Đảng tiên phong tinh gọn bộ máy

Tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị là vấn đề đã được đề cập trong nhiều nhiệm kỳ Đại hội Đảng. 8 năm trước, tại Hội nghị lần thứ sáu, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017, "Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả".

Đến nay, việc triển khai thực hiện đạt được những kết quả bước đầu, tuy nhiên, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy chưa đồng bộ, tổng thể; tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; còn trùng lắp, chồng chéo… Chính vì vậy, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, mạnh - hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả là đòi hỏi bức thiết của tình hình thực tiễn hiện nay.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên thảo luận ở tổ tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Đề cập đến vấn đề này tại Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định “không tinh gọn bộ máy thì không phát triển được”. Tổng Bí thư dẫn chứng, ngân sách hiện đang chi tới gần 70% để trả lương, chi thường xuyên, phục vụ cho hoạt động, chỉ còn lại 30%, làm gì còn nguồn lực cho đầu tư phát triển? Thực trạng trên đặt ra yêu cầu cấp bách tinh gọn bộ máy, giảm biên chế, giảm chi tiêu thường xuyên. Trung ương mà gọn, tỉnh sẽ gọn, trên không có bộ thì tỉnh sẽ không có sở và cấp huyện không có phòng. Để làm được điều này, Tổng Bí thư lưu ý, Trung ương phải gương mẫu, các ban của Đảng phải gương mẫu và Quốc hội, Chính phủ gương mẫu.

Tiếp tục đề cập đến vấn đề tổ chức bộ máy trong một bài viết sau đó, Tổng Bí thư cho biết, thời điểm 100 năm đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng và 100 năm thành lập nước không còn xa. Để đạt được các mục tiêu chiến lược, không chỉ đòi hỏi những nỗ lực phi thường, những cố gắng vượt bậc, mà còn không cho phép chậm trễ, lơi lỏng, thiếu đồng bộ, thiếu nhịp nhàng trên từng bước đi. Muốn vậy, cần khẩn trương thực hiện “cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy” của hệ thống chính trị. Đi liền với đó, phải gắn tinh gọn tổ chức bộ máy với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ, biên chế hợp lý và chuẩn hóa chức danh.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên họp tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW

Để thực hiện thành công “cuộc cách mạng” này, các cơ quan ở Trung ương, Quốc hội, Chính phủ và các địa phương đã nhanh chóng thành lập các ban chỉ đạo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Ngay tại Phiên họp thứ nhất, trên cương vị Trưởng Ban Chỉ đạo, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, việc tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, cần thực hiện với quyết tâm cao nhất. Đây cũng là công việc khó khăn, nhạy cảm, phức tạp, nên cần có sự đoàn kết, quyết tâm cao, dũng cảm và cả sự hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung.

Phát biểu bế mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII vào ngày 25/11/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm một lần nữa nhấn mạnh, các Ủy viên Trung ương Đảng cần xác định quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, gương mẫu chỉ đạo quyết liệt, mạnh mẽ trong thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nên cần thống nhất rất cao về nhận thức và hành động trong toàn Đảng và cả hệ thống chính trị.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII

Trung ương lưu ý, các cấp ủy, tổ chức đảng, trước hết là cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu cần gương mẫu, chủ động, quyết liệt trong thực hiện nhiệm vụ được giao theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”. Trung ương không chờ cấp tỉnh, cấp tỉnh không chờ cấp huyện, cấp huyện không chờ cơ sở. Đặc biệt, Trung ương yêu cầu bảo đảm vận hành thông suốt, hiệu quả cơ chế tổng quát "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ".

Ít ngày sau bế mạc Hội nghị Trung ương, khi phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ, tinh gọn bộ máy là vấn đề khó, thậm chí rất khó, vì sẽ liên quan đến tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và đụng chạm tới lợi ích của một số cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, chúng ta vẫn phải tiến hành, vì muốn có một cơ thể khỏe mạnh, đôi khi chúng ta phải "uống thuốc đắng”, phải chịu đau để "phẫu thuật khối u".

“Chúng ta cần thống nhất nhận thức và hành động về sự cấp bách phải tiếp tục tiến hành công cuộc đổi mới về kinh tế. Nếu không đổi mới không thể đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số. Nếu năm 2025 đạt được mục tiêu đó thì những năm sau, những nhiệm kỳ sau tiếp tục đạt được. Trong đó, phải rất ưu tiên là bộ máy phải tinh gọn lại thì mới cất cánh được, mới bay cao, bay xa được”, Tổng Bí thư Tô Lâm chia sẻ tại buổi gặp mặt các đồng chí nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cán bộ lão thành tiêu biểu phía Nam, nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025.

Từ yêu cầu cấp bách đặt ra của Trung ương, Bộ Chính trị và Tổng Bí thư, các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã tiên phong, gương mẫu, làm ngày làm đêm, gấp rút triển khai “cuộc cách mạng” tinh gọn bộ máy, vừa chạy vừa xếp hàng, để hoàn thành theo đúng lộ trình đề ra.

Với tinh thần tiên phong, gương mẫu, sau một thời gian gấp rút chuẩn bị, vào cuối tháng 12/2024, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã công bố Quyết định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, mối quan hệ công tác của 13 cơ quan ban Đảng, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội ở Trung ương.

Phát biểu tại đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá, việc 13 cơ quan Đảng, Đoàn thể Trung ương hoàn thành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy là sự cố gắng, nỗ lực rất lớn, thể hiện tinh thần gương mẫu, quyết liệt, khẩn trương, nghiêm túc trong sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của từng cơ quan. Kết quả này cũng là sự phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm của các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng ở Trung ương.

Lưu ý đây mới chỉ là “bước khởi đầu” và phía trước còn rất nhiều công việc phải làm, Tổng Bí thư đề nghị, từng cơ quan phải bảo đảm các công việc tiếp tục hoạt động bình thường, không được gián đoạn, ngừng trệ, bỏ sót.

Trên cương vị Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 của Trung ương, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì rất nhiều cuộc họp, hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ.

Nhấn mạnh đây là công việc khó, Thủ tướng luôn yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo phát huy tinh thần trách nhiệm, lắng nghe ý kiến, tập trung thực hiện, đảm bảo tiến độ, chất lượng theo yêu cầu đề ra. Đồng thời, trong quá trình triển khai thực hiện phải làm tốt công tác tư tưởng, không để gián đoạn công việc, gây ảnh hưởng tới người dân và doanh nghiệp.

Theo các phương án được hoàn thiện để trình Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ máy của Chính phủ sau khi sắp xếp dự kiến có 22 bộ, cơ quan gồm: 17 bộ, cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ, cơ quan) và 5 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 3 cơ quan). Cùng với đó, hệ thống tổ chức bên trong các bộ, cơ quan dự kiến sẽ giảm hơn 4.250 đầu mối. Trong đó, dự kiến sẽ giảm 13/13 tổng cục, 519 cục, 219 vụ, 3.303 chi cục, 203 đơn vị sự nghiệp công lập.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các thành viên Chính phủ tại cuộc họp sắp xếp, tinh gọn bộ máy

Chia sẻ với Tiền Phong, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị là một chủ trương lớn, thực hiện Nghị quyết số 18 của Trung ương, nhằm tinh gọn bộ máy để hoạt động hiệu quả, giảm chi thường xuyên. Đặc biệt, yêu cầu quan trọng trong việc sắp xếp bộ máy là phải thực hiện quyết liệt, nhanh gọn và hiệu quả, đảm bảo tiến độ đề ra, nhưng vẫn đảm bảo hoạt động bình thường, không ảnh hưởng đến nhiệm vụ được giao.

“Tôi tin rằng, những việc chúng ta làm hôm nay sẽ tạo nền tảng vững chắc để đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới. Tổng Bí thư đã nhiều lần nhấn mạnh, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị là nhiệm vụ rất khó khăn, cũng rất cấp bách và không thể chậm trễ hơn được nữa. Bây giờ là cơ hội để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển, muốn phát triển thì bộ máy phải nhẹ đi mới “bay cao” được”, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nêu rõ.

Là cơ quan thường trực, Bộ Nội vụ được Chính phủ đánh giá là đơn vị tiên phong, gương mẫu, đã hoàn thành khối lượng công việc lớn với áp lực đòi hỏi chất lượng chuyên môn và tiến độ cao.

Trao đổi với gần 400 cán bộ, công chức trong ngành, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nói, đó chính là kết quả của những ngày làm việc “không kể ngày đêm”, đồng cam cộng khổ, quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thách thức. “Có những nhiệm vụ rất khó, tưởng chừng như không thể hoàn thành nổi thì Bộ đã vượt qua rất xuất sắc, đạt được những thành tựu rất đáng tự hào, có thể nói là ngoạn mục, kỳ tích”, Bộ trưởng Nội vụ, bày tỏ.

Cùng với tinh thần tiên phong, gương mẫu, tại khối Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đã chủ trì nhiều phiên họp của Ban Chỉ đạo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18 tại các cơ quan Quốc hội. Trong các cuộc họp này, lãnh đạo Quốc hội luôn nhấn mạnh, việc tinh gọn tổ chức bộ máy lần này phải thật sự là một “cuộc cách mạng”, bảo đảm bộ máy thật sự “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”, không sắp xếp cơ học và đúng phương châm “Trung ương làm gương đi đầu và địa phương hưởng ứng”.

Trên tinh thần đó, ngày 7/1 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã công bố hai nghị quyết về kết thúc hoạt động của Viện Nghiên cứu lập pháp và Truyền hình Quốc hội Việt Nam, từ ngày 15/1. Các chức năng, nhiệm vụ được chuyển về Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, Văn phòng Quốc hội và Đài truyền hình Việt Nam (VTV). Tại đây, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho hay, Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định là một trong những cơ quan gương mẫu đi đầu và kết quả triển khai được Bộ Chính trị ghi nhận, đánh giá cao.

Trao đổi với Tiền Phong, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhìn nhận, trong một cuộc cải cách lớn như việc tinh gọn bộ máy, sự lãnh đạo gương mẫu từ cấp cao sẽ tạo ra sức mạnh lan tỏa mạnh mẽ, không chỉ trong Đảng mà còn trong toàn bộ hệ thống chính trị và xã hội. “Tôi tin rằng, với tầm nhìn chiến lược và sự lãnh đạo sáng suốt, Việt Nam hoàn toàn có thể biến "cuộc cách mạng" này thành hiện thực, mở ra một chương mới cho quản trị quốc gia”, ông Bùi Hoài Sơn bày tỏ.