Theo đó, HoREA đề nghị không đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất chưa giải phóng mặt bằng mà chỉ đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất đã giải phóng mặt bằng để tránh xảy ra xung đột lợi ích giữa cơ quan nhà nước với người có đất bị thu hồi sau khi đã lựa chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu dự án có sử dụng đất.
Bởi tại điểm c khoản 5 và khoản 6 điều 126 dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) quy định trách nhiệm UBND cấp tỉnh tổ chức lập và thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất theo quy định của luật này. Trong thời hạn 36 tháng kể từ ngày ban hành quyết định công nhận kết quả trúng đấu thầu, UBND cấp có thẩm quyền phải thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất đối với nhà đầu tư trúng đấu thầu. Nhà đầu tư trúng đấu thầu có trách nhiệm ứng vốn để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Quá thời hạn 3 tháng kể từ ngày nhận được yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà nhà đầu tư không ứng đủ vốn để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định hủy kết quả trúng đấu thầu.
Đề nghị không đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất chưa giải phóng mặt bằng, mà chỉ đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất đã giải phóng mặt bằng
Theo HoREA, việc quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh thực hiện đấu thầu trước và đã lựa chọn được nhà đầu tư, rồi sau đó mới ban hành quyết định thu hồi đất tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất sạch cho nhà đầu tư trúng thầu thì có một số bất cập và có thể phát sinh xung đột lợi ích giữa cơ quan nhà nước với người có đất bị thu hồi.
Do đó cần bỏ quy định về trách nhiệm của UBND cấp có thẩm quyền phải thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất đối với nhà đầu tư trúng đấu thầu để không “biến” UBND cấp tỉnh trở thành “người làm thuê” cho nhà đầu tư trúng thầu dự án có sử dụng đất.
Điều này cũng khiến người dân có đất bị thu hồi dễ “ngộ nhận” là Nhà nước thu hồi đất của mình để giao cho nhà đầu tư tư nhân và dùng tiền ứng trước của nhà đầu tư tư nhân để thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư mà người dân không cần biết là Nhà nước đã lựa chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu công khai, minh bạch.
Quy định Nhà nước thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư sau khi đã thực hiện đấu thầu dự án có sử dụng đất và đã lựa chọn được nhà đầu tư hoàn toàn khác với trường hợp Nhà nước chủ động thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trước khi thực hiện đấu thầu dự án. Nếu có đất sạch sau đó mới thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất, nhà nước sẽ thu được tối đa chênh lệch địa tô cho ngân sách nhà nước để phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng. Khi đó chắc chắn sẽ không phát sinh xung đột lợi ích giữa cơ quan nhà nước với người có đất bị thu hồi và sẽ đạt được sự đồng thuận của người có đất bị thu hồi và toàn xã hội.
Nội dung điểm c khoản 3 và khoản 6 điều 126 dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) chỉ có lợi cho nhà đầu tư, nhưng không có lợi cho cơ quan nhà nước. Bởi lẽ, với các quy định này sẽ “đẩy” công việc khó khăn nhất, phức tạp nhất là công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư cho Nhà nước thực hiện sau khi đã thực hiện đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư như các phân tích tiếp theo dưới đây.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA nhấn mạnh, chỉ đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất đã giải phóng mặt bằng thì mới bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với khoản 2 điều 126 Dự thảo luật Đất đai (sửa đổi). Do vậy, đề nghị bỏ quy định đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất chưa giải phóng mặt bằng và chỉ quy định đấu thầu dự án có sử dụng đất đối với đất đã giải phóng mặt bằng.
Trên thực tế hiện nay, vẫn có các nhà đầu tư dự án nhà ở thương mại tự thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng thông qua nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của các chủ đất nhưng thường gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại dễ dẫn đến tình trạng đất “da beo”, không thể triển khai thực hiện dự án, bị chôn vốn. Nên đa số nhà đầu tư dự án nhà ở thương mại đều mong muốn tham gia đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất để có ngay quỹ đất sạch để thực hiện dự án.
