Nguyên nhân nào khiến tỷ giá ngân hàng tăng mạnh, vượt giá USD tự do?

Ngay sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, tỷ giá USD bất ngờ tăng mạnh, đặc biệt trên thị trường ngân hàng.

Tính đến chiều 18/2, giá bán USD tại các ngân hàng đã vượt 25.750 đồng, trong khi giá mua vào đạt trên 25.350 đồng. So với mức đóng cửa trước Tết, giá bán tăng khoảng 400 đồng, còn giá mua tăng 600 đồng. Như vậy, chỉ trong nửa tháng, tỷ giá USD niêm yết tại ngân hàng đã tăng từ 1,6% đến 2,4%.

Trên thị trường tự do, USD cũng tăng nhưng với tốc độ chậm hơn, hiện được giao dịch quanh mức 25.620 – 25.720 VND/USD. So với trước Tết, giá mua và bán tăng khoảng 170 đồng. Với diễn biến này, giá bán USD tại ngân hàng hiện cao hơn giá chợ đen – điều hiếm thấy kể từ cuối tháng 10/2024. Trước đây, USD tự do thường duy trì ở mức cao hơn ngân hàng, có thời điểm chênh lệch tới 400 đồng/USD.

Nguyên nhân khiến tỷ giá USD tại ngân hàng tăng mạnh xuất phát từ việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) liên tục điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm, kéo theo mức trần tỷ giá được nới rộng. Từ sau kỳ nghỉ Tết đến nay, tỷ giá trung tâm đã tăng 277 đồng (gần 1,2%), mức điều chỉnh đáng kể so với mức tăng 469 đồng của cả năm 2024.

Ngoài ra, từ ngày 11/2/2025, NHNN đã nâng giá bán USD lên 25.698 đồng sau thời gian dài duy trì ở mức 25.450 đồng. Sau đó, NHNN tiếp tục điều chỉnh linh hoạt theo tỷ giá trung tâm, giữ mức giá bán thấp hơn 50 đồng so với trần giao dịch của ngân hàng.

Theo giới phân tích, đà tăng của tỷ giá USD chủ yếu do áp lực từ đồng bạc xanh trên thị trường quốc tế, cùng với nhu cầu ngoại tệ trong nước gia tăng để phục vụ nhập khẩu và thanh toán trong quý 1.

Đồng thời, việc NHNN điều chỉnh linh hoạt giá bán USD cũng cho thấy cơ quan này đang chấp nhận biên độ biến động tỷ giá rộng hơn. Động thái này giúp giảm áp lực lên dự trữ ngoại hối sau khi NHNN đã bán hơn 9 tỷ USD trong năm 2024, đưa dự trữ ngoại hối xuống mức cận dưới theo khuyến nghị của IMF.

Báo cáo thị trường của Chứng khoán MB (MBS) nhận định rằng tỷ giá USD/VND vẫn đối diện nhiều thách thức do căng thẳng thương mại leo thang. Gần đây, Trung Quốc áp thuế lên hàng nhập khẩu từ Mỹ để đáp trả các biện pháp của Washington, làm gia tăng bất ổn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ngoài ra, Mỹ có thể áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada từ tháng 3 nếu đàm phán không đạt kết quả.

“Mối lo ngại về chính sách thuế quan của Trump sẽ tiếp tục củng cố đà tăng của đồng USD. Vì vậy, rủi ro tỷ giá vẫn cần được theo dõi chặt chẽ trong thời gian tới,” MBS đánh giá.

Dựa trên các yếu tố này, MBS dự báo tỷ giá USD/VND sẽ dao động trong khoảng 25.500 – 25.800 VND/USD trong quý 1/2025. Các kế hoạch nới lỏng tài khóa của chính quyền mới, cùng chính sách nhập cư chặt chẽ và lãi suất cao của Mỹ, sẽ tiếp tục hỗ trợ đà tăng của USD trong năm nay.

Tuy nhiên, vẫn có những yếu tố hỗ trợ đồng VND như thặng dư thương mại tích cực, dòng vốn FDI dồi dào và sự phục hồi mạnh mẽ của du lịch. Nhờ đó, môi trường vĩ mô được kỳ vọng sẽ ổn định, góp phần giữ tỷ giá cân bằng trong năm 2025.

Ngân hàng UOB (Singapore) cũng đánh giá đồng USD đang hưởng lợi từ chính sách thuế quan của chính quyền Trump. Với lập trường thận trọng hơn của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về việc cắt giảm lãi suất, cùng bất ổn từ thương mại và Trung Quốc, UOB dự báo tỷ giá USD/VND sẽ tiếp tục tăng, đạt 25.600 trong quý 1, 25.800 vào quý 2, 26.000 vào quý 3 và giảm nhẹ về 25.800 trong quý 4/2025.

“USD/VND nhiều khả năng vẫn duy trì ở mức cao trong bối cảnh rủi ro toàn cầu chưa có dấu hiệu giảm nhiệt,” UOB nhận định.