Đầu tư công tác động lan tỏa tới sự phát triển của các lĩnh vực trong ngành kinh tế

(MPI) – Chia sẻ với báo chí về tình hình giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2024, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương nhấn mạnh, đầu tư là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Trong đó, đầu tư công luôn được quan tâm, bởi đây là phần chi tiêu của Chính phủ, có thể chủ động về mặt chính sách để thúc đẩy tăng trưởng. Đầu tư công cũng có tác động lan tỏa tới sự phát triển của các lĩnh vực khác trong ngành kinh tế.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương.

Trong những năm vừa qua, Chính phủ rất quan tâm và đã có những hành động cụ thể trong chỉ đạo điều hành thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Kết quả cho thấy trong những năm gần đây, tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công liên tục được cải thiện. Cụ thể nhất là năm 2023, một năm đặc biệt với số vốn giải ngân đầu tư công rất lớn, tỷ lệ đạt gần 95%. Đây là con số hết sức ấn tượng, chúng ta có thể hài lòng so với mục tiêu đã đề ra.

Bước sang 2024, yêu cầu về các động lực thúc đẩy tăng trưởng tăng mạnh hơn, nhanh hơn; trong đó đầu tư công cũng vậy. Ngay từ đầu năm, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo hết sức quyết liệt về tăng cường các giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Theo đó, trong 3 tháng đầu năm đã giải ngân được một lượng vốn khá lớn, hơn 80.000 tỷ đồng và đạt tỷ lệ là hơn 13,7%; cao hơn rất nhiều so với tỷ lệ của cùng kỳ năm ngoái cả về số tương đối và số tuyệt đối (cùng kỳ năm ngoái đạt hơn 10%).

Năm 2023 là năm có lượng vốn đầu tư công rất cao, cao nhất từ trước đến nay và lượng vốn để giải ngân trong năm 2024 thấp hơn khoảng gần 100.000 tỷ đồng. Thế nhưng điểm đặc biệt ở 3 tháng đầu năm 2024, số tuyệt đối giải ngân đầu tư công cao hơn cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân của kết quả này cho thấy các giải pháp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã đề toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, phát huy hiệu quả thiết thực, có ý nghĩa rất lớn trong thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.

Thứ nhất, thể chế có rất nhiều cải cách, đổi mới, đặc biệt là có những cơ chế mới, cơ chế đặc thù, trình các cấp có thẩm quyền, trình Quốc hội ban hành trong thời gian qua áp dụng cho các dự án quy mô lớn, dự án quan trọng.

Thứ hai, công tác chỉ đạo điều hành những năm vừa qua mà Chính phủ áp dụng và triển khai hết sức quyết liệt. Từ 5 tổ công tác đôn đốc giải ngân đầu tư công đến nay đã có 26 tổ, do các đồng chí bộ trưởng, thành viên Chính phủ làm tổ trưởng để đi đôn đốc tất cả các giải pháp trong đó có đầu tư công. Ngoài ra có rất nhiều các Nghị quyết, chỉ đạo, chỉ thị của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ để tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp trong chỉ đạo điều hành.

Thứ ba, các giải pháp quan trọng nhất, đó chính là sự tự giác, sự quyết liệt ở các đơn vị tổ chức, các bộ ngành, địa phương trong việc tổ chức triển khai thi công các công trình. “Chúng ta thấy được không khí làm việc trên công trường và chúng ta vẫn thường quen với câu nói mà Thủ tướng vẫn hay nói là “thi công 3 ca 4 kíp”, “Vượt nắng mưa”… Hầu như tất cả những trở ngại thông thường đối với các công trường thi công đều có những giải pháp để vượt qua, để làm sao thi công nhanh nhất, tốt nhất và đạt khối lượng cao nhất, từ đó chúng ta có thể thấy rằng mức vốn giải ngân nó sẽ tăng theo. Đây là một yếu tố hết sức quan trọng”, Thứ trưởng chia sẻ.

Cuối cùng là các giải pháp về mặt phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan, trung ương, địa phương trong việc xử lý các tình huống. Trong đầu tư công có các tình huống phát sinh trong quá trình thực hiện như điều chỉnh dự án, thay đổi các cơ chế chính sách hay các giải pháp… Rõ ràng một cơ quan không làm được mà phải có sự phối hợp nhịp nhàng từ Trung ương đến địa phương.

Thứ trưởng cho biết, trong mỗi một giải pháp hiện nay, mỗi thay đổi, điều chỉnh đều có những quy định cụ thể, rõ ràng và phải thực hiện các quy trình đó. Điều quan trọng nhất là phải nhanh thì chúng ta mới có thể làm cho quá trình đầu tư công không bị ngắt quãng.

Chia sẻ về các giải pháp triển khai trong thời gian tới để thực hiện mục tiêu đạt tỷ lệ giải ngân 95%, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, đây là nhiệm vụ khó khăn chứ không hề đơn giản. Trong các báo cáo trình Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn tổng kết nguyên nhân bài học kinh nghiệm rút ra để có những hành động, những giải pháp tiếp theo trong thời gian tới.

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, mặc dù đã có rất nhiều bài học kinh nghiệm và để đạt được mục tiêu giải ngân hết số vốn đầu tư công thì ngoài 4 giải pháp đã nêu trên thì phải thêm một giải pháp nữa đó là vấn đề xử lý các tình huống phát sinh đối với các dự án, đặc biệt là các dự án lớn.

Hiện nay, Quốc hội đã có đoàn giám sát tối cao về tình hình triển khai các dự án quan trọng của quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, đấy là những dự án quy mô rất lớn, lượng vốn đầu tư đổ vào rất nhiều. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện không tránh khỏi những tình huống phát sinh từ khâu giải phóng mặt bằng, thủ tục đền bù cho người dân… Hay các điều chỉnh phát sinh trong khảo sát thăm dò, thiết kế dự án phát sinh những yếu tố mà mà khi phê duyệt dự án, chưa có được các thông số.

“Tất cả các tình huống phát sinh như vậy cần phải làm nhanh, bởi nếu không làm nhanh được các động tác đó thì dự án sẽ bị đình trệ, không liên tục và bị ngắt quãng và làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng cũng bày tỏ lo lắng về việc cuối năm thiếu vốn, bởi vì tình hình nếu cứ tiếp tục tốt. Đồng thời cho biết, đây cùng là tình huống mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có báo cáo với Thủ tướng Chính phủ về khả năng dự báo năm nay và 2025 đối với việc lượng vốn thực tế có thể giải ngân được so với tổng hạn mức của kế hoạch đầu tư công trung hạn. Theo ước tính, năm nay chúng ta có thể thiếu hơn 100.000 tỷ đồng. Để xử lý với tình huống này, Bộ đang có sự nghiên cứu theo chủ trương chung là huy động mọi nguồn lực để bổ sung cho giải ngân vốn đầu tư công.

Chia sẻ thêm về vấn đề này, Thứ trưởng nhấn mạnh, nếu tình trạng thiếu vốn xảy ra thì có một giải pháp là việc điều chỉnh hài hòa kế hoạch đầu tư công, bởi có nơi thiếu và có nơi thừa và rõ ràng như vậy phải điều chuyển đến nơi thiếu để có thể giải ngân hết được nguồn tiền, không được “ôm tiền, không được giữ tiền mà không làm gì cả. Vì vậy, khâu điều chỉnh, điều hòa kế hoạch là khâu rất quan trọng”, Thứ trưởng nói.

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là phải từ sớm, từ xa, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã báo cáo Thủ tướng chủ trương rà soát kế hoạch 2024 ngay từ bây giờ để phát hiện, ghi nhận, tổng hợp để sẵn sàng khoản vốn dư và điều chuyển để giải ngân.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, phần vốn thừa chưa hẳn nhiều nhưng chủ yếu tập trung vào khoản vốn chưa phân bổ; tìm hiểu nguyên nhân chưa phân bổ hết và nếu không phân bổ được thì phải điều chuyển đến nơi khác, đây là câu chuyện điều hành kế hoạch. Đồng thời nhấn mạnh, năm nay sẽ là năm điều chỉnh kế hoạch rất nhiều lần, để đảm bảo tiền được chuyển đi chuyển lại từ nơi thừa sang nơi thiếu thật điều hòa./.

Tùng Linh

Bộ Kế hoạch và Đầu tư