Tháo gỡ bất cập trong quản lý thị trường vàng

Nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực ngân hàng, trong đó đề cập định hướng điều hành chính sách tiền tệ; thị trường ngoại hối; kết quả chính sách hỗ trợ vay vốn cho doanh nghiệp phục hồi sau Covid-19, thiên tai… sẽ được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng trả lời trực tiếp tại Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV lúc 8 giờ 20 phút sáng 11-11. Trong đó vấn đề ‘nóng” về quản lý thị trường vàng luôn được nhiều người quan tâm.

Mỗi lần giá vàng biến động mạnh, người dân lại “đổ xô” đi mua, bán vàng.

Giá vàng biến động mạnh, cán cân cung – cầu vẫn lệch pha

Thời gian qua, giá vàng trong nước  tăng mạnh cùng chiều với giá vàng thế giới. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), từ đầu năm 2024 đến tháng 6-2024, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới nới rộng, đặc biệt đối với vàng miếng SJC. Mức chênh lệch giá vàng miếng SJC so với giá vàng thế giới có những thời điểm lên đến 18 triệu đồng-lượng (tháng 5-2024).

Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá vàng tháng 10-2024 tăng 5,96% so với tháng 9-2024; tăng 38,88% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 10 tháng năm 2024, chỉ số giá vàng tăng 27,48%.

“Giá vàng thế giới tăng do tình hình căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông ngày càng nghiêm trọng. Ngoài ra, xung đột kéo dài giữa Nga – Ukraine và những biến động ở bán đảo Triều Tiên đã làm gia tăng lo ngại về bất ổn chính trị toàn cầu. Cùng với đó, việc các ngân hàng Trung ương lớn như Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tiếp tục thực hiện các chính sách nới lỏng tiền tệ đã góp phần thúc đẩy đà tăng của giá vàng”, báo cáo Tổng cục Thống kê nêu.

Tuy nhiên mấy ngày qua, giá vàng thế giới và trong nước lại giảm mạnh sau khi ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ. Thị trường vàng trong nước chốt một tuần giao dịch giảm rất mạnh. Giá vàng thế giới ngày 10-11 chốt tuần giao dịch ở mức 2.684,6 USD/ounce, giảm 51,8 USD/ounce so với chốt phiên giao dịch tuần trước.

Tại thị trường trong nước tính đến tối 10-11, giá vàng SJC giao dịch tại Hà Nội và Đà Nẵng là 82 triệu đồng/lượng mua vào và 85,8 triệu đồng/lượng bán ra.  Tại Thành phố Hồ Chí Minh, giá vàng SJC ngày 10-11 giao dịch tương tự so với khu vực Hà Nội và Đà Nẵng. So với chốt phiên tuần trước, giá vàng SJC “lao dốc”, giảm 5,5 triệu đồng-lượng mua vào và giảm 3,7 triệu đồng-lượng bán ra.

Giá vàng nhẫn cũng giảm nhiều. Cụ thể, giá vàng nhẫn tròn 9999 Hưng Thịnh Vượng tại Doji niêm yết 83,35 – 85,15 triệu đồng-lượng (mua vào – bán ra), giảm 4,65 triêu đồng/lượng mua vào và giảm 3,85 triệu đồng/lượng chiều bán ra so với chốt phiên giao dịch tuần trước. Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) niêm yết loại 1 – 5 chỉ ở mức 82 – 84,8 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra), giảm 5,4 triệu đồng/lượng mua vào và giảm 4,1 triệu đồng-lượng bán ra so với chốt phiên giao dịch tuần trước.

Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu, khi kinh tế chính trị trên thế giới biến động, đa số nhà đầu tư lựa chọn vàng là kênh đầu tư trú ẩn an toàn cho tài sản. Khi ông Donald Trump lên nắm quyền, nhà đầu tư sẽ có những lĩnh vực đầu tư khác tốt hơn như chứng khoán, bất động sản… Đó chính là lý do khiến giá vàng thế giới giảm mạnh trong những ngày qua.

“Tại Việt Nam, giá vàng chịu tác động của giá vàng thế giới. Tuy nhiên, dù giá vàng xuống thấp nhưng cán cân cung – cầu của thị trường vẫn lệch pha, xảy ra hiện tượng vàng nhẫn và vàng miếng khan hiếm vì nguồn cung ít. Theo Nghị định 24/2012/NĐ-CP, NHNN vẫn là nơi duy nhất nhập khẩu vàng và nhiều năm qua, NHNN không nhập khẩu vàng. Đặc biệt, các hoạt động buôn lậu vàng cũng bị kiểm soát chặt chẽ…”, TS Nguyễn Trí Hiếu cho hay.

Chuyên gia này khẳng định: Khi nào cán cân cung – cầu gặp nhau, giá vàng thị trường mới có thể gọi là ổn định. “Tôi cho rằng, về lâu dài, giá vàng thế giới tiếp tục tăng trong năm 2025 và khả năng lập kỷ lục lên mốc 3.000 USD/ounce. Lúc đó, giá vàng trong nước sẽ tăng mạnh nếu thị trường vẫn chưa có sự thay đổi về nguồn cung”, ông Nguyễn Trí Hiếu dự báo.

Đã cung ứng 11,46 tấn vàng, sẽ can thiệp thị trường khi cần thiết

Theo Thống đốc NHNN, biến động giá vàng trong nước cơ bản phụ thuộc vào giá vàng thế giới và quan hệ cung – cầu trên thị trường cũng như có yếu tố tâm lý, kỳ vọng. Bên cạnh đó, không loại trừ khả năng có sự tồn tại của hành vi thao túng thị trường, vi phạm quy định về thuế, cạnh tranh… dẫn đến tình trạng chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước (đặc biệt vàng SJC) và thế giới.

Về phía cầu, giá vàng thế giới liên tục tăng cao, cùng những khó khăn của các kênh đầu tư khác (bất động sản đóng băng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảm đạm, lãi suất tiền gửi ngân hàng thấp…) khiến vàng trở nên hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, qua theo dõi của các đơn vị trong hệ thống ngân hàng phản ánh, nhu cầu mua vàng chủ yếu tập trung tại thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và có yếu tố tâm lý, kỳ vọng.

Trong Báo cáo mới nhất gửi đại biểu Quốc hội liên quan đến một số vấn đề phục vụ phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, để bình ổn giá vàng, từ ngày 3-6 đến 29-10, NHNN đã tổ chức 44 phiên bán vàng miếng SJC trực tiếp, cung ứng ra thị trường 305.600 lượng vàng SJC (tương đương khoảng 11,46 tấn); đồng thời khẳng định sẽ có biện pháp can thiệp thị trường nếu cần thiết.

“Trước thời điểm NHNN thông báo thực hiện bán vàng miếng SJC trực tiếp để bình ổn, chênh lệch so với giá thế giới hơn 18 triệu đồng-lượng (khoảng 25%). Từ khi thông báo phương án bán vàng miếng trực tiếp, chênh lệch giá bán vàng miếng trong nước so với giá thế giới đã giảm, hiện chỉ chênh khoảng 3 – 5 triệu đồng/lượng so với giá vàng thế giới (khoảng 5 – 7%)”, lãnh đạo NHNN cho biết.

Theo báo cáo NHNN, có 2 tồn tại trong quản lý thị trường vàng. Một trong hai tồn tại đó là, một số sản phẩm vàng trang sức mỹ nghệ có hàm lượng 99,99% được sử dụng có tính chất như vàng miếng, không ngoại trừ nguồn nguyên liệu để sản xuất từ nguồn vàng nhập lậu. Hiện tượng này dễ bị lợi dụng làm giảm hiệu quả quản lý chặt chẽ thị trường vàng miếng của Nghị định 24/2012/NĐ-CP.

Trước đó thực hiện Nghị định 24, đối với thị trường vàng miếng, NHNN đã sắp xếp lại một cách căn bản, đưa số lượng tổ chức tín dụng (TCTD) và doanh nghiệp được cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng xuống còn 16 doanh nghiệp và 22 TCTD. Từ năm 2012 đến nay, NHNN chưa cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ, các doanh nghiệp tự cân đối nguồn vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ. Ngoài hiện tượng vàng trang sức “lách” quy định vàng miếng, một tồn tại nữa của thị trường vàng là vẫn còn chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế.

“Thị trường vẫn chưa thực sự ổn định bền vững, vẫn chịu tác động bởi yếu tố tâm lý, kỳ vọng, tiềm ẩn rủi ro tác động đến thị trường tiền tệ, ngoại hối; chưa khuyến khích người dân bán vàng chuyển thành VND để đầu tư vào sản xuất kinh doanh”, lãnh đạo NHNN thừa nhận.

Về định hướng quản lý thời gian tới, phía NHNN sẽ tiếp tục can thiệp thị trường vàng (nếu cần thiết) với khối lượng, tần suất phù hợp nhằm mục tiêu ổn định thị trường và mục tiêu chính sách tiền tệ; phối hợp với các bộ, ngành liên quan để triển khai công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng và các chủ thể khác tham gia thị trường.

“NHNN sẽ tổng kết đầy đủ việc thực hiện Nghị định 24, đề xuất sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình thực tiễn, góp phần ngăn chặn tình trạng vàng hóa nền kinh tế, không để biến động giá vàng ảnh hưởng đến tỷ giá, lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô; nâng cao vai trò quản lý và điều tiết thị trường vàng của Nhà nước theo đúng quy định, bảo đảm an ninh kinh tế, an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia và trật tự an toàn xã hội”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết.

Theo Báo Tin tức