Đánh thuế VAT phân bón: ‘Thu của nông dân 5.700 tỉ đồng mà bảo giảm giá bán thì không thuyết phục’

Sáng 14-8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT, sửa đổi).

2 luồng quan điểm thuế VAT phân bón

Về đề nghị không chuyển phân bón và các máy móc thiết bị nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang diện áp dụng thuế suất 5%, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh cho hay trong thường trực ủy ban có 2 luồng quan điểm.

Quan điểm thứ nhất đề nghị giữ như quy định hiện hành vì thuế VAT là thuế gián thu, người chịu thuế VAT là người tiêu dùng cuối cùng.

Việc chuyển phân bón sang chịu thuế suất 5% thì nông dân (ngư dân) sẽ chịu tác động lớn do giá phân bón sẽ tăng khi có thuế VAT, dẫn đến tăng giá thành sản phẩm nông nghiệp, trái tinh thần khuyến khích phát triển nông nghiệp, nông dân và nông thôn theo nghị quyết 19.

Quan điểm thứ hai thống nhất với nội dung dự luật, cơ quan soạn thảo, vì luật đưa phân bón đang từ diện chịu thuế 5% sang diện không chịu thuế VAT đã tạo ra sự bất cập lớn về chính sách, ảnh hưởng bất lợi cho ngành sản xuất phân bón trong nước trong suốt 10 năm qua.

Các doanh nghiệp đã không được hoàn thuế VAT đầu vào (bao gồm cả chi phí đầu tư mua sắm tài sản), phải hạch toán vào chi phí, làm tăng chi phí và giá thành sản xuất, giá bán không thể cạnh tranh với phân bón nhập khẩu đang từ chịu thuế chuyển sang được miễn thuế.

Sự bất cập về cơ chế cần được đưa trở lại đúng quỹ đạo của thuế VAT. Việc quay lại áp dụng thuế suất 5% sẽ có các tác động nhất định đến giá bán phân bón trên thị trường, làm tăng giá thành phân bón nhập khẩu (hiện chỉ chiếm 26,7% thị phần).

Đồng thời làm giảm giá thành phân bón sản xuất trong nước (hiện đang chiếm 73,% thị phần); các doanh nghiệp sản xuất phân bón sẽ được hoàn thuế do thuế đầu ra (5%) thấp hơn đầu vào (10%) và ngân sách sẽ không tăng thu do phải bù trừ giữa tăng thu từ khâu nhập khẩu với việc hoàn thuế cho sản xuất trong nước.

Các doanh nghiệp trong nước có dư địa để giảm giá bán nếu giá phân bón và các nguyên liệu đầu vào trên thị trường quốc tế không thay đổi.

Ngoài ra phân bón hiện là sản phẩm bình ổn giá nên trong trường hợp cần thiết, khi có biến động lớn về giá trên thị trường, cơ quan quản lý nhà nước có thể thực hiện các biện pháp quản lý cần thiết để bình ổn ở mức hợp lý.

Ông Mạnh nêu rõ đa số ý kiến trong thường trực ủy ban nghiêng về quan điểm thứ nhất. Cơ quan soạn thảo đề nghị giữ như dự luật đã trình tại kỳ họp thứ 7. Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thường trực ủy ban sẽ chỉnh lý, hoàn thiện dự luật.

Lo ngại nông dân sẽ bỏ ruộng hoặc có phản ứng ngược lại

Nêu ý kiến thảo luận, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang phân tích theo quy định luật hiện hành, phân bón không chịu thuế chứ không phải đánh mức thuế 0%. Do không chịu thuế nên không thể khấu trừ, hoàn thuế đầu vào cho doanh nghiệp.

Từ thực tế này, doanh nghiệp đề xuất áp thuế 5% để hoàn thuế doanh nghiệp. Theo lập luận của ban soạn thảo, từ đó có thể giảm giá bán phân bón trên thị trường.

“Chúng tôi có xem lại toàn bộ báo cáo đánh giá tác động. Nếu đánh thuế 5% với phân bón, mỗi một năm Nhà nước thu khoảng 5.700 tỉ đồng.

Trong đó doanh nghiệp được hoàn thuế 1.500 tỉ đồng; ngân sách nhà nước thu được 4.200 tỉ đồng. Thu của nông dân 5.700 tỉ đồng mà bảo là giảm giá bán thì không thuyết phục”, ông nói.

Ông đề nghị phải đánh giá sát hơn. Theo ông, giá thành và giá bán là hai vấn đề khác nhau. Bởi giá bán còn thuộc cả vào thế giới.

“Nếu áp thuế 0% với phân bón thì doanh nghiệp vẫn được hoàn thuế từ ngân sách nhà nước. Như vậy ngân sách nhà nước mất 1.500 tỉ đồng/năm, theo tốc độ tăng, có thể lên tới 2.000 tỉ đồng/năm, nhưng giá bán của người nông dân ổn định, không tăng”, ông đề xuất.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Lê Tấn Tới cho biết đi tiếp xúc cử tri tỉnh Long An và nhận được điện thoại từ nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Bà con nông dân cho rằng việc đánh thuế phân bón là chưa ủng hộ người nông dân.

Bà con phản ánh những nông dân nào có điều kiện sản xuất tập trung, chất lượng cao mới có lãi. Nhưng đa số người dân ở Đồng bằng sông Cửu Long vẫn sản xuất theo hộ gia đình, nên bình thường việc sản xuất đã gặp khó khăn.

Nếu phân bón đánh thuế 5%, người nông dân sẽ không hiểu được những phân tích như ban soạn thảo.

“Sản xuất nông nghiệp đã khó rồi, giờ lại đánh thuế vào người nông dân thì người ta sẽ bỏ ruộng hoặc có phản ứng ngược lại.

Tình hình an ninh nông thôn sẽ phức tạp”, ông lo ngại và đề nghị cần ủng hộ ở góc độ bảo vệ sản xuất của người nông dân và an ninh nông thôn.