Đánh thuế VAT hàng giá trị nhỏ nhập qua Shopee, TikTok?

Hàng tỉ USD hàng hóa không thu được thuế

Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội (QH) đề nghị Chính phủ cân nhắc bỏ quy định miễn thuế giá trị gia tăng (VAT) với hàng hóa giá trị nhỏ (dưới 1 triệu đồng) theo Quyết định số 78 năm 2010 của Chính phủ. Trong báo cáo tóm tắt trình bày trước QH, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, với sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới, lượng giao dịch hàng hóa có giá trị nhỏ xuyên biên giới đã tăng gấp nhiều lần trong thời gian qua.

Báo cáo của Ủy ban Tài chính – Ngân sách dẫn số liệu của Tổng công ty CP bưu chính viễn thông VN cho hay, tại thời điểm tháng 3.2023, hằng ngày có trung bình 4 – 5 triệu đơn hàng được vận chuyển từ Trung Quốc về VN qua các sàn Shopee, Lazada, Tiki, TikTok…, với giá trị mỗi đơn hàng được chia nhỏ từ 100.000 – 300.000 đồng. Với số lượng này, theo tính toán, hằng ngày, trung bình có khoảng 45 – 63 triệu USD, 1 tháng khoảng 1,3 – 1,9 tỉ USD giá trị hàng hóa được luân chuyển từ Trung Quốc về VN qua các sàn thương mại điện tử nói trên, nhưng không thu được thuế.

Ông Mạnh cũng thông tin, nhiều nước đã bỏ quy định miễn thuế VAT đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ để bảo vệ nguồn thu, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu. “Đề nghị Chính phủ có chính sách phù hợp để mở rộng và bao quát các nguồn thu trong bối cảnh hạn chế về ngân sách hiện nay; đồng thời, giải trình cơ sở pháp lý của Quyết định số 78 năm 2010 đối với nội dung nêu trên”, ông Mạnh nêu.

Thảo luận tại tổ, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế QH Nguyễn Mạnh Hùng (đoàn Cần Thơ) cũng bày tỏ băn khoăn việc hàng hóa qua chuyển phát nhanh và có giá trị dưới 1 triệu đồng nằm ngoài quy định chịu thuế VAT. Theo ông, những giao dịch nhỏ lẻ dưới 1 triệu đồng và nằm trong diện được miễn thuế xuất nhập khẩu và miễn thuế VAT đang được giao dịch qua các sàn giao dịch điện tử với số lượng vô cùng lớn.

ảnh: GIA HÂN

Ông Hùng dẫn chứng có 2 con trong lứa tuổi phổ thông trung học, mỗi ngày mua khoảng 7 – 10 gói nhỏ lẻ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn đồng. “Đó mới chỉ là trong phạm vi một gia đình. Nếu tính cả nước thì giao dịch lớn đến như thế nào”, ông Hùng nêu và cho rằng, giá trị từng đơn hàng bé nhưng số lượng giao dịch thì lại vô cùng lớn, đặc biệt là những hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc hay một số nước xung quanh như Thái Lan. “Cần cân nhắc thu thuế với đối tượng này để có thêm nguồn thu nhất định”, ông Hùng đề nghị.

Nêu ý kiến tại tổ, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, trước đây, khi thực hiện công ước quốc tế về hài hòa và đơn giản thủ tục hải quan mà VN ký kết, luật quy định giá trị nhỏ tối thiểu thì không thu thuế hải quan và thuế khác. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính cũng thông tin, hiện một số quốc gia trong Liên minh Châu Âu (EU) đã bỏ miễn thuế VAT với lô hàng dưới 22 euro, Anh bỏ quy định miễn thuế VAT nhập khẩu có giá trị từ 135 bảng Anh trở xuống từ 1.1.2021. Thái Lan thu thuế VAT 7% với tất cả hàng nhập khẩu, không phân biệt giá trị.

Có nên áp thuế VAT với phân bón ?

Dự thảo luật chuyển phân bón, tàu khai thác thủy sản tại vùng khơi, vùng biển, các loại máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang nhóm hàng hóa áp dụng mức thuế suất 5%. Đây cũng là vấn đề các đại biểu (ĐB) còn ý kiến khác nhau.

Ông Lê Quang Mạnh cho hay, trong cơ quan thẩm tra hiện vẫn còn 2 luồng ý kiến. Một luồng đồng tình với nội dung của dự thảo luật để giải quyết bất cập kéo dài của chính sách thuế VAT hiện hành đối với các ngành sản xuất trong nước về các hàng hóa này. Ngược lại, luồng không tán thành cho rằng, việc áp dụng thuế suất 5% sẽ làm tăng chi phí đầu vào của sản xuất nông nghiệp, tăng giá thành sản phẩm, giảm tính cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trong nước. Từ đó, cơ quan thẩm tra của QH đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ và báo cáo đầy đủ hơn về tác động của việc sửa đổi chính sách này, từ góc độ tác động đối với các ngành sản xuất trong nước cũng như từ góc độ tác động đến người nông dân.

Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) bày tỏ băn khoăn với quy định này. Theo ông, các lĩnh vực mà Chính phủ đề nghị áp thuế VAT 5% đều là những lĩnh vực hoàn toàn phục vụ nông thôn, từ không chịu thuế sang chịu thuế VAT 5%. “Chúng ta hô hào ưu tiên hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Thế mà lần này cải cách thuế lại tăng thuế đầu vào sản xuất nông nghiệp, tăng giá vật tư nông nghiệp máy móc, thiết bị đầu vào, nghĩa là sẽ làm tăng giá thành sản phẩm, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp. Vậy chính sách có đi ngược lại quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước?”, ông Lâm nêu.

ĐB đoàn TP.Hà Nội Hoàng Văn Cường cũng đề nghị xem xét tính hợp lý của đề xuất này. Ông nói, việc giải thích đưa mức thuế lên 5% giúp các doanh nghiệp (DN) trong lĩnh vực này được khấu trừ, từ đó giúp giảm chi phí đầu vào là không thuyết phục. Theo ông, các mặt hàng này đang được bán với mức giá không chịu thuế, sau này khi có thuế thì giá phân bón sẽ cao hơn chứ không thể thấp hơn. “Không có chuyện thu thuế giá lại giảm đi”, ông Cường phân tích.

Cạnh đó, phân bón sản xuất trong nước mới chiếm 70%, còn 30% phải nhập khẩu. Nếu thuế VAT là 5% thì giá phân bón nhập khẩu sẽ phải cao hơn giá bán hiện nay. Điều này có thuận lợi là hạn chế nhập khẩu và khuyến khích DN trong nước, lúc này DN trong nước thuận lợi hơn, được miễn giảm thuế. “Tôi cho rằng đây là tác động có lợi cho nhà đầu tư, nhưng về phía người nông dân đương nhiên phải chịu thuế 5%. Bởi nếu không chịu thuế 5% thì lấy đâu ra phần để DN được khấu trừ”, ông Cường nêu và cho rằng việc này không thuyết phục, nhất là khi nước ta coi nông nghiệp, nông dân, nông thôn là bệ đỡ. Từ đó, ông đề nghị sửa đổi để mặt hàng này chuyển thành thuế suất 0% và đưa vào diện được hoàn thuế. Theo đó, DN vừa được miễn giảm thuế, vừa tránh đưa phần thiệt về phía người nông dân.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay, trước đây đã áp thuế VAT với phân bón, song do lo ngại làm nâng giá phân bón lên, nên sau đó đã bỏ. “Hiện giờ đứng trước 2 lựa chọn, nếu không đưa vào thì các DN sản xuất trong nước khó khăn vì họ không được hoàn thuế đầu vào. Nhưng nếu đánh thuế với mặt hàng này thì dù nhiều, dù ít sẽ khiến tăng giá. Việc này mong ĐBQH nghiên cứu và thống nhất việc quyết định đảm bảo lợi ích đất nước, nông nghiệp phát triển bền vững”, Bộ trưởng Phớc nêu.