Nêu câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) cho biết, dư luận bức xúc về việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc không đúng quy định với các chủ hộ kinh doanh cá thể và đề nghị bộ trưởng nêu quan điểm cũng như hướng giải quyết cho vấn đề này.

Trả lời đại biểu tại phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội tại Kỳ họp thứ năm, sáng 6-6, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, vấn đề này đã được nêu trong báo cáo của Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV.

Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung: Nên khuyến khích, điều chỉnh chuyển sang bảo hiểm xã hội bắt buộc là tốt nhất, bảo đảm về già có lương hưu và có cuộc sống ổn định.

Theo đó, qua giám sát cho thấy, theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng từ tháng 1-2003 đến tháng 12-2021, cơ quan bảo hiểm xã hội ở nhiều địa phương đã thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với những trường hợp này.

Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tại thời điểm tháng 9-2016, đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Như vậy, ngành bảo hiểm xã hội đã thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với số lượng lớn chủ hộ kinh doanh cá thể trên hầu hết các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Do việc thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng bảo hiểm xã hội được gần 20 năm.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, việc thu sai này diễn ra từ năm 2003 đến 2016. Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội cũng đã phát hiện, chấn chỉnh và cơ bản đã được giải quyết. 8 đoàn kiểm tra, thanh tra tại một số địa phương xung quanh vấn đề này cũng vừa kết thúc; Bộ cũng phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương khảo sát các địa phương sơ kết 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW; đặc biệt là lấy ý kiến góp ý hồ sơ dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), trong đó có nội dung cơ quan bảo hiểm xã hội thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

“Đây là nội dung chưa được quy định trong luật nên cần đánh giá rất cụ thể. Quan điểm cá nhân thì tôi cho rằng phải đặt lợi ích của người lao động, chủ hộ kinh doanh lên hàng đầu. Cơ quan công quyền làm sai phải xin lỗi và xử lý theo quy định”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.

Người đứng đầu ngành Lao động- Thương binh và Xã hội cũng nêu ra 3 hướng giải quyết cho vấn đề trên.

Thứ nhất là đề xuất chuyển toàn bộ số hộ này sang diện bảo hiểm xã hội bắt buộc để bảo đảm quyền lợi. Thứ hai, nếu hộ kinh doanh không có nhu cầu sang bảo hiểm xã hội bắt buộc thì chuyển sang tự nguyện. Thứ ba, cả người lao động và cơ quan không đồng ý thì phải thoái thu, trả lại tiền cho người lao động và có tính lãi.

“Tuy nhiên, tôi nhấn mạnh một lần nữa, phải đặt lợi ích người lao động lên hàng đầu, nên khuyến khích, điều chỉnh chính sách chuyển sang bảo hiểm xã hội bắt buộc là tốt nhất, bảo đảm về già có lương hưu và có cuộc sống ổn định”, Bộ trưởng  Đào Ngọc Dung nêu quan điểm.

Sau đó, nói thêm về việc liệu có trục lợi hay không, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thẳng thắn: “Chúng tôi chưa phát hiện dấu hiệu trục lợi, nhưng sai là có”. 

Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội dự kiến khi xây dựng pháp luật sẽ đưa nhóm chủ hộ kinh doanh vào diện đóng bảo hiểm bắt buộc. Nếu được Quốc hội cho phép, Chính phủ sẽ thực hiện biện pháp cần thiết để bảo đảm quyền lợi cho người lao động, trong đó có cộng nối thời gian đóng bảo hiểm nếu người dân có nhu cầu chuyển sang bảo hiểm bắt buộc hoặc tự nguyện.

NGUYỄN THẢO