Để Điện Biên trở thành điểm hẹn lịch sử – văn hóa

TS. Trịnh Lê Anh cho rằng, Điện Biên có nhiều thế mạnh phát triển du lịch chuyên đề. (Ảnh: NVCC)

Điện Biên là một địa danh lịch sử quan trọng của đất nước ta, nổi danh với Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, góp phần quyết định kết thúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Nơi đây, mỗi địa điểm, di tích cách mạng đều là những câu chuyện ý nghĩa, thể hiện ý chí và sức mạnh của người Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập.

Về cảnh quan, Điện Biên là miền biên viễn Tây Bắc của đất nước với vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng và là nơi sinh sống của nhiều dân tộc thiểu số. Mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa đặc sắc riêng biệt.

Như vậy, Điện Biên không chỉ được biết đến là mảnh đất có lịch sử hào hùng gắn với chiến thắng Điện Biên Phủ, với sự kiện nổi bật toàn cầu “giải phóng Điện Biên” ngày 7/5/1954 khi lá cờ quyết chiến, quyết thắng của quân đội ta tung bay trên nóc hầm Sở chỉ huy địch; Điện Biên ngày nay là một điểm du lịch lịch sử, với nhiều di tích và bảo tàng có vai trò quan trọng cho những trải nghiêm du lịch chuyên đề: du lịch thăm chiến trường xưa, du lịch lịch sử – văn hoá, du lịch gắn với những trải nghiệm đau thương trong quá khứ (dark tourism).

Nhiều thế mạnh phát triển “du lịch chuyên đề”

Điện Biên có thế mạnh phát triển loại hình du lịch chuyên đề. Điều này được khẳng định sau khi cân nhắc các điều kiện riêng có của địa phương và tham khảo một số trường hợp tương tự trên thế giới. Du lịch chuyên đề là một hình thức du lịch tập trung vào một đặc điểm cụ thể của điểm đến như lịch sử, văn hóa, ẩm thực, hoặc thiên nhiên. Điện Biên có thể phát triển các hình thức du lịch chuyên đề sau đây:

Thứ nhất là du lịch lịch sử. Theo quan điểm của tôi, đây là loại hình du lịch quan trọng nhất ở Điện Biên. Loại hình này tập trung vào các sự kiện lịch sử quan trọng trong lịch sử Việt Nam như Chiến dịch Điện Biên Phủ. Sự kiện này không chỉ có ý nghĩa quốc gia mà còn có tầm quan trọng to lớn đối với lịch sử thế giới trong bối cảnh chống thực dân và đấu tranh giành độc lập.

Một ví dụ để học hỏi là Normandy ở Pháp, nơi phát triển du lịch dựa trên sự kiện D-Day trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Các tour có hướng dẫn viên chuyên sâu về lịch sử, bảo tàng và khu vực chiến trường được bảo tồn và giới thiệu chi tiết.

Tương tự như cách Normandy thu hút du khách bởi các tour du lịch chiến trường, bảo tàng và di tích lịch sử liên quan đến D-Day và Chiến tranh Thế giới thứ hai, Điện Biên Phủ có thể tận dụng những di tích lịch sử của mình để phát triển các tour du lịch, trưng bày và giáo dục. Từ đó, nhấn mạnh tới tầm quan trọng của trận Điện Biên Phủ trong việc hình thành lịch sử hiện đại Việt Nam và ảnh hưởng của nó đến phong trào độc lập toàn cầu. Phát triển loại hình du lịch này không chỉ giúp khách du lịch hiểu sâu hơn về sự kiện lịch sử quan trọng này, mà còn góp phần bảo tồn trí nhớ lịch sử và giáo dục các thế hệ tương lai.

Thứ hai là du lịch văn hóa, khám phá đời sống, nghi lễ và truyền thống văn hoá của các dân tộc thiểu số tại Điện Biên. Có thể học hỏi từ Bhutan, nơi du lịch tập trung vào văn hóa địa phương, trang phục truyền thống và kiến trúc đặc sắc. Điện Biên là nơi hội tụ sinh sống của khoảng 20 dân tộc anh em. Mỗi dân tộc có những nét riêng về ngôn ngữ, phong tục tập quán, văn hóa tạo thành bức tranh đa sắc màu cho nền văn hóa nơi đây. Tiêu biểu nhất là cộng đồng dân tộc Thái.

Dân tộc Thái cư trú ở vùng Tây Bắc đã hơn chục thế kỷ. Ở Điện Biên, dân tộc Thái là dân tộc có số dân đông nhất, chiếm 38,4% dân số toàn tỉnh. Phụ nữ Thái có bộ y phục rất độc đáo với chiếc áo cóm bó sát người đính hàng cúc bướm bằng bạc; chiếc váy dài chấm gót, đầu đội khăn Piêu tạo nét duyên dáng cho người phụ nữ. Hãy cứ hình dung khách du lịch được trải nghiệm một không gian thực thấm đẫm văn hoá Thái với ẩm thực, men rượu nồng và vũ điều xòe hoa…

Du lịch ẩm thực là một nhánh quan trọng của du lịch văn hoá nơi đây. Khách du lịch sẽ được giới thiệu các món ăn đặc trưng của Điện Biên và các dân tộc thiểu số.

Núi non trùng điệp trên A Pa Chải. (Nguồn: VOV)

Thứ ba, du lịch thiên nhiên và mạo hiểm. Khai thác cảnh quan tự nhiên của Điện Biên như đồi núi, rừng và sông suối. Có thể học hỏi từ New Zealand, nơi phát triển thành công du lịch mạo hiểm như nhảy bungee, trekking và kayak.

Một số tài nguyên thiên nhiên nổi bật ở Điện Biên có thể được khai thác cho du lịch như Khu bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé. Nơi này cung cấp cơ hội khám phá rừng nguyên sinh với đa dạng các loài thực vật và động vật quý hiếm. Đây là điểm đến lý tưởng cho du lịch sinh thái và tìm hiểu động vật hoang dã. Đó là Hồ Pá Khoang – điểm đến lý tưởng cho các hoạt động ngoài trời như câu cá, đi thuyền và cắm trại, nhằm đến nhóm khách du lịch tìm kiếm sự thư giãn, có nhu cầu chữa lành. Đèo Pha Đin – một trong những con đèo nổi tiếng nhất miền Bắc Việt Nam, điểm đến lý tưởng cho những người đam mê đi xe máy và trekking với điểm nhấn là quang cảnh hùng vĩ của các dãy núi và thung lũng sâu. Thác nước tự nhiên Tủa Chùa – một trong những điểm tham quan, bơi lội, dã ngoại hấp dẫn, thu hút khách du lịch với vẻ đẹp hoang sơ và mát mẻ.

Thứ tư là du lịch giáo dục với các chương trình học tập và thực địa về lịch sử, sinh thái và văn hóa tại Điện Biên. Ví dụ, có thể học hỏi từ Galápagos, Ecuador, nơi du khách có thể tham gia vào các chương trình giáo dục môi trường và sinh thái. Một ví dụ tiêu biểu về du lịch giáo dục lịch sử là Auschwitz-Birkenau State Museum ở Ba Lan. Khu vực này là một trong những trại tập trung và diệt chủng lớn nhất do Đức Quốc xã thiết lập trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Ngày nay, nó đã được biến thành một bảo tàng và là một địa điểm di sản thế giới được UNESCO công nhận. Auschwitz-Birkenau thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm đến để tìm hiểu về những điều khủng khiếp của nạn diệt chủng Holocaust và những tác động lâu dài của nó đối với nhân loại. Bảo tàng cung cấp các tour đi bộ qua các phòng trưng bày, các tàn tích của các khu nhà giam và các phòng hơi ngạt, cũng như nhiều hiện vật cá nhân thuộc về nạn nhân của trại. Du khách được cung cấp thông tin sâu rộng về lịch sử của trại, cuộc sống hàng ngày của tù nhân…

Mục đích của việc giáo dục lịch sử tại Auschwitz không chỉ là để nhớ về quá khứ mà còn để khuyến khích suy ngẫm và thảo luận về giá trị nhân quyền, bình đẳng, hòa bình trong hiện tại và tương lai. Đây cũng là ví dụ sống động của một loại hình du lịch gọi là Dark Tourism (tạm dịch là du lịch đen, du lịch ám ảnh).

Điện Biên có tiềm năng cho loại hình này nhưng đây là một loại hình du lịch nhạy cảm, cần có những xem xét kỹ càng kèm theo những điều kiện chuyên môn phù hợp để tổ chức. Tóm lại, phát triển du lịch chuyên đề không chỉ giúp thu hút du khách tìm kiếm trải nghiệm sâu sắc và ý nghĩa, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa và lịch sử của địa phương.

Hoa ban là loại hoa rừng đẹp, đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. (Nguồn: TTXVN)

Thúc đẩy du lịch xanh và bảo tồn văn hóa

Để đưa Điện Biên trở thành điểm hẹn lịch sử – văn hóa – du lịch hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế, mảnh đất này cần tận dụng những lợi thế vốn có cũng như có hướng đi mới để phát triển du lịch.

Để phát triển du lịch cho Điện Biên, theo tôi có thể xem xét một số chiến lược. Đầu tiên, tăng cường cơ sở hạ tầng. Trong đó, cải thiện giao thông, nâng cấp sân bay, đường xá và cơ sở lưu trú để thuận tiện hơn cho du khách. Khả năng tiếp cận điểm đến ngày càng được chứng minh là yếu tố quan trọng bậc nhất quyết định hành vi du lịch của khách du lịch.

Đồng thời, cần tập trung cao độ các nguồn lực nghiên cứu và phát triển các tour du lịch chuyên đề như đã nêu ở trên, tạo ra điểm nhấn đặc trưng, đặc thù thông qua các tour du lịch tập trung vào lịch sử, văn hóa và thiên nhiên của Điện Biên. Ví dụ, tour thăm quan các di tích lịch sử, tour đi bộ đường dài qua các địa điểm thiên nhiên, hoặc tour văn hóa để khám phá đời sống của các dân tộc thiểu số.

Tiếp theo, quảng bá hình ảnh, sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội, trang web du lịch và các chiến dịch quảng cáo để tăng nhận thức và hấp dẫn khách du lịch. Có thể kết hợp với các sự kiện văn hóa và lễ hội địa phương. Vài năm trở lại đây, bên cạnh các sự kiện kỷ niệm vào tháng 5 lịch sử, sự kiện Lễ hội Hoa Ban vào mùa Xuân ở Điện Biên cũng gây được sự chú ý, mời gọi khách du lịch một cách tích cực.

Bên cạnh đó, cần đào tạo nguồn nhân lực du lịch. Đào tạo hướng dẫn viên du lịch, nhân viên khách sạn và nhà hàng để cung cấp dịch vụ chất lượng cao, thân thiện và chuyên nghiệp. Đối với loại hình du lịch chuyên đề lịch sử – giáo dục với đặc điểm tài nguyên đặc biệt như Điện Biên, rất cần nhân lực chất lượng cao trong khả năng cung cấp tri thức về điểm đến. Đây là một áp lực không nhỏ với một điểm đến du lịch mới như Điện Biên.

Cuối cùng, cần đảm bảo phát triển du lịch bền vững, đảm bảo rằng sự phát triển du lịch không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và cộng đồng địa phương; cần áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường, thúc đẩy du lịch xanh và bảo tồn văn hóa. Những chiến lược này có thể giúp Điện Biên phát triển thành một điểm đến du lịch hấp dẫn, đồng thời bảo tồn được giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt của địa phương.