Hệ thống ngân hàng sẽ bị ảnh hưởng thế nào khi NHNN bán lượng lớn ngoại…

NHNN đã bán 9,35 tỷ USD từ dự trữ ngoại hối trong năm 2024

Trong báo cáo chiến lược năm 2025, CTCP Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (SHS) nhận định rằng năm 2024 không đạt kỳ vọng đối với việc ổn định tỷ giá, khi tỷ giá USD/VND giao ngay tăng 5,01%. SHS ước tính NHNN đã phải bán khoảng 9,35 tỷ USD từ dự trữ ngoại hối, gây áp lực lên cung tiền ngoại tệ của các ngân hàng, làm tăng sự thiếu hụt trong hệ thống.

Xét trong bối cảnh chung, năm 2022 và 2023 là các năm Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nâng lãi suất, trong khi năm 2024 lại có ba đợt cắt giảm lãi suất tổng cộng 1%, giúp giảm bớt áp lực chênh lệch lãi suất USD/VND.

Tuy nhiên, NHNN vẫn phải bán USD, khiến tiền đồng bị mất giá. SHS nhận định rằng sau cuộc bầu cử Mỹ, chỉ số USD (DXY) mạnh lên, tạo sức ép lên dòng tiền, đặc biệt là các dòng thu nhập sơ cấp trong cán cân thanh toán, qua đó ảnh hưởng đến tâm lý giao dịch tỷ giá.

Trước đó, NHNN đã thông báo duy trì trần tỷ giá ở mức 25.450 đồng, nhằm xua tan tin đồn về việc nâng trần, khiến thị trường phản ứng bằng cách đóng các vị thế mua (Long), giúp tỷ giá được ổn định trong ngắn hạn. Việc không nâng trần này có thể được rút kinh nghiệm từ đợt nâng trần tỷ giá vào ngày 15/04/2024, điều này đã dẫn đến đợt bán ngoại tệ từ 22/04 đến 4/7, với tổng số khoảng 6,64 tỷ USD.

Vào cuối năm 2024, đợt bán USD thứ hai diễn ra khi lãi suất liên ngân hàng giảm mạnh vào ngày 17-18/12, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng tiền chảy ra nhanh chóng. Thị trường chờ đợi quyết định từ cuộc họp của Fed vào thời điểm đó, khi Chủ tịch Jerome Powell làm giảm kỳ vọng của thị trường về việc cắt giảm lãi suất mạnh do lạm phát Mỹ vẫn chưa ổn định.

Trước đó, vào tháng 11, dù Kho bạc Nhà nước (KBNN) có nhu cầu mua USD để trả nợ (1,98 tỷ USD từ đầu năm), tỷ giá vẫn căng thẳng và áp lực gia tăng khi dòng tiền lợi nhuận bị giữ lại, nhưng NHNN chưa bán USD từ dự trữ ngoại hối.

SHS đánh giá rằng kết quả điều hành của NHNN có thể tích cực hơn nếu NHNN duy trì kênh tín phiếu các kỳ hạn để xử lý lượng tiền dư thừa trong hệ thống, từ đó đẩy lãi suất liên ngân hàng lên mức cao hơn so với Fed Fund Rate, duy trì chênh lệch lãi suất USD/VND (SWAP) dương, giống như giai đoạn trước Covid.

Cung tiền M2 co hẹp đáng kể trong năm 2024

Theo báo cáo từ SHS, cung tiền M2 trong năm 2024 đã có sự giảm sút đáng kể, với mức tăng chỉ đạt 9,42%. Nguyên nhân chủ yếu là do việc giảm dự trữ ngoại hối khoảng 9,35 tỷ USD trong các đợt can thiệp tỷ giá từ tháng 4 đến tháng 7, cũng như trong hai tuần cuối năm 2024.

So với năm 2022, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải can thiệp mạnh với mức bán ròng khoảng 21 tỷ USD, đến năm 2024, việc bán ngoại tệ vẫn tiếp tục và vượt mức mua tích lũy trong năm 2023 thêm hơn 3 tỷ USD, dẫn đến cung tiền M2 ngày càng bị thu hẹp. Dự trữ ngoại hối hiện chỉ còn ở mức gần ba tháng nhập khẩu, theo chuẩn của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Bên cạnh đó, áp lực cũng đến từ Kho bạc Nhà nước, khi nhu cầu phát hành trái phiếu chính phủ giảm và giải ngân đầu tư công vẫn còn hạn chế (mới đạt 78% kế hoạch). Mặc dù ngân sách nhà nước trong năm 2024 có bội thu với 206.700 tỷ đồng, nhưng vẫn tạo sức ép lớn lên cung tiền trong hệ thống.

Để khắc phục chênh lệch giữa tín dụng và huy động vốn, các ngân hàng đã gia tăng phát hành giấy tờ có giá và kéo dài kỳ hạn phát hành. Điều này không chỉ giúp giải quyết vấn đề nguồn vốn mà còn hỗ trợ điều chỉnh tỷ lệ LDR và SFL theo quy định.

Đây là một thành công trong việc điều hành của NHNN trong năm 2024, nhờ việc xử lý nguồn vốn này đã tạo điều kiện cho sự chuyển dịch từ cung tiền M2 sang M3, đồng thời chuẩn bị về mặt vốn cho dự thảo lên Basel III theo yêu cầu của NHNN, theo nhận định từ báo cáo SHS.

Lượng trái phiếu ngân hàng phát hành trong năm 2024 ước tính đạt khoảng 302.881 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng phát hành trái phiếu trong 11 tháng đầu năm, gấp gần đôi so với cùng kỳ và chiếm 2/3 tổng giá trị phát hành mới.

Ngoài các ngân hàng quốc doanh, một số ngân hàng cổ phần lớn như Techcombank và ACB cũng ghi nhận mức tăng trưởng đáng kể trong phát hành giấy tờ có giá, lần lượt là 270% và 104% đến cuối tháng 9/2024 so với năm 2022.

Tuy nhiên, việc này đã khiến hệ thống ngân hàng phải đối mặt với chi phí vốn cao cho việc phát hành trái phiếu, đồng thời tạo áp lực lên tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) khi nguồn huy động thiếu hụt. Các chuyên gia SHS cho rằng, đây sẽ là vấn đề chính mà ngành ngân hàng phải đối mặt trong năm 2025.