Đến di tích, nhớ tiền nhân

(QBĐT) - Nép mình bên sườn Nam ngọn đồi Đức Ninh, nằm về phía Tây TP. Đồng Hới, di. tích Trận địa pháo lão dân quân Đức Ninh là nơi ghi dấu chiến công lẫy lừng của Trung đội lão dân quân Đức Ninh 58 năm về trước. Chiến tranh đã lùi xa, những lão dân quân ngày ấy giờ đã là người thiên cổ. Trải qua bao thăng trầm, biến động, các thế hệ con cháu, người dân Đức Ninh vẫn cùng nhau gìn giữ, bảo vệ di tích, như một sự tri ân sâu sắc đối với Trung đội lão dân quân quả cảm, anh dũng một thời.

 

Theo giới thiệu, chỉ dẫn của cán bộ xã Đức Ninh, chúng tôi tìm về ngôi nhà nhỏ tại thôn Đức Sơn, xã Đức Ninh của ông Phan Thanh Xuân (SN 1968), cháu ngoại của cụ Trần Oọng, 1 trong 11 lão dân quân trung dũng ngày ấy. Biết chúng tôi muốn tìm hiểu về chiến công lẫy lừng một thời của Trung đội lão dân quân cùng những kỷ vật để lại, đôi mắt ông Xuân lấp lánh tự hào.

 

Ông bảo, các kỷ vật của cụ Trần Oọng, số được hiến tặng cho bảo tàng, số thì bị mất do bão lũ nên chẳng còn lại gì, chỉ còn một vài bức ảnh cũ đã được ông phục chế. Tay mân mê bức ảnh cụ Trần Oọng chụp tại Eo Đa, ông Xuân xúc động: “Đây là bức ảnh quý giá đối với gia đình tôi. Bức ảnh được đăng trên trang tin của một hãng thông tấn nổi tiếng thế giới hồi ấy. Ảnh gốc là đen trắng, tôi đã phục chế cho rõ nét hơn và đóng khung treo lên tường. Ngoài ra, tôi còn có bức ảnh 3 lão dân quân Đức Ninh gồm cụ Bảy, cụ Bìu, cụ Chống...”.

 

Là thế hệ “sinh sau, đẻ muộn”, không được chứng kiến những chiến công lẫy lừng của thế hệ ông cha đi trước, nhưng ông Xuân và bao người con của mảnh đất Đức Ninh trung dũng, anh hùng vẫn luôn tự hào về truyền thống cách mạng của quê hương, về những lão dân quân chân chất, mộc mạc nhưng tràn đầy khí phách ngày ấy.

Bia di tích Trận địa pháo lão dân quân Đức Ninh được nâng cấp, tu bổ, là nơi giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Ngược dòng thời gian, trở về những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc. Cũng như Đồng Hới, Đức Ninh khi ấy bị địch dội bom liên tục cả ngày lẫn đêm, mọi hoạt động của nhân dân đều chuyển sang thời chiến. Trước tình hình mới, địa phương đã thành lập các đơn vị dân quân tự vệ sẵn sàng đánh trả địch, bảo vệ xóm làng. Được sự quan tâm của cấp trên lại hăng hái tập luyện, lực lượng dân quân Đức Ninh đã sớm lập được chiến công lớn, trong đó phải kể đến chiến công của Trung đội lão dân quân. Đơn vị được thành lập ngày 1/12/1967, biên chế gồm 11 cụ, tuổi đời từ 55-70, trang bị vũ khí gồm 3 súng phòng không 12 ly 7, súng trường CKC.

 

Nhận thấy đồi Đức Ninh có nhiều ưu thế về quân sự, các cụ bố trí tại đồi hai trận địa pháo. Một trận địa ở đông bắc đồi, một trận địa ở phía đông nam. Mỗi trận địa chỉ có một lô cốt cũ để làm hầm trú ẩn và làm kho chứa đạn. Đêm 16, rạng ngày 17/12/1967, lợi dụng đêm khuya, trời rét, một tốp máy bay địch từ hướng đông bay vào trận địa. Khi máy bay địch vào gần đến cầu Bình Phúc, cách trận địa phía nam chừng 400 mét, các lão dân quân phát hiện và nhanh chóng vào tư thế sẵn sàng chiến đấu. Lúc địch bay vào đúng tầm súng 12 ly 7, trong trận đầu ra quân, các lão quân đã quật nhào máy bay Mỹ. Bị trúng đạn, chiếc F4H bốc cháy sáng rực cả trời đêm Đồng Hới rồi đâm nhào xuống biển.

 

Như vậy, chỉ 15 ngày sau khi thành lập, trong trận đầu ra quân đối mặt với kẻ thù, Trung đội lão dân quân Đức Ninh lập công xuất sắc, bắn rơi máy bay Mỹ. Thành tích xuất sắc ấy đã góp phần vào chiến công chung của quân và dân miền Bắc trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Để động viên và cổ vũ chiến công của trung đội, ngay ngày hôm sau 18/12, Ủy ban Hành chính tỉnh Quảng Bình quyết định tặng bằng khen cho trung đội; Mặt trận Tổ quốc tỉnh viết thư khen ngợi; Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công và Huân chương Quân công.

 

Nhận được tin, Bác Hồ rất phấn khởi gửi tặng mỗi lão dân quân Đức Ninh một huy hiệu của Người và một chiếc áo trấn thủ. Trong những năm sau đó, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Chính phủ đã nhiều lần đến thăm đơn vị. Các đoàn khách quốc tế, đoàn nhà báo trong và ngoài nước cũng nhiều lần đến đưa tin về thành tích mà các lão dân quân Đức Ninh lập được. Một số cụ còn được Chính phủ mời ra Hà Nội để trực tiếp báo cáo thành tích với Trung ương…

3 trong số 11 lão dân quân Đức Ninh ngày ấy.

Ngày 4/8/1995, Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thông tin Trần Hoàn ký quyết định công nhận Trận địa pháo lão dân quân Đức Ninh là Di tích lịch sử-văn hóa cấp quốc gia. Sự kiện này trở thành niềm tự hào với chính quyền và người dân địa phương.

58 năm trôi qua, 11 lão dân quân ngày ấy giờ đã là người thiên cổ nhưng chiến công hiển hách ngày ấy của các cụ vẫn mãi là bài ca bất tử về sự quả cảm, tinh thần chiến đấu kiên cường vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Trận địa pháo lão dân quân Đức Ninh là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Trận địa phía Nam là khu đất khá bằng phẳng, nằm trong khuôn viên của trụ sở UBND xã Đức Ninh, lô cốt chứa đạn nằm ngoài, sát hàng rào khuôn viên UBND xã. Trận địa phía Bắc nằm ở gốc đông bắc đồi. Đây là vị trí cao nhất của đồi Đức Ninh, ba phía giáp nhà dân. Hiện nay, di tích còn lại hai lô cốt chứa đạn nằm rải rác cạnh nhà dân và bia tưởng niệm tại khuôn viên UBND xã. Vị trí năm xưa các cụ đặt pháo nay vẫn là đất trống.

 

“Để gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị của di tích, chính quyền xã tích cực tuyên truyền, động viên người dân chung tay bảo vệ, tôn tạo di tích. Chúng tôi duy trì việc chăm sóc các công trình liên quan và hàng năm tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ về di tích. Ngoài ra, người dân Đức Ninh còn tích cực quảng bá, giới thiệu về di tích, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị lịch sử của di tích, qua đó thúc đẩy phát triển du lịch bền vững. Trận địa pháo lão dân quân Đức Ninh không chỉ là một địa điểm lịch sử quan trọng mà còn là niềm tự hào của nhân dân Đức Ninh nói riêng, Quảng Bình nói chung, thể hiện tinh thần chiến đấu quả cảm của những người dân bình dị nhưng đầy lòng yêu nước. Ghi khắc công lao và noi gương bậc tiền nhân, các thế hệ con cháu, người dân Đức Ninh ngày nay hăng hái thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế, ra sức xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc”, Phó Chủ tịch UBND xã Đức Ninh Đặng Trường Giang cho biết.

Tâm An

Nguồn: https://www.baoquangbinh.vn/van-hoa/202503/den-di-tich-nho-tien-nhan-2225168/