Dân cả làng này ở Ninh Bình ai cũng đang cố gắng giữ nghề “nặn đất sét”, đó là nghề gì?

Độc đáo nghề gốm Gia Thủy

Theo các nghệ nhân của làng nghề gốm Gia Thủy (xã Gia Thủy, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình), có tiền thân là gốm Long Thịnh. Năm 1958, một số thợ gốm ở Thanh Hóa đã di cư về đây và mở một số lò gốm làm các vật dụng phục vụ đời sống sinh hoạt như: Nồi, niêu, chum vại…

Trải qua bao thăng trầm, biến động của thị trường, làng nghề gốm Gia Thủy (xã Gia Thủy, huyện Nho Quan) vẫn giữ được nét êm ả, yên bình, người làm nghề vẹn nguyên tinh thần làm việc tỉ mỉ, cần mẫn.

Ông Trịnh Văn Dũng-Giám đốc Hợp tác xã Cổ phần gốm Gia Thủy cho biết: “Nghề gốm Gia Thủy có từ năm 1958, các sản phẩm được tạo thành như: Cái chum, vại, ấm chén, bình hoa, bát, đĩa…Đến năm 2007, làng gốm Gia Thủy được công nhận là làng nghề truyền thống”.

“Năm 2021, bình gốm cắm hoa Gia Thủy được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Hiện nay, Hợp tác xã Cổ phần gốm Gia Thủy đang tạo công việc thường xuyên cho 50 lao động, với mức lương 7-8 triệu đồng/người/tháng. Ngoài ra, để bảo tồn nghề truyền thống, hợp tác xã còn nhận dạy nghề miễn phí cho các thanh niên địa phương”, ông Dũng cho biết.

Qua tìm hiểu, điểm nổi bật của đồ gốm Gia Thủy không có lớp men tráng bề mặt, cũng không trang trí nhiều màu sắc, hình thù. Chỉ đơn thuần là sản phẩm từ đất sét, mang màu nâu cháy đặc trưng.

Ông Trần Văn Quang với nhiều năm làm gốm tâm sự: “Nghề gốm Gia Thủy có lâu rồi và đến nay phương pháp cơ bản làm thủ công là chính. Chúng tôi dựa vào kinh nghiệm đúc kết được để làm, như nung gốm trong lò, thời gian sản phẩm đạt yêu cầu hơn 100 tiếng, nhiệt độ trong lò tăng dần, cao điểm khoảng 1.200 độ C là đạt yêu cầu”.

Gốm Gia Thủy với đa dạng sản phẩm, từ đĩa chén, bình hoa đến những chiếc chum vại lớn dung tích 400 lít. Sản phẩm làm từ đất, không tô vẽ, nhìn đơn giản nhưng mỗi sản phẩm gốm Gia Thủy đều là thành quả, công sức của thợ làm nghề.

Công đoạn làm gốm Gia Thủy

Qua tìm hiểu, đặc trưng của gốm Gia Thủy là được làm từ nguyên liệu đất sét có màu nâu vàng, đây là nguyên liệu có sẵn tại địa phương và chỉ tại làng nghề mới có. Đặc biệt, loại đất này có độ kết dính cao, mịn và chịu nhiệt tốt.

Ông Trịnh Văn Dũng-Giám đốc Hợp tác xã Cổ phần gốm Gia Thủy chia sẻ: “Để làm nên một sản phẩm gốm đưa ra thị trường phải trải qua nhiều công đoạn. Đầu tiên, người thợ lấy đất về phải phơi khô, đập nhỏ.

Sau đó, người thợ sẽ cho đất vào bể ngâm. Tiếp tục, dùng máy khuấy đều rồi múc lọc qua sàng, gạn bớt nước phía trên, lấy phần đất đông đặc phía dưới. Rồi mang đất ra phơi khô.

Ông Dũng lưu ý, việc phơi đất phải cẩn trọng, bởi nếu để đất khô quá hoặc ướt quá rất khó tạo hình. Đồng thời, lớp đất sét dẻo sẽ được đưa vào khu sản xuất để đánh thành từng miếng nhỏ.

Ngoài ra, từ những miếng đất này, người thợ sẽ lăn, ép đất thành các đoạn dài. Từ những miếng đất dài “loằng ngoằng”, tiếp đến xếp chồng chúng lên nhau để tạo ra khuôn hình cho sản phẩm.

Khi khuôn đã có, người thợ dùng bàn tay khéo léo tạo hình ra một sản phẩm cụ thể, có thể là chum hoặc bình…Công đoạn kế tiếp là vuốt, chỉnh lại các sản phẩm nhằm đảm bảo sự chỉn chu, đường nét mềm mại.

Theo ông Dũng, sau khi tạo hình xong, các sản phẩm chum, vại, bình… sẽ được phơi ngoài trời từ 5-7 ngày. Đồng thời, kiểm tra lớp đất sét đã cứng thì tiến hành cho vào lò để nung trong khoảng thời gian từ 8-10 ngày là sản phẩm hoàn chỉnh ra lò.