành hàng ngay ngắn, chờ vận chuyển đến nơi sơ chế, chế biến. Năm nay Công ty có khoảng 250ha mắc ca cho quả, tăng 100ha so với năm trước. Diện tích mắc ca trải trên 9 điểm đồi. Để kịp thời thu hoạch và bảo vệ các vườn mắc ca, Công ty thuê hàng chục đến gần trăm người dân trên địa bàn thu hái đồng loạt mỗi điểm đồi, với tiền công 2.500 đồng/kg quả, tạo việc làm thời vụ cho đồng bào địa phương.
Ông Đỗ Văn Hữu, đại diện Công ty Cổ phần Macadamia cho biết: “Năm nay Công ty thu được gần 200 tấn quả, tăng so với năm trước do có thêm một số diện tích cho thu hoạch và năng suất năm nay cũng khá hơn, chất lượng vẫn được duy trì tốt. Công ty hiện có tổng diện tích 800ha, những năm tiếp theo chắc chắn sẽ còn được thu hái nhiều hơn”.
Hiện tại địa bàn huyện Tuần Giáo, số diện tích cây mắc ca phân tán (của người dân trồng) đã cho quả lớn hơn số diện tích của doanh nghiệp. Diện tích cây phân tán tập trung chủ yếu tại xã Quài Nưa. Gia đình ông Lò Văn Chanh, bản Pha Nàng bắt đầu trồng thử nghiệm mắc ca từ năm 2013, đã được thu quả nhiều năm. Năm nay, gia đình ông có gần 100 cây có quả, tổng thu gần 2 tấn.
Ông Chanh trao đổi: “Trung bình mỗi cây mắc ca của gia đình tôi cho thu hoạch 20kg quả tươi, với giá bán 30.000 – 35.000 đồng/kg. Năm nay giá thấp hơn những năm trước nhưng sức mua lớn. Rất nhiều thương lái, cá nhân vào đặt mua và mua số lượng lớn, gia đình không hái kịp hoặc không đủ để bán. Vì thế mùa thu hoạch năm nay diễn ra nhanh chóng. Dù giá không được như những năm đầu nhưng mắc ca mỗi năm cho quả nhiều hơn, nên vẫn mang lại giá trị kinh tế tốt, nguồn thu khá cho gia đình”.
Với hiệu quả kinh tế ấy, gia đình ông Chanh cũng như bao hộ trồng mắc ca khác trên địa bàn đang tích cực chăm sóc, mở rộng diện tích trồng, đồng thời thay thế các cây không năng suất, chất lượng. Ông Chanh chia sẻ thêm, thời gian đầu trồng thử nghiệm, chưa biết lựa chọn giống mắc ca phù hợp nên hiện giờ có cây thu được 40 – 50kg quả, nhưng có cây chỉ cho vài cân quả. Vì thế, mỗi năm ông Chanh lại “lọc” một số cây, chặt bỏ, trồng thay thế cây mới. Cùng với đó, năm nay gia đình ông đầu tư trồng thêm 100 cây. Theo tính toán của ông, cùng với các diện tích hiện có, thì chỉ 3 – 5 năm nữa, gia đình ông sẽ có nguồn thu đảm bảo từ mắc ca với hàng trăm cây cho thu hoạch.
Năm nay, lượng mắc ca được thu mua nhiều, nhưng cung không đủ cầu nhờ ngày càng nhiều người biết đến lợi ích cho sức khỏe của hạt mắc ca. Nhiều hộ kinh doanh trên địa bàn huyện đã đầu tư cở sở, máy móc, thu mua mắc ca để thực hiện chế biến, với giá dao động từ 25.000 – 40.000 đồng/kg quả tươi; và bán ra thị trường khoảng 270.000 – 300.000 đồng/kg quả sấy khô. Nhờ đó sản phẩm mắc ca Tuần Giáo không chỉ được tiêu thụ trên địa bàn tỉnh mà đi khắp các tỉnh, thành trong nước.
Vụ này, cơ sở chế biến của gia đình bà Doãn Thị Thoa (khối Tân Giang, thị trấn Tuần Giáo) cũng tiếp tục thu mua mắc ca của các vườn trên địa bàn huyện về chế biến. Bà Thoa chia sẻ: “Tôi mua mắc ca về chọn lọc theo các kích cỡ quả. Quả nhỏ để tách vỏ lấy nhân, bán nhân tươi cho những người có nhu cầu. Quả to, đẹp sẽ được kiểm tra kỹ càng, sấy khô, cắt vỏ để đóng hộp bán. Năm nay nhiều người thu mua mắc ca nên mùa nhanh hết. Cơ sở chúng tôi đã mua được hơn 40 tấn quả tươi, nhanh chóng chế biến, đảm bảo chất lượng, cung cấp cho các thị trường quen thuộc, như: Điện Biên, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh, Hải Phòng…”
Mùa mắc ca năm 2023 kết thúc, cả người nông dân, doanh nghiệp và các hộ chế biến mắc ca trên địa bàn Tuần Giáo đều thu được thành quả xứng đáng. Bà Phạm Thị Tuyên, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuần Giáo đánh giá: “Năng suất, chất lượng và việc tiêu thụ mắc ca vụ này một lần nữa khẳng định đây là loại cây trồng phù hợp với Tuần Giáo. Năm sau, số diện tích cây mắc ca cho thu quả và sản lượng mắc ca sẽ còn tăng lên nhiều. Huyện tiếp tục tập trung chăm sóc, phát triển diện tích cây mắc ca trên địa bàn và xây dựng các liên kết hướng đến đảm bảo đầu ra cho nông sản này”.
