Xuất phát từ nguyện vọng cấp thiết của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân 5 xã khu vực phía Nam huyện Hải Lăng (Hải Sơn, Hải Chánh, Hải Trường, Hải Tân và Hải Hòa) và Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tỉnh Quảng Trị.
Ngày 26/7/1993, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định thành lập Trường PTTH Nam Hải Lăng. Đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu sự ra đời của một ngôi trường mới trên vùng đất giàu truyền thống cách mạng, hiếu học và cần cù.
Học sinh Trường THPT Bùi Dục Tài, khai giảng năm học mới.
Sau 9 năm dạy và học, đến ngày 24/10/2012 Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đã ký Quyết định đổi tên Trường THPT Nam Hải Lăng thành Trường THPT Bùi Dục Tài, với mục tiêu đẩy mạnh giáo dục truyền thống quê hương, truyền thống hiếu học cho học sinh gắn với giáo dục tấm gương hiếu học, vươn lên của danh nhân văn hóa, tiến sĩ Bùi Dục Tài, “người đột phá khai khoa đầu tiên của xứ Đàng Trong”, người con ưu tú của quê hương Hải Lăng, Quảng Trị.
Trong hành trình 30 năm xây dựng và phát triển, Trường PTTH Nam Hải Lăng, nay là Trường THPT Bùi Dục Tài đã đồng hành cùng quê hương Hải Lăng xây dựng, đổi mới và phát triển, có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp giáo dục của tỉnh Quảng Trị, từng bước khẳng định vị thế của mình trong hệ thống giáo dục của tỉnh nhà, trở thành mái nhà thân yêu của các thế hệ cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhà trường; trở thành địa chỉ giáo dục để trao gửi niềm tin và sự kỳ vọng của nhân dân ở vùng đất phía Nam của huyện Hải Lăng.
Những năm đầu mới thành lập, trường gặp vô vàn khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đội ngũ giáo viên và học sinh. Cơ sở vật chất phục vụ công tác dạy học thiếu thốn nghiêm trọng.
Số lượng học sinh năm học đầu tiên khi tiếng trống giảng (1993-1994), chỉ có 508 em, trong đó THCS (9 lớp) có 425 em chuyển từ trường THCS Hải Chánh đến và xét tuyển 2 lớp 10 gồm 83 học sinh. Học sinh ở đây thuộc địa bàn thuần nông nghiệp của huyện Hải Lăng.
Học sinh của Trường tham gia chung kết cuộc thi chinh phục do Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị tổ chức.
Vượt qua những khó khăn, thử thách, đến nay Trường THPT Bùi Dục Tài đã có những chuyển biến lớn về quy mô trường lớp, về đội ngũ sư phạm và chất lượng giáo dục. Hiện tại trường có 19 lớp thuộc khối THPT với hơn 700 học sinh. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên gồm 52 người, trong đó 100% đạt chuẩn, có 11,8% trên chuẩn. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy học tương đối đầy đủ.
Hiện nay, nhà trường đã được UBND tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Trị đầu tư xây dựng ở vị trí mới với khuôn viên rộng rãi, cơ sở vật chất khang trang, hiện đại, tiện ích, đáp ứng được yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới và có đủ điều kiện để triển khai xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia.
Thầy Phan Hồng Khánh, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Dục Tài cho biết: “Trong những năm qua, tỉ lệ đỗ tốt nghiệp THPT của nhà trường hàng năm luôn đạt trên 95%, có năm đạt 100%; tỷ lệ học sinh khá, giỏi ngày càng tăng; trong 30 năm xây dựng và phát triển, nhà trường có 7 giải học sinh giỏi văn hóa cấp Quốc gia; 35 giải cấp Quốc gia ở các cuộc thi khác; có 4 giải khu vực Miền Trung – Tây Nguyên; 374 giải học sinh giỏi cấp tỉnh (11 giải Nhất, 55 giải Nhì, 133 giải Ba và 175 giải Khuyến khích); có 16 giải đồng đội học sinh giỏi văn hóa cấp tỉnh; học sinh trúng tuyển vào các trường đại học, cao đẳng hằng năm luôn đạt tỉ lệ cao. Nhiều giáo viên đạt giải cao trong các hội thi giáo viên dạy giỏi và các cuộc thi khác cấp trường, cấp tỉnh, cấp quốc gia. Các hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên đạt được nhiều thành tích nổi bật; công tác khuyến học trong nhà trường được quan tâm; sự gắn kết giữa nhà trường, gia đình và xã hội được chú trọng đã tạo được nền tảng vững chắc cho sự phát triển của nhà trường”.
Với những thành tích đã đạt được, Trường THPT Nam Hải Lăng, nay là Trường THPT Bùi Dục Tài đã vinh dự được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng Bằng khen; UBND tỉnh Quảng Trị tặng Bằng khen và Cờ thi đua. Sở Giáo dục và Đào tạo tặng nhiều Giấy khen qua các năm học; nhiều tập thể, cá nhân được Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND huyện Hải Lăng tặng Bằng khen, Giấy khen và các danh hiệu thi đua khác, trở thành những điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua hai tốt.
Những thành tích mà nhà trường đạt được trong 30 năm xây dựng và phát triển bắt nguồn từ việc quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm giáo dục của Đảng, cùng với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, chính quyền, ngành GD&ĐT, sự chăm lo giúp đỡ tận tình của nhân dân, hội cha mẹ học sinh, các đoàn thể, các tổ chức xã hội, các cá nhân nhà hảo tâm, đặc biệt ghi nhận sự nỗ lực to lớn, tinh thần vượt khó của các thế hệ thầy, cô giáo và các em học sinh.
Ngôi trường hình thành từ những năm đầu của thập niên 90.
Trong quá trình hình thành, xây dựng và phát triển của nhà trường, ở bất kỳ điều kiện hoàn cảnh nào, mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh của nhà trường đều thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt, học tốt”; đồng thời phát huy tinh thần hiếu học, đức tính cần cù, chịu khó và khát vọng vươn lên của vùng đất Hải Lăng giàu truyền thống cách mạng và hiếu học.
Với ý chí, nghị lực, phẩm chất và bản lĩnh đáng quý ấy, các thế hệ thầy và trò của nhà trường đã không ngừng nỗ lực phấn đấu, phát huy hết khả năng, sức lực và trí tuệ của mình để thi đua dạy tốt, học tốt, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng giáo dục, từng bước khẳng định vị thế, thương hiệu của nhà trường trong mạng lưới giáo dục của tỉnh Quảng Trị.
Xu thế phát triển của giáo dục hiện đại đặt ra yêu cầu phải chuyển từ dạy học chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; trường học là nơi giúp học sinh sống hạnh phúc để lớn lên và thành người.
TS. Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Trị cho biết: “Để phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế đưa nhà trường ngày càng phát triển lớn mạnh, trong thời gian tới, Trường THPT Bùi Dục Tài cần tiếp tục phấn đấu vươn lên để gặt hái những thành tựu quan trọng hơn nữa. Tiếp tục rà soát xây dựng Chiến lược phát triển nhà trường trong tầm nhìn trung hạn và dài hạn, trong đó cần phân tích tác động của bối cảnh để vận dụng phù hợp vào điều kiện thực tế; xem xét các giá trị cơ bản xây dựng sứ mệnh, tầm nhìn và hệ giá trị cốt lõi của nhà trường, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh được tiếp cận với giáo dục THPT chất lượng cao, giúp các em chuyển lên đại học hoặc vào nghề một cách thành công.
Đổi mới phương thức quản lý nhà trường chuyển mạnh sang quản trị trường học; thực hiện phân cấp, phân quyền, tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho từng bộ phận, từng cá nhân. Có giải pháp đồng bộ trong công tác tuyển sinh và duy trì quy mô phát triển nhà trường.
Xây dựng môi trường học tập đảm bảo nền nếp, kỷ cương, chất lượng giáo dục cao để mỗi học sinh đều có cơ hội phát triển tài năng và tư duy sáng tạo; coi trọng tính năng động, trung thực, tinh thần trách nhiệm và khả năng giải quyết vấn đề. Nâng cao ý thức tự quản cho học sinh, giúp các em biết chia sẻ yêu thương với những hoàn cảnh khó khăn; đảm bảo cho học sinh có môi trường học tập, vui chơi an toàn, thân thiện, phát triển toàn diện theo đúng mục tiêu giáo dục đề ra.
Xây dựng đội ngũ giáo viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất và lương tâm nghề nghiệp trong sáng, nắm vững nội dung chương trình giáo dục kết hợp với mục tiêu đào tạo, nắm vững đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh để có phương pháp giáo dục phù hợp, có lối sống và cách ứng xử chuẩn mực, thực sự là tấm gương cho học sinh noi theo. Cải thiện môi trường làm việc, áp dụng các chính sách mang lại cơ hội phát triển và cống hiến cho đội ngũ.
Tập trung thực hiện có hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đẩy mạnh đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, tạo ra bước đột phá về chất lượng. Tiếp tục thực hiện các giải pháp một cách đồng bộ, phù hợp với thực tiễn nhà trường nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chất lượng giáo dục mũi nhọn nhằm nâng cao vị thế, thương hiệu nhà trường.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số nâng cao chất lượng, hiệu quả trong quản lý và dạy học. Xây dựng cơ sở vật chất, tăng cường trang thiết bị dạy học theo hướng đa dạng hóa và hiện đại hóa. Tăng cường mối quan hệ giữa nhà trường – gia đình – xã hội, tăng cường giao lưu, hợp tác quốc tế. Phối hợp với các ban ngành tại địa phương, huy động sự hỗ trợ của các lực lượng bên trong và bên ngoài nhà trường để thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chính trị của nhà trường. Phấn đấu sớm đưa nhà trường trở thành trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2021 – 2025, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của Ngành và chương trình xây dựng nông thôn mới của địa phương“. 
Học sinh của Trường thi Tài năng viết thư pháp.
Ông Vương Viết Thắng, Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hướng Hóa (học sinh khóa 1996- 1999 của trường) cho biết: “Ngày 4/9/2023, Trường Bùi Dục Tài tổ chức kỷ niệm 30 năm ngày thành lập, cho dù bận công việc như thế nào đi chăng nữa tôi cũng sắp xếp để về dự. Về để thăm lại bạn cũ, trường xưa và về để tri ân các thầy, các cô đã dạy dỗ tôi nên người, để tôi có được ngày hôm nay”.
Trải qua 30 năm xây dựng và trưởng thành, các thế hệ nhà giáo và học sinh của nhà trường đã nối tiếp nhau viết nên hành trình ý nghĩa của tri thức và khát vọng. Trên chặng đường vẻ vang đó, chính những “Người ươm mầm” từ những ngày gian khó cho đến hôm nay đã nuôi lớn “Bao hạt giống tri thức và tâm hồn”. Từ vườn ươm này, hàng vạn “cây đời xanh tươi” đã nảy lộc đâm chồi, đã đơm hoa kết trái trên mọi miền đất nước, tạo nên những giá trị truyền thống hằng tồn với thời gian của nhà trường.
Để xây dựng trường có tầm vóc lớn hơn trong những năm tiếp theo, việc giáo dục truyền thống quê hương, truyền thống hiếu học cho học sinh không thể tách rời với việc giáo dục tấm gương hiếu học, vươn lên của danh nhân văn hóa, tiến sĩ Bùi Dục Tài, người con ưu tú của quê hương Hải Lăng, Quảng Trị anh hùng.
Đặc biệt, học sinh sau khi ra trường phần lớn đều hướng về ngôi trường này, giúp đỡ các học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đồng thời trao học bổng để động viên các thế hệ học sinh tiếp theo chăm ngoan học giỏi noi gương các thế hệ anh chị đi trước.
Ngày 5/9/1993, tiếng trống khai trường năm học 1993- 1994, năm học đầu tiên của trường PTTH Nam Hải Lăng rộn rã vang lên trong niềm vui hân hoan của các thầy, các cô và các em học sinh. Kể từ tiếng trống khai trường năm học đầu tiên ấy đến nay trường THPT Bùi Dục Tài đã trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, hơn 10.000 ngày qua là một hành trình đầy khát vọng và tin yêu đáng ghi nhớ, là chuyển mình vươn lên mạnh mẽ để khẳng định vị thế trong hệ thống giáo dục của tỉnh Quảng Trị.
Cái Văn Long
