Để doanh nghiệp công nghệ Việt Nam tự tin “ra khơi bắt cá”

CẦN CÓ MỘT HỆ SINH THÁI DOANH NGHIỆP CÔNG NGHỆ SỐ

Phóng viên: Việt Nam đã có nhiều doanh nghiệp có vị trí ở một số thị trường lớn trên thế giới, nhưng không ít doanh nghiệp đã gặp thất bại. Theo ông, doanh nghiệp công nghệ thông tin của chúng ta đang phải đối mặt với những thách thức nào khi đưa sản phẩm công nghệ số ra thế giới?

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tuyên: Rất nhiều thách thức đặt ra với các doanh nghiệp Việt Nam. Theo tôi, đầu tiên là chưa nhiều người ngoài, nhiều tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài biết đến công nghệ số Việt. Công nghệ thông tin là ngành có doanh thu lớn, xuất khẩu nhiều, giá trị lợi nhuận cận biên cao, là một ngành kinh tế có khả năng sinh lời lớn của Việt Nam. Tuy vậy hỗ trợ của Nhà nước cho các doanh nghiệp công nghệ thông tin còn rất khiêm tốn.

Nếu so sánh với một ngành đang được nhà nước hỗ trợ nhiều trong những năm qua là sản xuất lương thực thì năm 2023, Việt Nam xuất khẩu hơn 8 triệu tấn lúa gạo với doanh thu 4,7 tỷ USD, lợi nhuận cận biên 30 triệu USD (khoảng 0,6% doanh thu). Cũng trong năm 2023, giá trị xuất khẩu phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin của Việt Nam ước đạt 9 tỷ USD, gấp hai lần xuất khẩu lúa gạo. Điều đáng nói là giá trị gia tăng của xuất khẩu phần mềm cao hơn rất nhiều lần so với xuất khẩu gạo, đạt xấp xỉ 80%.

Tuy vậy, mỗi năm nhà nước chỉ dành một khoản kinh phí rất nhỏ hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện việc xúc tiến thương mại (khoảng 2,5 tỷ đồng/năm) thông qua Chương trình xúc tiến thương mại của Bộ Công thương.

Mặc dù cố gắng rất nhiều, nhưng do kinh phí có hạn, gian hàng Make in Vietnam tại triển lãm ATxSG 2024 khá khiêm tốn so với gian hàng của các nước, nhất là các đối thủ công nghệ số của chúng ta như Singapore, Trung Quốc, Hàn Quốc…

Danh mục sản phẩm của chúng ta vẫn còn khiêm tốn. Ngoài mảng phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin là thế mạnh thì nhóm sản phẩm phần cứng Việt Nam hầu như chưa có hiển diện trên thị trường quốc tế ngoài các sản phẩm do doanh nghiệp FDI tại Việt Nam sản xuất.

Một vấn đề cần quan tâm nữa là nguồn nhân lực công nghệ thông tin. Đối với doanh nghiệp công nghệ, yếu tố then chốt là nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực từ hệ thống đào tạo đại học. Mặc dù Việt Nam có gần 170 trường đại học có đào tạo công nghệ thông tin nhưng chất lượng đào tạo không đồng đều, chỉ tầm 30% sinh viên tốt nghiệp đáp ứng yêu cầu thị trường. Nhân lực chúng ta còn yếu về ngoại ngữ, kỹ năng mềm đặc biệt là kỹ năng làm việc trong môi trường chuyên nghiệp.

Cuối cùng chúng ta còn chưa có một hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ số cùng đồng hành đi ra nước ngoài.

Phóng viên: Ông vừa đề cập tới việc cần phải có một hệ sinh thái doanh nghiệp Việt để đồng hành đi ra thế giới. Giải pháp này, theo ông cần được triển khai thế nào?

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tuyên: Xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp Việt để đánh Cá Voi ở nước ngoài rất quan trọng. Theo đó, để giành được các dự án công nghệ thông tin lớn (Dự án Cá voi), doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái mạnh bao gồm các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp đang hoạt động ở nước ngoài. Trong khi các doanh nghiệp công nghệ thông tin trong nước của Việt Nam có thế mạnh về công nghệ mới, sản phẩm mới nhưng năng lực về sale kém thì các doanh nghiệp đang hoạt động tại nước ngoài có đội sale mạnh hơn, có network mạnh hơn. Nếu hai bên kết hợp được điểm mạnh với nhau để khai thác thị trường tại chính nước đó và từ đó nâng cao năng lực thâm nhập thị trường toàn cầu.

Một điều quan trọng không kém là cần phải cần có sự hỗ trợ truyền thông nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin cho doanh nghiệp Việt về các thị trường nước ngoài tiềm năng, để doanh nghiệp dám ra khơi đánh cá.

Hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam tổ chức thêm nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối kinh doanh (business matching), tổ chức triển lãm, hội chợ hoặc tham gia các hoạt động triển lãm hội chợ quốc tế để tuyên truyền, quảng bá cho doanh nghiệp Việt, sản phẩm công nghệ số Việt.

Các cơ sở đào tạo công nghệ thông tin (đại học, dạy nghề) cần nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo công nghệ thông tin đáp ứng được yêu cầu của thị trường nước ngoài, chú trọng đến các công nghệ mới, ngoại ngữ Anh, Nhật, Trung và kỹ năng mềm.

Cùng với “Made in Vietnam”, các doanh nghiệp cần xây dựng sản phẩm, dịch vụ “Made by Vietnam” phục vụ cho thị trường toàn cầu. Để doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đi được ra thế giới, từ chiến lược “Go Global from Japan” của FPT Japan hay “Made by NTQ” của NTQ Japan có thể thấy rằng để các sản phẩm, dịch vụ, giải pháp công nghệ số Việt Nam dễ được khách hàng thế giới chấp nhận, chúng ta không nên chỉ giới hạn với những sản phẩm, dịch vụ giải pháp làm tại lãnh thổ Việt Nam (Made in Vietnam) mà cần khuyến khích mọi sản phẩm, dịch vụ, giải pháp do doanh nghiệp Việt Nam tạo ra, dù doanh nghiệp đó đặt tại Việt Nam hay một nước khác, miễn là do người Việt làm chủ.

Việt Nam cần có chiến lược tiếp thị doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam toàn cầu “Made by Vietnam” để thúc đẩy, tăng cường hỗ trợ, đồng hành doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam đi ra nước ngoài. Theo đó, bất kỳ sản phẩm, giải pháp, dịch vụ nào miễn là của doanh nghiệp do người Việt làm chủ, dù doanh nghiệp đó có hoạt động tại bất kỳ nước nào như Nhật Bản, Trung Quốc hay Mỹ đều được khuyến khích phát triển.

Phóng viên: Đi ra nước ngoài là nhiệm vụ khó khăn nhưng đầy vinh quang. Tổ công tác đưa sản phẩm công nghệ số Việt Nam ra thế giới sẽ tiếp tục tiếp sức doanh nghiệp công nghệ số Việt vươn ra thị trường nước ngoài như thế nào, thưa ông?

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tuyên: Xác định còn rất nhiều việc phải làm, Bộ Thông tin và Truyền thông tới đây sẽ triển khai rất nhiều giải pháp để tiếp sức doanh nghiệp công nghệ số Việt vươn ra thị trường nước ngoài.

Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với đơn vị liên quan của Bộ Ngoại giao, Bộ Công thương để thiết lập kênh, đầu mối hỗ trợ doanh nghiệp tại các thị trường nước ngoài (đặc biệt tập trung vào các nước như: Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc…).

Bên cạnh đó, chúng tôi tăng cường khảo sát nhu cầu, khả năng của doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường nước ngoài; Xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp Việt Nam đang làm cho thị trường nước ngoài để xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp hỗ trợ, tương hỗ lẫn nhau khi tham gia thị trường nước ngoài.

Phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Công thương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp đã thành công ở thị trường nước ngoài để nghiên cứu, thu thập thị thông tin về trường nước ngoài về công nghệ thông tin để làm cơ sở cho các doanh nghiệp Việt Nam tham khảo, xây dựng phương án kinh doanh.

Tiếp tục thành công của năm qua, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức đoàn ra hỗ trợ xúc tiến thương mại, đầu tư cho Doanh nghiệp: Tham gia các Hội trợ, triển lãm, hội thảo liên quan đến giới thiệu, quảng bá sản phẩm công nghệ thông tin – truyền thông.

Việc tổ chức truyền thông, quảng bá thương hiệu, năng lực của doanh nghiệp Việt Nam cũng đặc biệt quan trọng để nâng tầm hơn nữa thương hiệu doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam ra thế giới.

Xin cảm ơn Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tuyên!