Điểm lại thông tin kinh tế tuần từ 20-24/5

Điểm lại thông tin kinh tế

Tổng quan

Mỹ cân nhắc nâng cấp đánh giá kinh tế Việt Nam lên nền kinh tế thị trường.

Theo Reuters, vào ngày 8/5/2024, Bộ Thương mại Mỹ đã tổ chức phiên điều trần trực tuyến về quyết định nâng mức đánh giá nền kinh tế Việt Nam thành một nền kinh tế thị trường. Dự kiến, quá trình quyết định sẽ được hoàn thành vào tháng 7 tới.

Hiện nay, Việt Nam được Mỹ đánh giá là nền kinh tế “phi thị trường” cùng với Trung Quốc, Nga và 11 quốc gia khác, qua đó phải chịu thuế chống bán phá giá cao hơn. Đến nay, 72 nước trên thế giới đã công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, bao gồm các nền kinh tế lớn như Anh, Canada, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc. Việt Nam cũng đã tham gia 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương với hơn 60 đối tác thương mại trên thế giới.

Bộ Thương mại Mỹ có một bộ tiêu chí khá khắt khe để quyết định tình trạng nền kinh tế thị trường của một nước. Các tiêu chí bao gồm: khả năng chuyển đổi tiền tệ; mức lương theo kết quả đàm phán giữa người lao động và chủ lao động; chính sách liên doanh hoặc hình thức đầu tư nước ngoài khác. Ngoài ra, cơ quan này cũng xem xét về mức độ kiểm soát và sở hữu của chính phủ về các các phương tiện sản xuất, sự phân bổ nguồn lực, cũng như các quyết định về giá cả và sản lượng.

Về phía Việt Nam, theo thông tin từ Bộ Công Thương, phía Việt Nam đã chủ động chuẩn bị thông tin, minh chứng để cung cấp cho phía Mỹ và cho thấy mức độ mở cửa của nền kinh tế, chính sách thương mại, chính sách tiền tệ, đầu tư nước ngoài và những tiến bộ trong hội nhập của Việt Nam, cho thấy Việt Nam đã đáp ứng các tiêu chí về kinh tế thị trường mà phía Mỹ quy định.

Chuyên gia Bộ Công Thương nhận định, việc Mỹ xem xét hồ sơ công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam là một bước tiến mới sau khi hai nước nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

Sở dĩ tiến trình này khá chậm trễ và có phần thận trọng là bởi nền kinh tế Việt Nam chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa, tập trung quan liêu sang nền kinh tế thị trường và hiện nền kinh tế vẫn có sự định hướng, can thiệp, hỗ trợ của Nhà nước.

Việc nâng cấp này sẽ làm thay đổi lớn vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, tạo bước tiến vượt bậc so với khi bị coi là nền kinh tế phi thị trường đã và đang gây ra nhiều trở ngại và rào cản trong các mối quan hệ hợp tác thương mại cũng như thu hút đầu tư với các nước.

Khi được Mỹ công nhận quy chế kinh tế thị trường, Việt Nam sẽ gặp nhiều thuận lợi hơn trong việc giải quyết tranh chấp thương mại, những nước chưa có quy chế thị trường thường dễ bị áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm xuất khẩu. Việc này sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa của nước ta đối với hàng hóa xuất khẩu của các quốc gia khác khi mức thuế phòng vệ thương mại phản ánh đúng thực tiễn sản xuất tại Việt Nam, nhất là trong bối cảnh xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ tăng trưởng mạnh.

Bên cạnh đó, việc nâng cấp này sẽ giúp giải quyết thuận lợi hơn các vụ việc điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp mà Mỹ áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam (hiện Mỹ đã điều tra 62 vụ việc phòng vệ thương mại, là nước điều tra số vụ việc phòng vệ thương mại nhiều nhất).

Thêm nữa, việc Mỹ công nhận có nền kinh tế thị trường sẽ là điều đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam trong quá trình tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao năng suất lao động và thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Các chuyên gia cũng lưu ý, khi được công nhận có nền kinh tế thị trường, Việt Nam vẫn phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước, cải cách pháp luật, đảm bảo cho Nhà nước không ngừng vững mạnh, có hiệu lực để giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, thực hành dân chủ, giữ vững độc lập, tự chủ và hội nhập vững chắc vào đời sống quốc tế.

Bên cạnh đó, để Việt nam thực sự có một nền kinh tế thị trường và duy trì được mức tăng trưởng cao trong giai đoạn phát triển tiếp theo, đòi hỏi Chính phủ phải tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi các ngành thâm dụng lao động, có giá trị gia tăng thấp sang các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao và công nghệ cao.

Tóm lược thị trường trong nước từ 20-24/5

Thị trường ngoại tệ trong tuần từ 20-24/5, tỷ giá trung tâm được NHNN điều chỉnh tăng qua tất cả các phiên. Chốt ngày 24/5, tỷ giá trung tâm được niêm yết ở mức 24.264 VND/USD, tăng 25 đồng so với phiên cuối tuần trước đó.

Sở giao dịch NHNN tiếp tục niêm yết giá mua – bán ở mức 23.400 VND/USD và 25.450 VND/USD ở tất cả các phiên.

Tỷ giá liên ngân hàng trong tuần từ 20-24/5 tăng bám sát tỷ giá trần của NHNN. Kết thúc phiên 24/5, tỷ giá liên ngân hàng đóng cửa tại 25.477 VND/USD, đúng bằng tỷ giá trần, tăng 27 đồng so với phiên cuối tuần trước đó.

Tỷ giá trên thị trường tự do cũng chỉ biến động nhẹ trong tuần qua. Chốt phiên 24/5, tỷ giá tự do giảm 20 đồng ở chiều mua vào và 50 đồng ở chiều bán ra so với phiên cuối tuần trước đó, giao dịch tại 25.730 VND/USD và 25.770 VND/USD.

Thị trường tiền tệ liên ngân hàng trong tuần từ 20-24/5, lãi suất VND liên ngân hàng tăng mạnh ở tất cả các kỳ hạn qua hầu hết các phiên. Chốt ngày 24/5, lãi suất VND liên ngân hàng giao dịch quanh mức: qua đêm 5,15% (+1,20 điểm phần trăm); 1 tuần 5,28% (+1,06 điểm phần trăm); 2 tuần 5,35% (+0,95 điểm phần trăm); 1 tháng 5,45% (+0,80 điểm phần trăm).

Lãi suất USD liên ngân hàng ít biến động trong tuần qua. Phiên 24/5, lãi suất USD liên ngân hàng đóng cửa ở mức: qua đêm 5,30% (+0,03 điểm phần trăm); 1 tuần 5,33% (không thay đổi); 2 tuần 5,40% (không thay đổi) và 1 tháng 5,43% (không thay đổi).

Thị trường mở tuần qua từ 20-24/5, ở kênh cầm cố, NHNN chào thầu ở 2 kỳ hạn 7 ngày và 14 ngày với khối lượng là 105.000 tỷ đồng, lãi suất đi ngang ở mức 4,25% ở các phiên đầu tuần, sau đó tăng lên mức 4,5% vào các phiên cuối tuần. Có 97.971,3 tỷ đồng trúng thầu và 7.506,03 tỷ đồng đáo hạn trong tuần qua.

NHNN chào thầu tín phiếu NHNN kỳ hạn 28 ngày, đấu thầu lãi suất ở tất cả các phiên. Hết tuần, có tổng cộng 2.700 tỷ đồng trúng thầu, lãi suất tăng dần qua các phiên từ 3,85% ở phiên đầu tuần lên mức ở 4,2%/năm ở phiên cuối tuần, có 11.400 tỷ đồng đáo hạn trong tuần qua.

Như vậy, NHNN bơm ròng 99.165,27 tỷ đồng ra thị trường trong tuần qua bằng kênh thị trường mở, khối lượng tín phiếu NHNN lưu hành giảm xuống mức 52.790 tỷ đồng, khối lượng lưu hành trên kênh cầm cố ở mức 97.971,3 tỷ đồng.

Thị trường trái phiếu, ngày 22/5, Kho bạc Nhà nước huy động thành công 5.191 tỷ đồng/9.500 tỷ đồng trái phiếu chính phủ gọi thầu (tỷ lệ trúng thầu 55%). Trong đó, kỳ hạn 5 năm huy động được 2.000 tỷ đồng/3.000 tỷ đồng gọi thầu, kỳ hạn 10 năm huy động được 2.200 tỷ đồng/3.000 tỷ đồng, kỳ hạn 15 năm huy động được 200 tỷ đồng/2.000 tỷ đồng và kỳ hạn 30 năm huy động được 791 tỷ đồng/1.000 tỷ đồng gọi thầu. Kỳ hạn 20 năm gọi thầu 500 tỷ đồng, tuy nhiên không có khối lượng trúng thầu. Lãi suất trúng thầu kỳ hạn 5 năm là 1,75% (+0,03 điểm phần trăm so với phiên đấu thầu trước), 10 năm là 2,66% (+0,05 điểm phần trăm), 15 năm là 2,83% (+0,05 điểm phần trăm), 30 năm là 3,06% (+0,03 điểm phần trăm).

Trong tuần này, ngày 29/5, Kho bạc Nhà nước dự kiến chào thầu 9.000 tỷ đồng trái phiếu chính phủ, trong đó kỳ hạn 5 năm chào thầu 2.500 tỷ đồng, 7 năm chào thầu 500 tỷ đồng, 10 năm 3.000 tỷ đồng/kỳ hạn, 15 năm 2.000 tỷ đồng và kỳ hạn 30 năm 1.000 tỷ đồng.

Giá trị giao dịch Outright và Repos trên thị trường thứ cấp tuần qua đạt trung bình 11.702 tỷ đồng/phiên, tăng so với mức 10.419 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó. Lợi suất trái phiếu chính phủ trong tuần qua tăng ở tất cả các kỳ hạn. Chốt phiên 24/05, lợi suất trái phiếu chính phủ giao dịch quanh 1 năm 1,87% (+0,05 điểm phần trăm); 2 năm 1,88% (+0,05 điểm phần trăm); 3 năm 1,90% (+0,05 điểm phần trăm); 5 năm 2,05% (+0,04 điểm phần trăm); 7 năm 2,35% (+0,08 điểm phần trăm); 10 năm 2,92% (+0,18 điểm phần trăm); 15 năm 3,06% (+0,10 điểm phần trăm); 30 năm 3,19% (+0,07 điểm phần trăm).

Thị trường chứng khoán trong tuần từ 20-24/5, các chỉ số trên thị trường chứng khoán không xác định rõ xu hướng, tăng giảm đan xen. Chốt phiên 24/5, VN-Index đứng ở mức 1.261,93 điểm, giảm 11,18 điểm (-0,88%) so với cuối tuần trước đó; HNX-Index nhích nhẹ 0,18 điểm (+0,07%) lên mức 241,72 điểm; UPCoM-Index tăng 1,33 điểm (+1,43%) đạt 94,40 điểm.

Thanh khoản thị trường ở mức cao, trung bình đạt gần 30.100 tỷ đồng/phiên, so với mức 22.000 tỷ đồng/phiên của tuần trước đó, riêng phiên cuối tuần đạt trên 40.000 tỷ đồng. Khối ngoại tiếp tục bán ròng mạnh hơn 3.300 tỷ đồng trên cả 3 sàn.

Tin quốc tế

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) công bố biên bản cuộc họp cuối tháng Tư, đầu tháng năm, bên cạnh đó quốc gia này cũng ghi nhận một số thông tin kinh tế đáng chú ý.

Trong biên bản họp được công bố ngày 23/5, Fed nhận định nền kinh tế Mỹ vẫn mở rộng vững chắc trong quý I, việc làm tăng và tỷ lệ thất nghiệp còn ở mức thấp, lạm phát đã hạ nhiệt trong một năm qua, tuy nhiên những tháng hiện tại không cho thấy nhiều tiến triển đối với mục tiêu hướng về mức 2,0%. Áp lực lạm phát có dấu hiệu tăng trở lại đối với một số yếu tố, ở cả giá hàng hóa và giá dịch vụ.

Các thành viên Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC, thuộc Fed) đồng thuận duy trì lãi suất chính sách ở mức 5,25% – 5,50% nhằm đạt được toàn dụng nhân công và lạm phát ở mức mục tiêu 2,0% trong tương lai.

FOMC cũng giữ quan điểm sẽ đánh giá các dữ liệu một cách cẩn trọng trước khi đưa ra bất kỳ sự điều chỉnh nào đối với lãi suất chính sách, và không kỳ vọng cắt giảm trở lại cho tới khi có được niềm tin lớn hơn rằng lạm phát đang tiến về mục tiêu một cách bền vững.

Bên cạnh đó, bắt đầu từ tháng Sáu năm nay, FOMC sẽ giảm tốc đối với quá trình thu hẹp bảng cân đối kế toán từ 65 tỷ USD/tháng xuống còn 25 tỷ USD/tháng.

Liên quan đến kinh tế Mỹ, S&P Global khảo sát cho biết chỉ số PMI lĩnh vực sản xuất và lĩnh vực dịch vụ tại Mỹ lần lượt ở mức 50,9 và 54,8 điểm trong tháng Năm, cùng tăng lên so với mức 50,0 và 51,3 điểm của tháng Tư, đồng thời cao hơn mức 50,0 và 51,2 điểm theo dự báo.

Tại thị trường lao động, số đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu tại Mỹ tuần kết thúc ngày 18/5 ở mức 215 nghìn đơn, thấp hơn mức 223 nghìn đơn của tuần trước đó và thấp hơn mức 220 nghìn theo dự báo.

Cuối cùng, chỉ số niềm tin tiêu dùng Mỹ do Đại học Michigan khảo sát được ở mức 69,1 điểm trong tháng Năm, tăng lên từ 67,4 điểm của tháng Tư đồng thời vượt qua mức 67,8 điểm theo kỳ vọng.

Nước Anh đón nhiều chỉ báo kinh tế quan trọng, nổi bật là lạm phát về gần mục tiêu của Ngân hàng trung ương Anh (BoE). Cụ thể, Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (ONS) cho biết chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn phần và CPI lõi tại nước này lần lượt tăng 2,3% và 3,9% so với cùng kỳ trong tháng Tư, cùng giảm tốc so với mức 3,2% và 4,2% của tháng trước đó. Dù chưa về mức 2,1% và 3,6% như dự báo của các chuyên gia, song CPI toàn phần đã ở mức thấp nhất kể từ tháng 8/2021 và CPI lõi là thấp nhất kể từ tháng 11/2021.

Bên cạnh đó, CPI toàn phần cũng đã tạm thời về rất sát với mức mục tiêu 2,0% mà BoE theo đuổi.

Về lĩnh vực bán lẻ, doanh số tại thị trường Anh giảm 2,3% so với tháng trước trong tháng Tư, nối tiếp đà giảm 0,2% ở tháng trước đó và sâu hơn mức giảm 0,5% theo dự báo. So với cùng kỳ năm 2023, doanh số bán lẻ tháng vừa qua giảm khoảng 2,7%.

Tiếp theo, PMI lĩnh vực sản xuất tại nước Anh ở mức 51,3 điểm trong tháng Năm, tăng lên từ mức 49,1 điểm của tháng trước đó, đồng thời vượt qua mức 49,5 điểm theo dự báo. Đây là lần đầu tiên lĩnh vực sản xuất tại nước này ghi nhận trạng thái mở rộng trở lại (PMI > 50 điểm) kể từ sau tháng 7/2022. Mặc dù vậy, PMI lĩnh vực dịch vụ trong tháng Năm ở mức 52,9 điểm, giảm xuống từ 55,0 điểm của tháng Tư, đồng thời thấp hơn mức 54,7 điểm theo kỳ vọng.