Để làm được Đề án 1 triệu ha lúa, phải thổi hồn vào cây lúa

Chiều 15/10, tại TP.Cần Thơ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị bàn giải pháp thúc đẩy triển khai Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án 1 triệu ha lúa).

Tại đây, ông Lê Minh Hoan – Bộ trưởng Bộ NNPTNT cho biết, thời gian qua, sau khi Đề án 1 triệu ha lúa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Bộ NNPTNT đã làm việc liên tục, trải qua nhiều khó khăn (hạ tầng giao thông, thủy lợi, đê bao, sở thích người nông dân, năng lực hợp tác xã…) và đạt được kết quả bước đầu sau thời gian triển khai thí điểm các mô hình.

Theo ông Hoan, mục tiêu cuối cùng của đề án là giúp người dân giảm chi phí đầu vào, tăng thu nhập khi thu hoạch và giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, để đạt được kết quả này phải rất lâu dài.

Ngoài sự hỗ trợ của các bộ ngành Trung ương, tác động từ các chính sách, theo ông Hoan, rất cần sự chủ động hơn nữa của các địa phương vùng ĐBSCL. Ông Hoan cũng cho biết, Đề án 1 triệu ha lúa đang triển khai là khởi đầu để sau này thực hiện các đề án giảm phát thải ở các lĩnh vực khác của ngành nông nghiệp.

Phát biểu kết luận tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo lập Quỹ hỗ trợ 1 triệu ha lúa. Trong đó, bao gồm vốn nhà nước, vốn bán tín chỉ carbon, vốn hỗ trợ của các đối tác, vốn xã hội hóa…. Mục đích lập quỹ là để có nguồn vốn sử dụng nhanh, khỏi phải qua nhiều thủ tục.

“Tôi đề nghị đồng chí Hồ Đức Phớc (Phó Thủ tướng Chính phủ, kiêm Bộ trưởng Bộ Tài chính – PV) chỉ đạo Bộ Tài chính lập Quỹ hỗ trợ 1 triệu ha lúa, để có ngay ngân sách năm 2025” – Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo.

Thủ tướng Phạm Minh Chính còn chỉ đạo Bộ NNPTNT cũng như các bộ, ngành có liên quan và các địa phương phối hợp thực hiện đạt mục tiêu 1 triệu ha lúa sớm hơn kế hoạch đề ra.

Để làm được đều đó, đơn vị thực hiện phải “thổi hồn vào cây lúa” bằng công nghệ số, kinh tế tuần hoàn, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời, phải “yêu quý cây lúa như chính bản thân mình”, có như vậy mới tạo được cuộc cách mạng về cây lúa.

Về vốn thực hiện, Thủ tướng yêu cầu phải đa dạng hóa nguồn lực (Trung ương, địa phương, công ty, xã hội hóa, nhân dân…), đặc biệt là xóa bỏ cơ chế xin cho, bao cấp và thủ tục hành chính rườm rà.

Về quy hoạch, Bộ NNTNT, Bộ TNMT, Bộ KHĐT và các địa phương phải nghiên cứu sao cho vùng nguyên liệu mang tính lâu dài và ổn định.

Trong quá trình thực hiện, phải huy động cả hệ thống chính trị cùng tham gia, đưa khoa học công nghệ vào vùng nguyên liệu, để tạo ra hạt gạo đạt phân khúc chất lượng cao, tiến tới thương hiệu nổi tiếng thế giới.

Theo Bộ NNPTNT, ngày 27/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án 1 triệu ha lúa. Đề án chia làm 2 giai đoạn thực hiện. Trong đó, giai đoạn 1 (2024-2025) tập trung phát triển 200.000 ha. Giai đoạn 2 (2026-2030), mở rộng thêm 800.000 ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Thời gian qua, Bộ NNPTNT đã cùng các địa phương và Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) tổ chức triển khai 7 mô hình thí điểm trên địa bàn 5 tỉnh thành gồm: Cần Thơ, Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh, Sóc Trăng.

Hiện 4/7 mô hình thí điểm vụ Hè – Thu năm 2024 đã báo cáo kết quả đạt rất tích cực. Cụ thể, giảm chi phí 20-30% (giảm trên 50% lượng giống, giảm trên 30% lượng phân bón đạm, giảm 2-3 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, giảm khoảng 30-40% lượng nước tưới), tăng năng suất 10% (năng suất trong mô hình đạt 6,3-6,6 tấn/ha so với đối chứng đạt 5,7-6 tấn/ha), tăng thu nhập cho nông dân thêm 20-25% (lợi nhuận tăng thêm từ 4-7,6 triệu đồng/ha so với đối chứng), giảm trung bình 5-6 tấn CO2e tương đương trên 1 ha và tất cả sản lượng lúa thu hoạch đều được các doanh nghiệp đăng ký bao tiêu với giá mua cao hơn 200-300 đồng/kg thóc.

Kết quả đạt được các mô hình thí điểm đã tạo khích lệ lớn cho các hộ nông dân và hợp tác xã tin tưởng và tiếp tục tích cực tham gia đề án.